ตั๋งอุ๋น

ตั๋งอุ๋น (ต๋ง ยฺหวิ่น)
董允
รูปปั้นของตั๋งอุ๋นในศาลจูกัดเหลียงในนครเฉิงตู มณฑลเสฉวน
หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 244 (244) – ค.ศ. 246 (246)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้าบิฮุย
ถัดไปลิหงี
ขุนนางมหาดเล็ก (侍中)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 244 (244) – ค.ศ. 246 (246)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ขุนพลผู้ช่วยเหลือรัฐ (輔國將軍)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 243 (243) – ค.ศ. 244 (244)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ขุนพลราชองรักษ์พยัคฆ์หาญ
(虎賁中郎將)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. 243 (243)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 223 (223) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
หัวหน้ารัฐบาลจูกัดเหลียง
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิดไม่ทราบ
จือเจียง มณฑลหูเป่ย์
เสียชีวิตค.ศ. 246[1]
เฉิงตู มณฑลเสฉวน
บุพการี
อาชีพขุนพล, ขุนนาง
ชื่อรองซิวเจา (休昭)
หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ ต่ง (董)

ตั๋งอุ๋น[a], ตงอุ่น[b], ตันอุ๋น[c] หรือ ตังอุ๋น[d] (เสียชีวิต ป.ธันวาคม ค.ศ. 246[6]) มีชื่อภาษาจีนกลางว่า ต๋ง ยฺหวิ่น (จีน: 董允) ชื่อรอง ซิวเจา (จีน: 休昭) เป็นขุนพลและขุนนางของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊กของจีน บิดาของตั๋งอุ๋นคือตั๋งโหซึ่งเป็นขุนนางของจ๊กก๊กเช่นกัน ตั๋งอุ๋นยังเป็นหนึ่งในสี่ขุนนางที่ดำรงตำแหน่งเทียบเท่ากับหัวหน้าขุนนางราชสำนักของจ๊กก๊กตั้งแต่ ค.ศ. 221 ถึง ค.ศ. 253 อีกสามคนคือจูกัดเหลียง เจียวอ้วน และบิฮุย[7]

ภูมิหลังครอบครัว

[แก้]

บรรพบุรุษของตั๋งอุ๋นเดิมมาจากอำเภอกังจิว (江州 เจียงโจฺว; ปัจจุบันคือนครฉงชิ่ง) แต่ย้ายรกรากไปอยู่ที่อำเภอจือเจียง (枝江縣) ในเมืองลำกุ๋น (南郡 หนานจฺวิ้น) ซึ่งปัจจุบันคือนครจือเจียง มณฑลหูเป่ย์ และกำหนดในอำเภอจือเจียงเป็นบ้านเกิดของตระกูล[8]

ตั๋งโหบิดาของตั๋งอุ๋นรับราชการเป็นขุนนางของเล่าเจี้ยง เจ้ามณฑลเอ๊กจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่มณฑลเสฉวนและนครฉงชิ่งในปัจจุบัน) ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก ก่อนจะย้ายไปเป็นขุนนางของเล่าปี่ จักรพรรดิผู้ก่อตั้งรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊ก[9]

ในฐานะข้าราชบริพารของรัชทายาท

[แก้]

ในปี ค.ศ. 221[10] หลังเล่าปี่ตั้งให้เล่าเสี้ยนบุตรชายเป็นรัชทายาท ได้ตั้งให้ตั๋งอุ๋นเป็นข้าราชพารของรัชทายาทที่แต่งตั้งใหม่[11]

ได้รับการยกย่องจากจูกัดเหลียง

[แก้]

หลังจากเล่าเสี้ยนขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งจ๊กก๊กในปี ค.ศ. 223 หลังจากการสวรรคตของเล่าปี่ผู้เป็นพระบิดา[12] พระองค์แต่งตั้งตั๋งอุ๋นให้เป็นขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง).[13]

ในปี ค.ศ. 227[12] จูกัดเหลียงอัครมหาเสนาบดีแห่งจ๊กก๊กระดมกำลังทหารจากทั่วทั้งจ๊กก๊กเพื่อเตรียมการสำหรับการบุกวุยก๊กที่เป็นรัฐอริในปีถัดไป ขณะที่กำลังทหารรวมตัวอยู่ในพื้นที่เตรียมการในเมืองฮันต๋ง จูกัดเหลียงกังวลว่าเล่าเสี้ยนยังทรงพระเยาว์และไม่มีวุฒิภาวะเพียงพอจะตัดสินใจอย่างเหมาะสมได้ จึงตัดสินใจให้ตั๋งอุ๋นรับผิดชอบกิจการภายในเซงโต๋นครหลวงของจ๊กก๊ก เพราะจูกัดเหลียงเชื่อมั่นว่าตั๋งอุ๋นจะปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างเชี่ยวชาญและเป็นกลาง[14]

ในฎีกาออกศึก (出師表 ชูชื่อเปี่ยว) ของจูกัดเหลียงได้ระบุชื่อของตั๋งอุ๋น บิฮุย และกุยฮิวจี๋ว่าเป็นตัวอย่างของขุนนางที่น่าเชื่อถือ จงรักภักดี และมีความสามารถ ซึ่งสามารถถวายคำปรึกษาที่ดีและช่วยเหลือเล่าเสี้ยนในการปกครองอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น[15]

ในฐานะขุนนางมหาดเล็ก

[แก้]

ต่อมาไม่นานจูกัดเหลียงเสนอชื่อตั๋งอุ๋นให้มีตำแหน่งเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) และตั้งให้เป็นขุนพลราชองครักษ์ (中郎將 จงหลางเจี้ยง) และมอบหมายให้บัญชาการหน่วยราชองครักษ์พยัคฆ์หาญ[16] เนื่องจากกุยฮิวจี๋ที่เป็นเพื่อนขุนนางมหาดเล็กด้วยกันมักจะเป็นคนใจเย็นและไม่เผชิญหน้าเมื่อต้องติดต่อกับผู้คน ภาระในการถวายคำปรึกษาแก่จักรพรรดิเล่าเสี้ยนและการพูดในประเด็นที่ยากจึงตกอยู่ที่ตั๋งอุ๋นเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งก็ปฏิบัติหน้าที่ได้เป็นอย่างดีและพยายามอย่างถึงที่สุดในการวางแผนล่วงหน้าและป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น[17]

ทัดทานพระประสงค์ของเล่าเสี้ยนที่จะเพิ่มสนม

[แก้]

เมื่อเล่าเสี้ยนมีพระประสงค์จะมีสนมเพิ่ม ตั๋งอุ๋นทูลชี้แจงว่าสนมของเล่าเสี้ยนมีจำนวนเพียงพอแล้ว และทูลเตือนว่าตามแบบอย่างในประวัติศาสตร์ผู้ปกครองควรมีภรรยาน้อยไม่เกิน 12 คน นอกจากนี้ตั๋งอุ๋นยังทูลปฏิเสธอย่างหนักแน่นที่จะปฏิบัติตามรับสั่งของจักรพรรดิให้คัดเลือกหญิงมาเป็นสนม เล่าเสี้ยนไม่อาจได้สิ่งที่พระองค์ต้องการจึงทั้งไม่พอพระทัยและยำเกรงตั๋งอุ๋น[18]

ปฏิเสธไม่รับบรรดาศักดิ์

[แก้]

เจียวอ้วน หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) และข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว (益州刺史 อี้โจฺวฉื่อชื่อ) ครั้งหนึ่งเคยเขียนฎีกาถึงเล่าเสี้ยนแสดงความประสงค์จะออกจากราชการ และให้บิฮุยกับตั๋งอุ๋นมารับช่วงต่อ เจียวอ้วนยังเขียนด้วยว่า "(ตั๋ง) อุ๋นรับใช้ในพระราชวังมากหลายปีและสนับสนุนประคับประคองราชวงศ์อย่างสุดความสามารถ จึงควรได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เพื่อเป็นเกียรติสำหรับความดีความชอบ" แต่ตั๋งอุ๋นปฏิเสธไม่รับบรรดาศักดิ์[19]

คอยตรวจสอบฮุยโฮ

[แก้]
ดูเพิ่ม: ฮุยโฮ

เมื่อเล่าเสี้ยนมีทรงเจริญวัยขึ้น เริ่มโปรดขันทีในวังชื่อฮุยโฮซึ่งประจบประแจงจักรพรดิหวังจะขึ้นสู่ตำแหน่งที่สูงขึ้นและมีอำนาจมากขึ้นในราชสำนักจ๊กก๊ก[20] เมื่อตั๋งอุ๋นทราบเรื่องนี้ก็ทูลตำหนิจักรพรรดิอย่างเปิดเผยว่าแสดงออกซึ่งความลำเอียงต่อฮุยโฮ และก็ตำหนิพฤติกรรมขันทีฮุยโฮอย่างรุนแรง ฮุยโฮเกรงกลัวตั๋งอุ๋นจึงไม่กล้าก่อปัญหาใด ๆ และมีได้มีตำแหน่งสูงไปกว่าผู้ช่วยสำนักประตูเหลือง (黃門丞 หฺวางเหมินเฉิง) ในช่วงเวลาที่ตั๋งอุ๋นยังมีชีวิตอยู่[21]

ปฏิบัติต่อเพื่อนขุนนางด้วยความเคารพ

[แก้]

ครั้งหนึ่งเมื่อตั๋งอุ๋นกำลังจะออกจากบ้านเพื่อออกไปท่องเที่ยวกับสหายคือบิฮุย ออจี้ และคนอื่นๆ ตั๋งอุ๋นได้ยินว่าเพื่อนขุนนางรุ่นเยาวชื่อ ต่ง ฮุย (董恢) มาเยี่ยมเพื่อหารือ เมื่อต่ง ฮุยเห็นว่าตั๋งอุ๋นมีกำหนดการอื่นอยู่แล้วและกำลังจะขึ้นรถม้า ต่ง ฮุนจึงบอกว่าตนจะกลับมาอีกครั้งในภายหลังและเตรียมจากลาออกไป[22]

ตั๋งอุ๋นจึงหยุดต่ง ฮุยไว้พูดว่า "ข้าพเจ้าเพียงแค่ไปเที่ยวเล่นกับเพื่อนเท่านั้น เห็นว่าท่านเดินทางมาที่นี่เพื่อแบ่งปันความคิดเห็นที่ยอดเยี่ยม คงเป็นการเสียมารยาทที่จะเพิกเฉยต่อท่านเพียงเพราะจะออกไปเที่ยวกับเพื่อน"[23] ตั๋งอุ๋นจึงลงจากรถ บิฮุยและคนอื่น ๆ ก็ยกเลิกการไปท่องเที่ยวเช่นกัน ตั๋งอุ๋นได้รับการยกย่องในเรื่องทัศนคติที่สุภาพและให้เกียรติต่อเพื่อนขุนนางและผู้มีความสามารถ[24]

ในฐานะหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ

[แก้]

ตั๋งอุ๋นได้รับตำแหน่งเพิ่มเติมเป็นขุนพลผู้ช่วยเหลือรัฐ (輔國將軍 ผู่กั๋วเจียงจฺวิน) ในปี ค.ศ. 243[25] ในปีถัดมา ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ในขณะที่ยังคงดำรงตำแหน่งเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) ตั๋งอุ๋นยังทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยของบิฮุยที่ดำรงตำแหน่งมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน)[26]

การเสียชีวิตและสิ่งสืบเนื่อง

[แก้]

ตั๋งอุ๋นเสียชีวิตในปี ค.ศ. 246[1] เวลานั้นผู้คนในจ๊กก๊กขนานนามให้จูกัดเหลียง เจียวอ้วน บิฮุย และตั๋งอุ๋นเป็นสี่อัครมหาเสนาบดีแห่งรัฐจ๊กก๊ก[27]

หลังจากตั๋งอุ๋นเสียชีวิต เฉิน จือซึ่งเป็นขุนนางที่จักรพรรดิเล่าเสี้ยนทรงโปรดได้มาแทนที่ตั๋งอุ๋นในตำแหน่งขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) เฉิน จือผูกมิตรกับขันทีฮุยโฮเพื่อครอบงำอำนาจการเมืองในจ๊กก๊ก ทั้งคู่มีอำนาจร่วมกันจนกระทั่งเฉิน จือเสียชีวิตในปี ค.ศ. 258 ทำให้ฮุยโฮกุมอำนาจแต่เพียงผู้เดียว เนื่องจากเฉิน จือกลายเป็นหนึ่งในขุนนางคนโปรดของเล่าเสี้ยน เล่าเสี้ยนจึงค่อย ๆ ไม่พอพระทัยต่อตั๋งอุ๋นและเห็นว่าตั๋งอุ๋น "เย่อหยิ่งและไร้มารยาท" เฉิน จือและฮุยโฮมักจะทูลใส่ร้ายตั๋งอุ๋นให้เล่าเสี้ยนทำให้เล่าเสี้ยนเกลียดตั๋งอุ๋นมากยิ่งขึ้น[28] การเสียชีวิตของตั๋งอุ๋นถือเป็นจุดเริ่มต้นของการขึ้นมามีอำนาจของฮุยโฮ และทำให้การฉ้อราษฎร์บังหลวงในราชสำนักจ๊กก๊กขยายตัวมากขึ้น ผู้คนในรัฐจ๊กก๊กปรารถนาอยากให้ช่วงเวลาที่ตั๋งอุ๋นยังมีอำนาจกลับคืนมา[29]

ทายาท

[แก้]

หลานชายของตังอุ๋นชื่อ ต่ง หง (董宏) รับราชการเป็นเจ้าเมืองปาเส (ปาซี) ในยุคราชวงศ์จิ้น[30]

คำวิจารณ์

[แก้]

ตันซิ่วผู้เขียนชีวประวัติตั๋งอุ๋นในสามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อ) ประเมินตั๋งอุ๋นไว้ว่า "ตั๋งอุ๋นแก้ไขนายเมื่อนายทำผิด สีหน้าแสดงออกซึ่งความชอบธรรม... ถือเป็นหนึ่งในขุนนางที่ดีที่สุดของจ๊กก๊ก ร่วมด้วยตั๋งโห เล่าป๋า ม้าเลี้ยง และตันจิ๋น"[31]

ดูเพิ่ม

[แก้]

รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

หมายเหตุ

[แก้]
  1. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 78[2]
  2. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 66[3]
  3. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 70[4]
  4. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 80[5]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 ([延熈]九年，卒。) สามก๊กจี่ เล่ม 39.
  2. ↑ ("พระเจ้าเล่าเสี้ยนแจ้งดังนั้น ก็ปรึกษากับขุนนางทั้งปวงแล้วให้ตั๋งอุ๋นไปเกลี้ยกล่อมเอาใจอุยเอี๋ยนไว้ ตั๋งอุ๋นก็กราบถวายบังคมลาไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๘". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
  3. ↑ ("ฝ่ายพระเจ้าเล่าเสี้ยนพึ่งได้เสวยราชสมบัติใหม่ได้ฟังนั้นก็ตกใจ ขณะนั้นขงเบ้งมิได้มาเฝ้าหลายวัน แล้วจึงให้คนใช้ไปเชิญมหาอุปราชหวังจะคิดราชการ คนใช้รับสั่งไปแล้วกลับมาทูลว่า มหาอุปราชป่วยอยู่เข้ามามิได้ พระเจ้าเล่าเสี้ยนได้ยินดังนั้นก็ยิ่งตกใจนัก ครั้นรุ่งขึ้นวันหนึ่งจึงใช้ตงอุ่นเตาเขงที่ปรึกษาสองคน ออกไปเยี่ยมดูมหาอุปราชป่วยเปนไร แล้วเล่าความทั้งนั้นให้ฟังด้วย ตงอุ่นเตาเขงรับสั่งแล้วก็ไปถึงที่บ้านมหาอุปราช") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๖". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
  4. ↑ ("ขงเบ้งจึงทำเรื่องราวกราบทูลพระเจ้าเล่าเสี้ยนเปนใจความว่า ข้าพเจ้าขงเบ้งขอทูลให้ทราบ ด้วยพระเจ้าเล่าปี่ทำการปราบแผ่นดินยังไม่ราบคาบยังเปนสามก๊กอยู่ก็สวรรคตเสียแล้ว อันเมืองเสฉวนนี้ก็เปนเมืองน้อย จะตั้งมั่นเปนเมืองหลวงนั้นไม่ได้ ขอพระองค์เร่งดำริห์อย่านอนพระทัย บัดนี้ขุนนางทั้งปวงซึ่งมีสติปัญญา แลทหารซึ่งมีฝีมือก็ตั้งใจสนองพระคุณโดยสุจริตอยู่สิ้น กุยฮิวจี๋หนึ่ง บิฮุยหนึ่ง ตันอุ๋นหนึ่ง สามคนนี้เปนขุนนางผู้ใหญ่ เอียทงหนึ่ง ตันจิ๋นหนึ่ง เจียวอ้วนหนึ่ง สามคนนี้เปนนายทหารเอก มีฝีมือเข้มแขงรู้การสงครามเคยทำศึกได้ชัยชนะมาเปนอันมาก คนเหล่านี้พระเจ้าเล่าปี่ก็ไว้พระทัยนับถือมาแต่ก่อน ควรที่พระองค์จะปรึกษาหารือกิจราชการด้วย") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
  5. ↑ ("หุยวุยเสนาบดีผู้ใหญ่จึงว่า เตียวอ้วนตังอุ๋นมีสติปัญญาฝีมือรบพุ่งก็กล้าเปนทหารเอกของเราก็ตายเสียแล้ว ในเมืองเราหามีคนดีไม่ จะยกไปบัดนี้เห็นจะไม่สำเร็จ อย่าเพ่อเบาแก่ความ ให้ได้ท่วงทีแล้วจึงยกไปทำการ") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
  6. ↑ หฺวาหยางกั๋วจื้อเล่มที่ 7 ระบุว่าทั้งเจียวอ้วนและตั๋งอุ๋นเสียชีวิตในเดือน 11 ของศักราชเหยียนซีปีที่ 9 ในรัชสมัยของเล่าเสี้ยน เทียบได้กับช่วงเวลาระหว่างวันที่ 26 พฤศจิกายนถึง 25 ธันวาคม ค.ศ. 246 ในปฏิทินเกรโกเรียน ([延熙九年]冬十有一月，大司马琬卒，谥曰恭侯。“中”〔尚〕书令董允亦卒。)
  7. ↑ de Crespigny (2007), p. 155.
  8. ↑ (董和字幼宰，南郡枝江人也，其先本巴郡江州人。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  9. ↑ (董允字休昭，掌軍中郎將和之子也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  10. ↑ Sima (1084), vol. 69.
  11. ↑ (先主立太子，允以選為舍人，徙洗馬。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  12. ↑ 12.0 12.1 Sima (1084), vol. 70.
  13. ↑ (後主襲位，遷黃門侍郎。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  14. ↑ (丞相亮將北征，住漢中，慮後主富於春秋，朱紫難別，以允秉心公亮，欲任以宮省之事。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  15. ↑ (上疏曰：「侍中郭攸之、費禕、侍郎董允等，先帝簡拔以遺陛下，至於斟酌規益，進盡忠言，則其任也。愚以為宮中之事，事無大小，悉以咨之，必能裨補闕漏，有所廣益。若無興德之言，則戮允等以彰其慢。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  16. ↑ (亮尋請禕為參軍，允遷為侍中，領虎賁中郎將，統宿衞親兵。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  17. ↑ (攸之性素和順，備員而已。獻納之任，允皆專之矣。允處事為防制，甚盡匡救之理。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  18. ↑ (後主常欲采擇以充後宮，允以為古者天子后妃之數不過十二，今嬪嬙已具，不宜增益，終執不聽。後主益嚴憚之。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  19. ↑ (尚書令蔣琬領益州刺史，上疏以讓費禕及允，又表「允內侍歷年，翼贊王室，宜賜爵土以襃勳勞。」允固辭不受。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  20. ↑ (後主漸長大，愛宦人黃皓。皓便僻佞慧，欲自容入。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  21. ↑ (允常上則正色匡主，下則數責於皓。皓畏允，不敢為非。終允之世，皓位不過黃門丞。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  22. ↑ (允甞與尚書令費禕、中典軍胡濟等共期游宴，嚴駕已辦，而郎中襄陽董恢詣允脩敬。恢年少官微，見允停出，逡巡求去， ...) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  23. ↑ (... 允不許，曰：「本所以出者，欲與同好游談也，今君已自屈，方展闊積，捨此之談，就彼之宴，非所謂也。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  24. ↑ (乃命解驂，禕等罷駕不行。其守正下士，凡此類也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  25. ↑ (延熈六年，加輔國將軍。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  26. ↑ ([延熈]七年，以侍中守尚書令，為大將軍費禕副貳。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  27. ↑ (華陽國志曰：時蜀人以諸葛亮、蔣琬、費禕及允為四相，一號四英也。) อรรถาธิบายหฺวาหยางกั๋วจื้อในสามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  28. ↑ (自祗之有寵，後主追怨允日深，謂為自輕，由祗媚茲一人，皓搆閒浸潤故耳。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  29. ↑ (陳祗代允為侍中，與黃皓互相表裏，皓始預政事。祗死後，皓從黃門令為中常侍、奉車騎都尉，操弄威柄，終至覆國。蜀人無不追思允。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  30. ↑ (允孫宏，晉巴西太守。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  31. ↑ (評曰： ... 董允匡主，義形于色， ... 皆蜀臣之良矣。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.

บรรณานุกรม

[แก้]