ซิ่น

ซิ่น (ไทยถิ่นเหนือ: ไทยถิ่นเหนือ: สิ้น; ลาว: ສິ້ນ) เป็นผ้านุ่งของผู้หญิง มีลักษณะที่แตกต่างกันไปตามท้องถิ่น ทั้งขนาด การนุ่ง และลวดลายบนผืนผ้า โดยมีการสวมใส่ในประเทศลาวและประเทศไทย โดยเฉพาะทางภาคเหนือและภาคอีสานของไทย

ผ้าซิ่นนับเป็นความภาคภูมิใจอย่างหนึ่งของหญิงไทย ในสมัยโบราณ การทอผ้าเป็นงานในบ้าน ลูกผู้หญิงมีหน้าที่ทอผ้า แม่จะสั่งสอนให้ลูกสาวฝึกทอผ้าจนชำนาญ แล้วทอผ้าผืนงามสำหรับใช้ในโอกาสพิเศษ เช่น งานแต่งงาน งานบวช หรืองานบุญประเพณีต่าง ๆ การนุ่งผ้าซิ่นของผู้หญิงจึงเป็นเหมือนการแสดงฝีมือของตนให้ปรากฏ ผ้าซิ่นที่ทอได้สวยงาม มีฝีมือดี จะเป็นที่กล่าวขวัญและชื่นชมอย่างกว้างขวาง และยังเป็นการบ่งบอกฐานะทางสังคม เช่น ผ้าทอที่มีลวดลายสวยงาม มีสีสันและพิศดารนั้นมักใช้เฉพาะเจ้านายในราชสำนัก หรือ คนที่มีความร่ำรวย ส่วนผ้าซิ่นลายธรรมดาเรียบงายสีสันน้อยมักใช้ในกลุ่มชาวบ้านโดยทั่วไป

ผ้าซิ่นของไทยมักจะแบ่งได้เป็นสองลักษณะ อย่างแรกคือ ผ้าซิ่นสำหรับใช้ทั่วไป มักจะไม่มีลวดลาย ทอด้วยผ้าฝ้ายหรือด้ายโรงงาน (ในสมัยหลัง) อาจใส่ลวดลายบ้างเล็กน้อยในเนื้อผ้า อีกอย่างหนึ่ง ผ้าซิ่นสำหรับใช้ในโอกาสพิเศษมักจะทอด้วยความประณีตเป็นพิเศษ มีการใส่ลวดลาย สีสันงดงาม และใช้เวลาทอนานนับแรมเดือน

ขนาดและลักษณะของผ้าซิ่นนั้นขึ้นกับฝีมือ รสนิยม ขนบการทอในแต่ละท้องถิ่น และยังขึ้นกับขนาดของกี่ทอด้วย การทอผ้าด้วยกี่หน้าแคบ จะได้ผ้าที่แคบ ผ้าซิ่นสำหรับใช้จริงจึงต้องนำมาต่อเป็นผืนให้กว้างขึ้น อย่างไรก็ตาม ผ้าซิ่นในปัจจุบันจะทอด้วยกี่หน้ากว้าง ไม่ต้องต่อผืนอย่างในสมัยโบราณอีกต่อไป

ส่วนประกอบ

ผ้าซิ่นส่วนมาก มีโครงสร้างคล้ายกัน คือ ประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก ได้แก่

หัวซิ่น เป็นส่วนบนสุดของซิ่น ไม่นิยมทอลวดลาย บางแห่งใช้ผ้าขาวเย็บเป็นหัวซิ่น และเหน็บพกไว้ มองไม่เห็นจากภายนอก
ตัวซิ่น เป็นส่วนหลักของซิ่น อาจมีการทอลวดลายบ้างเล็กน้อยในลักษณะของลวดลายที่กลมกลืน ไม่ใช่ลายเด่น มักเป็นสีเดียวตลอด
ตีนซิ่น เป็นส่วนสุดของซิ่น ในบางท้องถิ่นนิยมทอลวดลายเป็นพิเศษ สำหรับตีนซิ่นโดยเฉพาะ แคบบ้าง กว้างบ้าง เช่น ซิ่นตีนจก ขณะที่ซิ่นของชาวอีสาน จะใส่ตีนซิ่นแคบ ๆ

ผ้าซิ่นแบบต่าง ๆ

เนื่องจากวัฒนธรรมการทอผ้าในแต่ละท้องถิ่นมีความแตกต่างกัน ผ้าซิ่นที่พบในประเทศไทย จึงมีความหลากหลาย ดังต่อไปนี้

ผ้าซิ่นมัดหมี่
ผ้าซิ่นตีนจก
ผ้าซิ่นลายแตงโม
ผ้าซิ่นเชียงแสน
ผ้าโฮลเสร็ย
ผ้าซิ่นทิวมุก

ผ้าซิ่นในเขตภาคเหนือของประเทศไทย

ในเขตภาคเหนือของประเทศไทย ชาวล้านนาก็เรียกผ้านุ่งสำหรับผู้หญิงว่า "ซิ่น/สิ้น" (ไทยถิ่นเหนือ: , สิ้น) เช่นกัน ผ้าซิ่นคือผ้าที่เย็บเป็นถุงสำหรับผู้หญิงนุ่ง จะมีขนาดสั้นยาวและกว้างแคบต่างๆกันไป ขึ้นอยู่กับรูปร่างของผู้นุ่ง และวิธีการนุ่ง นอกจากนี้ยังขึ้นอยู่กับโอกาส เวลา และสถานที่ ตลอดจนอาจจะเปลี่ยนแปลงตามความนิยมในแต่ละยุคสมัยด้วย โครงสร้างของผ้าซิ่นโดยทั่วไป จะประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ส่วนเอวหรือหัวซิ่น ส่วนตัวซิ่น และส่วนตีนซิ่น สำหรับผ้าซิ่นที่ใช้นุ่งในโอกาสพิเศษ เช่น ในพิธีกรรม ในงานทำบุญที่วัด จะต่อตีนซิ่นด้วยผ้าทอพิเศษด้วยเทคนิคการ “จก” มีการตกแต่งลวดลายงดงามกว่าปกติ เรียกว่า "ผ้าซิ่นตีนจก" (ไทยถิ่นเหนือ: , ผ้าสิ้นตี๋นจ๋ก) ลวดลายของซิ่นตีนจกนั้นมีความหลากหลายสูงมากตามท้องถิ่น แต่โดยรวมแล้วลวดลายทั้งหมดล้วนได้แนวคิดมาจาก "ธรรมชาติรอบตัว" "คติความเชื่อ" และ "พุทธศาสนา" ผ้าซิ่นตีนจกในเขตภาคเหนือของประเทศไทยที่มีชื่อเสียงโด่งดังตัวอย่างเช่น ผ้าซิ่นตีนจกจากอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ผ้าซิ่นตีนจกจากอำเภอลอง จังหวัดแพร่ และผ้าซิ่นตีนจกเชียงแสนวิเศษ จังหวัดน่าน

ผ้าซิ่นในประเทศลาว

ผ้าซิ่นในประเทศลาว อันเรียกว่า สิ้น (ສິ້ນ) ถือเป็นชุดอันมีความสำคัญเป็นพิเศษ เป็นชุดประจำชาติของชาวลาว ไม่ว่าจะเป็น ลาวลุ่ม ลาวเทิ่ง ลาวสูงที่อยู่ในประเทศลาวใส่ทุกคน สามารถสวมใส่โดยผู้หญิงทุกรุ่นทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นในบ้าน โรงเรียน งานแต่งงาน วัดวาอาราม หรือสถานที่รัฐการต่างๆ เป็นต้น ในงานสำคัญ สตรีลาวมักนุ่งซิ่นพร้อมกับสไบหรือบางครั้งบางคราวจะเรียกว่า ผ้าเบี่ยง ซึ่งมักมีสีหรือลวดลายคล้ายคลึงกับซิ่นเพื่อให้ใส่แล้วดูเข้ากันกับซิ่น

บรรณานุกรม

Dolly Brittan (1997). The People of Laos. New York: PowerKids Press. ISBN 082-3951-24-3.
Edeltraud Tagwerker (2009). Siho and Naga--Lao Textiles: Reflecting a People's Tradition and Change. Frankfurt am Main: Peter Lang. ISBN 363-1586-89-2.

ดูเพิ่ม

แหล่งข้อมูลอื่น

Sinhs (Lao skirt fabric) (ซิ่นลาว ภาษาอังกฤษ) เก็บถาวร 2013-07-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ประเภทของผ้าซิ่น เก็บถาวร 2011-12-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

บทความศิลปกรรมนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

ด ค ก เครื่องแต่งกายไทย
เครื่องนุ่งห่ม	กระโปรง กางเกงช้าง กางเกงมวย กางเกงเล ขาก๊วย ครุย คอกระเช้า เจียระบาด โจงกระเบน ซิ่น เตี่ยว ปาเต๊ะ ผ้าเกี้ยว ผ้าขาวม้า ผ้าถุง ผ้าแถบ ผ้านุ่ง ผ้าห่ม ราชปะแตน สนับเพลา เสนากุฎ เสื้อกระบอก เสื้อแขนหมูแฮม เสื้อลายลูกไม้ เสื้อปัด โสร่ง เอี๊ยม
เครื่องสวมศีรษะ	กระบังหน้า กุบ กุยเล้ย เกี้ยว งอบ ชฎา เทริด ปันจุเหร็จ ปิ่น มงกุฎ รัดเกล้า ลอมพอก หมวกกะโล่ หูกระต่าย
เครื่องประดับ	กรองศอ กระถอบ ก่องนม จอนหู จะปิ้ง ดอกไม้ทัด ทับทรวง ปั้นเหน่ง พาหุรัด สร้อยพระ สะอิ้ง สังวาล อินทรธนู
ดูเพิ่ม	เกราะ กาสาวพัสตร์ ชุดไทยพระราชนิยม หัวโขน