บิฮุย

หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ เฟ่ย์ (費)
บิฮุย (เฟ่ย์ อี)
費禕
รูปปั้นของบิฮุยในศาลจูกัดเหลียงที่นครเฉิงตู มณฑลเสฉวน
มหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน)
ดำรงตำแหน่ง
พฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 243 (243) – 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253 (253)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้าเจียวอ้วน
ถัดไปเกียงอุย
ผู้จัดการกิจการในสำนักราชเลขาธิการ
(錄尚書事 ลู่ช่างชูชื่อ)
(ดำรงตำแหน่งร่วมกับเกียงอุยตั้งแต่ ค.ศ. 247)
ดำรงตำแหน่ง
พฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 243 (243) – 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253 (253)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้าเจียวอ้วน
ถัดไปเกียงอุย
ข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว
(益州刺史 อี้โจฺวชื่อฉื่อ)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 244 (244) – 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253 (253)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้าเจียวอ้วน
หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ
(尚書令 ช่างชูลิ่ง)
ดำรงตำแหน่ง
พฤษภาคม ค.ศ. 235 (235) – ค.ศ. 244 (244)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้าเจียวอ้วน
ถัดไปตั๋งอุ๋น
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิดไม่ทราบ
อำเภอหลัวชาน มณฑลเหอหนาน
เสียชีวิต16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253[a]
อำเภอเจี้ยนเก๋อ มณฑลเสฉวน
ที่ไว้ศพเขตเจาฮฺว่า นครกว่างยฺเหวียน มณฑลเสฉวน
บุตร
ญาติเฟ่ย์ ปั๋วเหริน (ญาติ)
อาชีพนักการทูต, ขุนพล, นักการเมือง, ผู้สำเร็จราชการ
ชื่อรองเหวินเหว่ย์ (文偉)
สมัญญานามจิ้งโหว (敬侯)
บรรดาศักดิ์เฉิงเซียงโหว
(成鄉侯)

บิฮุย, ปีฮุย[b], ปี่ฮุย[c] หรือหุยวุย[d] (เสียชีวิต 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253)[a] มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า เฟ่ย์ อี (จีน: 費禕; พินอิน: Fèi Yī) ชื่อรอง เหวินเหว่ย์ (จีน: 文偉; พินอิน: Wénwěi) เป็นนักการทูต ขุนพล นักการเมือง และผู้สำเร็จราชการของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊กของจีน[7] บิฮุยเกิดในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก เริ่มรับราชการในฐานะข้าราชบริพารของเล่าเสี้ยน โอรสองค์โตและรัชทายาทของเล่าปี่ ขุนศึกที่ขึ้นเป็นจักรรดิผู้สถาปนารัฐจ๊กก๊ก หลังเล่าเสี้ยนขึ้นเป็นจักรพรรดิในปี ค.ศ. 223 บิฮุยก็เริ่มค่อย ๆ มีบทบาทสำคัญภายใต้การสำเร็จราชการของจูกัดเหลียงผู้เป็นอัครมหาเสนาบดีแห่งจ๊กก๊ก ในเวลานั้นบิฮุยทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาการทหารของจูกัดเหลียงและเป็นราชทูตของจ๊กก๊กในการติดต่อกับง่อก๊กที่เป็นรัฐพันธมิตร บิฉุยยังมีบทบาทสำคัญในความขัดแย้งระหว่างอุยเอี๋ยนขุนพลของจ๊กก๊กและเอียวหงีหัวหน้าอาลักษณ์ของจูกัดเหลียง หลังจูกัดเหลียงชีวิตในปี ค.ศ. 234 รับตำแหน่งเป็นผู้ช่วยของเจียวอ้วนที่เป็นผู้สำเร็จราชการคนใหม่ และรับหน้าที่รับผิดชอบมากขึ้นเรื่อย ๆ ในขณะที่เจียวอ้วนค่อย ๆ สละอำนาจเนื่องจากปัญหาสุขภาพ ในปี ค.ศ. 244 บิฮุยนำทัพจ๊กก๊กได้ชัยในยุทธการที่ซิงชื่อต่อรัฐวุยก๊กที่เป็นรัฐอริ และได้สืบตำแหน่งผู้สำเร็จราชการต่อจากเจียวอ้วนหลังเจียวอ้วนเสียชีวิตในอีก 2 ปีถัดมา ในเทศกาลปีใหม่วันแรกในปี ค.ศ. 253 บิฮุยถูกลอบสังหารโดยกัว ซิว ผู้แปรพักตร์จากวุยก๊ก

ประวัติช่วงต้น

[แก้]

บิฮุยเป็นชาวอำเภอเหมิง (鄳縣 เหมิงเซี่ยน) เมืองกังแฮ (江夏郡 เจียงเซี่ยเซี่ยน) ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก ซึ่งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอหลัวชาน มณฑลเหอหนานในปัจจุบัน[8] บิดาของบิฮุยเสียชีวิตตั้งแต่บิฮุยยังอยู่ในวัยเยาว์ บิฮุยจึงได้รับการอุปการะจากญาติผู้ใหญ่ชื่อเฟ่ย์ ปั๋วเหริน (費伯仁) ป้าของเฟ่ย์ ปั๋วเหรินเป็นมารดาของเล่าเจี้ยง เจ้ามณฑลเอ๊กจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่มณฑลเสฉวนและนครฉงชิ่งในปัจจุบัน) เมื่อเล่าเจี้ยงเชิญเฟ่ย์ ปั๋วเหรินมารับราชการ บิฮุยก็ได้ติดตามเฟ่ย ปั๋วเหรินเข้ามณฑลเอ๊กจิ๋วมาด้วยในฐานะนักศึกษานักเดินทาง[9]

ในปี ค.ศ. 214[10] หลังขุนศึกเล่าปี่เข้ายึดครองมณฑลเอ๊กจิ๋วจากเล่าเจี้ยงและกลายเป็นเจ้ามณฑลคนใหม่ บิฮุยเลือกที่จะอยู่ในมณฑลเอ๊กจิ๋ว เวลานั้นบิฮุยขึ้นมามีชื่อเสียงเทียบกับบัณฑิตอีก 2 คนได้แก่ สฺวี ชูหลง (許叔龍) จากเมืองยีหลำ[e] (汝南 หรู่หนาน) และตั๋งอุ๋นจากเมืองลำกุ๋น (南郡 หนานจฺวิ้น)[11]

พฤติการณ์ในงานศพของบุตรชายเคาเจ้ง

[แก้]

เมื่อบุตรชายของเคาเจ้งเสียชีวิต บิฮุยและตั๋งอุ๋นต้องการไปร่วมงานศพ ตั๋งอุ๋นจึงขอกับตั๋งโหผู้บิดาให้ช่วยจัดการเรื่องยานพาหนะในการเดินทาง หลังตั๋งโหจัดหารถม้าขนาดเล็กที่ไม่มีที่กั้นด้านหลังให้ ตั๋งอุ๋นมีท่าทีไม่เต็มใจที่จะขึ้นรถ ในขณะที่บิฮุยขึ้นรถอย่างกระตือรือร้น[12] เมื่อบิฮุยและตั๋งอุ๋นไปถึงที่หมายก็เห็นว่าจูกัดเหลียงและขุนนางสำคัญคนอื่น ๆ เดินทางมาถึงด้วยรถม้าที่ตกแต่งเป็นอย่างดี เมื่อทั้งคู่ลงจากรถม้า ตั๋งอุ๋นแสดงอาการลำบากใจ ในที่ขณะที่บิฮุยดูสงบเยือกเย็น [13]

เมื่อทั้งคู่กลับจากงานศพ ตั๋งโหถามสารถีผู้ขับรถม้าจึงรู้ว่าตั๋งอุ๋นและบิฉุยแสดงปฏิกิริยาที่แตกต่างกันเมื่อเห็นว่ายานพาหนะของพวกตนมีรูปแบบที่ด้อยกว่าเมื่อเทียบกับของคนอื่น ตั๋งโหจึงบอกกับตั๋งอุ๋นบุตรชายว่า "พ่อมักจะสงสัยว่าเจ้าและเหวินเหว่ย์ (ชื่อรองของบิฮุย) มีความดีเสมอกันหรือไม่ บัดนี้พ่อได้คำตอบแล้ว"[14]

รับราชการกับเล่าปี่

[แก้]

ในปี ค.ศ. 221[15] หลังเล่าปี่สถาปนาตนเป็นจักรพรรดิและก่อตั้งรัฐจ๊กก๊ก พระองค์ตั้งให้เล่าเสี้ยนโอรสองค์โตเป็นรัชทายาท และตั้งให้บิฮุยและตั๋งอุ๋นเป็นข้าราชบริพารคนสนิทของเล่าเสี้ยนที่เป็นรัชทายาทแต่งตั้งใหม่[16]

รับราชการในสมัยที่จูกัดเหลียงเป็นผู้สำเร็จราชการ

[แก้]

เมื่อเล่าเสี้ยนขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งจ๊กก๊กในปี ค.ศ. 223 หลังการสวรรคตของเล่าปี่ จูกัดเหลียงอัครมหาเสนาบดีแห่งจ๊กก๊กรับหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราขการเนื่องจากเวลานั้นเล่าเสี้ยนยังทรงพระเยาว์[17] หลังการเถลิงราชย์ เล่าเสี้ยนตั้งให้บิฮุยเป็นขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง)[18]

ราวฤดูใบไม้ร่วง ค.ศ. 225[17] เมื่อจูกัดเหลียงกลับจากการทัพต่อกบฏและชนเผ่าลำมัน (南蠻 หนานหมาน) ในทางใต้ของจ๊กก๊ก บิฮุยและเพื่อนขุนนางหลายคนเดินทางหลายสิบลี้ออกจากนครหลวงเซงโต๋ (成都 เฉิงตู) เพื่อต้อนรับจูกัดเหลียงกลับ ขุนนางส่วนใหญ่มีอายุในช่วงเดียวกับบิฮุยและมีตำแหน่งทางราชการในราชสำนักจ๊กก๊กที่เทียบเท่ากัน ในเหล่าขุนนางเหล่านี้ จูกัดเหลียงเลือกเพียงบิฮุยให้มานั่งในรถคันเดียวกันกับตนในการเดินทางกับเซงโต๋ คนอื่น ๆ แปลกใจมากและเปลี่ยนมุมมองที่มีต่อบิฮุยไปหลังจากนั้น[19]

ในฐานะราชทูตของจ๊กก๊กไปง่อก๊ก

[แก้]

ในปี ค.ศ. 223 จ๊กก๊กฟื้นฟูความเป็นพันธมิตรกับง่อก๊กอดีตรัฐพันธมิตรในการต้านวุยก๊กอันเป็นรัฐอริร่วม[17] หลังจากจูกัดเหลียงกลับจากการบุกลงใต้ ในปี ค.ศ. 225[17] ได้แต่งตั้งให้บิฮุยเป็นนายกองผู้น่าเชื่อถือแจ่มชัด (昭信校尉; เจาซิ่นเซี่ยวเว่ย์) และส่งเป็นราชทูตไปยังง่อก๊ก[20]

ในระหว่างปฏิบัติภารกิจที่ง่อก๊ก บิฮุยมีท่าทีสงบเยือกเย็นเมื่อซุนกวนจักรพรรดิง่อก๊กพยายามเยาะเย้ยล้อเล่นกับบิฮุย ซุนกวนนำสุรามาเลี้ยงบิฮุยเมื่อเห็นว่าบิฮุยเมาจึงกระหน่ำตรัสถามคำถามเกี่ยวกับสถานการณ์ปัจจุบันกับบิฮุย บิฮุยทูลว่าตนยังไม่สร่างเมาและปฏิเสธที่จะทูลตอบในทันที บิฮุยจดคำถามทั้งหมดและนำกลับไปพิจารณาอย่างถี่ถ้วน ภายหลังจึงกลับมาเข้าเฝ้าซุนกวนพร้อมกับคำตอบของคำถามทั้งหมดโดยไม่ผิดพลาดแม้แต่คำถามเดียว[21] ขุนนางของง่อก๊กบางคนอย่างจูกัดเก๊กและหยาง เต้า (羊衜) ซึ่งมีชื่อเสียงในเรื่องความสามารถในการพูด พยายามท้าทายบิฮุยและตั้งคำถามยาก ๆ ให้บิฮุยตอบ แต่บิฮุยก็สามารถตอบคำถามด้วยคำตอบที่สมเหตุสมผลในอาการสงบและสง่างาม บิฮุยสามารถยืนหยัดได้ดีตลอดภารกิจการทูตของตน[22]

ครั้งหนึ่ง ซุนกวนที่เมาสุราตรัสถามกับบิฮุยว่า "เอียวหงีและอุยเอี๋ยนประพฤติตนเหมือนเด็กไม่รู้จักโต แม้ว่าจะมีผลงานเล็กน้อย แต่ก็ยังสามารถก่อปัญหาใหญ่ได้เพราะอยู่ในตำแหน่งที่มีอำนาจ หากวันใดจูกัดเหลียงไม่อยู่แล้วจะเกิดหายนะขึ้นเป็นแน่ พวกท่านสับสนกันไปหมด ไม่มีใครพิจารณาถึงผลกระทบระยะยาวของปัญหานี้เลย จะไม่เป็นภัยต่อลูกหลานของพวกท่านเลยหรือ" บิฮุยตกตะลึงกับคำถามของซุนกวน ไม่สามารถตอบได้ในทันทีและเริ่มมองไปรอบ ๆ ขณะพยายามคิดหาคำตอบ ต่ง ฮุย (董恢 ) ผู้ช่วยของบิฮุยก้าวขึ้นมาข้างหน้า มองไปที่บิฮุยและพูดว่า "ท่านพูดได้ว่าความขัดแย้งระหว่างเอียวหงีและอุยเอี๋ยนเป็นเรื่องส่วนตัวระหว่างพวกเขา พวกเขาไม่ได้มีความทะเยอทะยานแรงกล้าอย่างหยินโป้ (英布 อิ่ง ปู้) และฮั่นสิน (韓信 หาน ซิ่น) บัดนี้ความสำคัญลำดับแรกคือการกำจัดข้าศึกที่ทรงอำนาจและรวบรวมแผ่นดินเป็นปึกแผ่น หลังจากที่ทำสำเร็จแล้วเท่านั้นจึงถือว่าภารกิจของเราลุล่วงและสามารถขยายสิ่งตกทอด หากเราละทิ้งความสำคัญนี้ไปและมุ่งเน้นไปใส่ใจปัญหาภายในเช่นนี้ก่อน ก็เปรียบได้ก็การไม่ต่อเรือรอรับพายุ นั่นไม่ก่อให้เกิดประโยชน์อะไรเลยในระยะยาว" ซุนกวนรู้สึกถูกใจกับคำตอบของต่ง ฮุย[23]

ในอีกเหตุการณ์หนึ่ง ซุนกวนสั่งขุนนางของตนว่า "หากราชทูตจ๊กมาถึง พวกท่านทั้งหมดจงนั่งอยู่ที่เดิม รับประทานอาหารต่อไป และอย่าลุกขึ้นต้อนรับ" เมื่อบิฮุยมาถึง ซุนกวนและขุนนางก็จงใจเพิกเฉยต่อการมาถึงของบิฮุยและเลี้ยงฉลองกันต่อไป บิฮุยจึงพูดว่า "เมื่อหงส์ปรากฏ กิเลนจะหยุดกินอาหาร (และรู้ถึงการปรากฏตัวของหงส์) ส่วนพวกลาและล่อจะเพิกเฉย นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมพวกมันจึงยังกินอาหารต่อไป (และเพิกเฉยต่อหงส์)" จูกัดเก๊กตอบว่า "เราปลูกต้นอู๋ถง (梧桐) เพื่อรับการมาถึงหงส์ แต่มีนกจาบมาจับแทน เหตุใดเราจึงไม่ไล่นกจาบให้กลับไปรังที่มันอยู่เล่า" บิฮุยหยุดเคี้ยวขนมและขอพู่กันเพื่อแต่งบทกวี จูกัดเก๊กก็ทำเช่นกัน พวกเขาแลกเปลี่ยนผลงานและชื่นชมซึ่งกันและกัน[24]

ซุนกวนประทับใจในตัวบิฮุยมากจึงตรัสกับบิฮุยว่า "ท่านคือบุรุษที่ทรงคุณธรรมที่สุดคนหนึ่งในแผ่นดิน ท่านจะกลายเป็นเสาหลักสำคัญของรัฐจ๊กเป็นแน่ เมื่อถึงตอนนั้น ข้าเกรงว่าท่านจะไม่อาจมาเยี่ยมเราได้บ่อย ๆ อีกแล้ว"[25] ซุนกวนยังพระราชทานกระบี่ล้ำค่าเป็นของขวัญอำลาให้กับบิฮุยสำหรับพกพา บิฮุยทูลว่า "กระหม่อมไร้ความสามารถ สิ่งใดที่ทำให้กระหม่อมควรได้รับเกียรติถึงเพียงนี้ กระบี่นั้นมีไว้ใช้ต่อสู้กับข้าศึกของรัฐและเพื่อยุติความวุ่นวาย กระหม่อมหวังว่าฝ่าบาทจะปกครองอาณาจักรของพระองค์อย่างดีที่สุดและร่วมมือกัน (กับจ๊กก๊ก) ในการส่งเสริมราชวงศ์ฮั่น กระหม่อมอาจจะโง่เขลาและอ่อนแอ แต่กระหม่อมจะไม่ทำให้ฝ่าบาทผิดหวังต่อความคาดหวังในตัวกระหม่อม"[26]

ในฐานะที่ปรึกษาการทหาร

[แก้]

บิฮุยได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) หลังกลับจากภารกิจการทูตในง่อก๊ก[27]

ในปี ค.ศ. 227[17] จูกัดเหลียงระดมกำลังทหารจากทั่วทั้งจ๊กก๊กเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการทัพครั้งใหญ่ต่อวุยก๊กอันเป็นรัฐอริของจ๊กก๊กในปีถัดมา ขณะที่กำลังทหารไปรวมตัวกันที่พื้นที่ที่จัดไว้ในเมืองฮันต๋ง (漢中 ฮั่นจง) จูกัดเหลียงก็เรียกตัวบิฮุยมาจากนครเซงโต๋ (成都 เฉิงตู) และตั้งให้เป็นที่ปรึกษาการทหาร (參軍 ชานจฺวิน)[28] ในฎีกาออกศึก (出師表 ชูชือเปี่ยว) จูกัดเหลียงระบุชื่อบิฮุย กุยฮิวจี๋ และตั๋งอุ๋นว่าเป็นตัวอย่างของขุนนางที่น่าเชื่อถือ จงรักภักดี และมีความสามารถ ซึ่งสามารถถวายคำปรึกษาที่ดีและช่วยเหลือจักรพรรดิเล่าเสี้ยนในการปกครองอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น[29]

ระหว่างปี ค.ศ. 227 ถึง ค.ศ. 230 บิฮุยสลับบทบาทหน้าที่ระหว่างการเป็นที่ปรึกษาการทหารกับราชทูตของจ๊กก๊กไปยังง่อก๊ก นอกเหนือจากการทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยของจูกัดเหลียงระหว่างการทัพกับวุยก๊กแล้ว บิฮุยยังมักถูกราชสำนักจ๊กก๊กส่งไปทำภารกิจการทูตยังง่อก๊กในช่วงเวลาเดียวกันนี้ด้วย[30] ในปี ค.ศ. 230 บิฮุยได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่ผู้พิทักษ์ทัพส่วนกลาง (中護軍 จงฮู่จฺวิน) และต่อมาเป็นนายกองพัน (司馬 ซือหม่า) ในทัพจ๊กก๊ก[31]

บทบาทในความขัดแย้งระหว่างอุยเอี๋ยนและเอียวหงี

[แก้]
ดูเพิ่ม: อุยเอี๋ยน และ เอียวหงี

อุยเอี๋ยนขุนพลผู้ใหญ่ของจ๊กก๊กมีความสัมพันธ์ที่ไม่ดีกับเอียวหงีหัวหน้าอาลักษณ์ของจูกัดเหลียง อุยเอี๋ยนมีชื่อเสียงในเรื่องชอบโอ้อวด และเพื่อนขุนนางนายทหารโดยทั่วไปมักยอมให้เขา เอียวหงีเป็นหนึ่งในไม่กี่คนที่ไม่ยอมให้อุยเอี๋ยน อุยเอี๋ยนจึงไม่พอใจเอียวหงีเป็นอย่างมาก[32] จูกัดเหลียงรู้สึกไม่สบายใจที่อุยเอี๋ยนและเอียวหงีไม่ลงรอยกัน แต่ก็ไม่อยากจะเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเพราะชื่นชมความสามารถของทั้งสองคนและยังต้องการความช่วยเหลือจากทั้งคู่[33]

เมื่ออุยเอี๋ยนและเอียวหงีทะเลาะกันอย่างรุนแรง อุยเอี๋ยนชักกระบี่ออกมาและกวัดแกว่งต่อหน้าเอียวหงี เอียวหงีร้องไห้น้ำตาอาบแก้ม บิฮุยจึงเข้ามาหยุดการวิวาทของทั้งคู่และสามารถควบคุมทั้งคู่ได้ในช่วงเวลาที่จูกัดเหลียงยังมีชีวิตอยู่[34]

ยุทธการที่ทุ่งอู่จ้าง

[แก้]
ข้อมูลเพิ่มเติม: ยุทธการที่ทุ่งราบอู่จ้าง

ในปี ค.ศ. 234 จูกัดเหลียงล้มป่วยหนักระหว่างการคุมเชิงกันกับทัพวุยก๊กในยุทธการที่ทุ่งราบอู่จ้าง[35] ในช่วงเวลานั้นเมื่อลิฮกถามจูกัดเหลียงว่าควรให้ใครสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าราชสำนักจ๊กก๊กถัดจากจูกัดเหลียง จูกัดเหลียงตอบว่าเจียวอ้วนสามารถสืบทอดต่อจากตน และบิฮุยสามารถสืบทอดต่อจากเจียวอ้วน หลังจากลิฮกจากไปแล้ว[36] จูกัดเหลียงลอบสั่งให้เอียวหงี บิฮุยและเกียงอุยให้นำทัพกลับไปจ๊กก๊กหลังตนเสียชีวิต โดยให้อุยเอี๋ยนและเกียงอุยทำหน้าที่คุมกองหลัง หากอุยเอี๋ยนปฏิเสธที่จะทำตามคำสั่ง ก็ให้ล่าถอยไปโดยไม่ต้องมีอุยเอี๋ยน หลังจูกัดเหลียงเสียชีวิต เอียวหงีสั่งให้ปิดข่าวการเสียชีวิตของจูกัดเหลียงเป็นความลับ จากนั้นจึงให้บิฮุยไปพบอุยเอี๋ยนเพื่อประเมินเจตนาของอุยเอี๋ยน[37]

เมื่ออุยเอี๋ยนปฏิเสธที่จะปฏิบัติตามคำสั่งสุดท้ายของจูกัดเหลียงและปฏิเสธที่จะยอมทำตามคำสั่งของเอียวหงี[38] บิฮุยจึงแสร้งทำเป็นรับปากว่าจะช่วยอุยเอี๋ยนในการจัดทัพของจ๊กก๊กส่วนหนึ่งใหม่ให้ยังคงอยู่ทำศึกต่อไป ในขณะที่ส่วนที่เหลือจะยกกลับไปจ๊กก๊ก จากนั้นบิฮุยจึงเขียนหนังสือเกี่ยวกับการจัดทัพใหม่ให้ทั้งคู่ลงนามในหนังสือ และบอกอุยเอี๋ยนว่าตนจะนำหนังสือไปอ่านแจ้งให้ขุนนางทุกคนทราบในภายหลัง บิฮุยยังบอกอุยเอี๋ยนอีกว่า "ข้าจะกลับไปอธิบายความคิดของท่านให้กับหัวหน้าอาลักษณ์เอียว หัวหน้าอาลักษณ์เป็นขุนนางพลเรือนที่รู้เรื่องการทหารเพียงเล็กน้อย เขาจะไม่คัดค้านการจัดทัพใหม่เป็นแน่"[39]

จากนั้นบิฮุยก็ลาอุยเอี๋ยนและรีบกลับไปยังค่ายหลัก ในไม่ช้าอุยเอี๋ยนก็นึกเสียใจกับการตัดสินใจของตนจึงพยายามจะหยุดบิฮุยแต่ไล่ตามไม่ทันกาล หลังจากส่งผู้ใต้บังคับบัญชาไปสืบสถานการณ์ในค่ายหลัก ก็ต้องตกใจที่รู้ว่าบิฮุยโกหกตนเพราะทุกหน่วยในทัพจ๊กก๊กเตรียมการล่าถอยตามคำสั่งสุดท้ายของจูกัดเหลียง อุยเอี๋ยนโกรธมากเพราะตนต้องการทำศึกต่อ จึงพยายามจะสกัดการล่าถอยของทัพจ๊กก๊กโดยนำหน่วยทหารของตนไปทำลายสะพานทางเดินเลียบหน้าผาที่มุ่งหน้ากลับไปจ๊กก๊ก[40]

อุยเอี๋ยนและเอียวหงีต่างก็เขียนฎีกาไปยังราชสำนักจ๊กก๊กเพื่อกล่าวโทษอีกฝ่ายหนึ่งว่าเป็นกบฏ ราชสำนักจ๊กก๊กเชื่อฎีกาของเอียวหงีและสงสัยว่าอุยเอี๋ยนวางแผนก่อกบฏ ในที่สุดอุยเอี๋ยนก็พบกับจุดจบด้วยฝีมือของม้าต้ายขุนพลจ๊กก๊ก ความขัดแย้งจึงสิ้นสุดลง[35]

รายงานเรื่องเอียวหงี

[แก้]

หลังกลับมาที่นครเซงโต๋ เอียวหงีเห็นว่าตนคงมีความดีความชอบยิ่งใหญ่จึงเชื่อมั่นว่าตนจะได้รับเลือกให้เป็นผู้สืบทอดตำแหน่งของจูกัดเหลียงในฐานะผู้นำขุนนางราชสำนักจ๊กก๊กคนใหม่ แต่ก็ต้องผิดหวังอย่างมากเมื่อกลับกลายเป็นว่าจูกัดเหลียงเลือกให้เจียวอ้วนเป็นแทน เจียวอ้วนได้รับการแต่งตั้งเป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ส่วนเอียวหงีได้รับตำแหน่งที่ปรึกษาการทหารส่วนกลาง (中軍師 จงจฺวินซือ) ซึ่งเป็นตำแหน่งที่ไม่มีอำนาจที่แท้จริง[41]

เอียวหงีมองว่าตัวเองสูงส่งมาโดยตลอดและเห็นว่าตนเหนือกว่าเจียวอ้วนเพราะตนเริ่มรับราชการในจ๊กก๊กก่อนเจียวอ้วน หลังเจียวอ้วนขึ้นเป็นผู้นำขุนนางขุนใหม่ของราชสำนักจ๊กก๊ก เอียวหงีก็มักบ่นแสดงความไม่พอใจ เพื่อนขุนนางต่างเพิกเฉยเขาเพราะเอียวหงีเลือกใช้คำที่หยาบคายในการถ่ายทอดความคับข้องใจ บิฮุยเป็นคนเดียวที่คอยปลอบโยนเอียวหงี[42]

ครั้งหนึ่งเอียวหงีพูดกับบิฮุยว่า "เมื่อครั้งท่านอัครมหาเสนาบดีสิ้นชีพ ข้าควรนำคนไปเข้าด้วยกับวุยเสียถ้ารู้ว่าข้าจะต้องลงเอยเช่นทุกวันนี้ ข้าเสียดายอย่างมากแต่บัดนี้ข้าทำอะไรไม่ได้แล้ว" บิฮุยลอบรายงานเรื่องที่เอียวหงีพูดไปยังราชสำนักจ๊กก๊ก เป็นผลให้ในปี ค.ศ. 235 เอียวหงีถูกปลดสถานะลงเป็นสามัญชนและเนรเทศไปอยู่เมืองแก่กุ๋น (漢嘉郡 ฮั่นเจียจฺวิ้น; อยู่บริเวณอำเภอหลูชาน มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน) เอียวหงีฆ่าตัวตายที่นั่นในภายหลัง แต่ครอบครัวของเอียวหงีได้รับอนุญาตให้กลับจ๊กก๊กได้[43]

รับราชการในสมัยที่เจียวอ้วนเป็นผู้สำเร็จราชการ

[แก้]

ในฐานะหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ

[แก้]

บิฮุยขึ้นมามีตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาการทหารส่วนหลัง (後軍師 โฮฺ่วจฺวินชือ) หลังจูกัดเหลียงเสียชีวิตในปี ค.ศ. 234[35] ต่อมาไม่นานก็ได้สืบทอดตำแหน่งหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) จากเจียวอ้วนในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 235[44][45]

เวลานั้นจ๊กก๊กอยู่ในภาวะสงคราม บิฮุยมีปัญหาจำนวนมากที่ต้องสะสางในแต่ละวันเนื่องจากบทบาทในฐานะหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ แต่บิฮุยก็ได้ชื่อว่ามีสติปัญญาสูงเป็นพิเศษ ประมวลผลข้อมูลได้อย่างรวดเร็ว และมีความจำเป็นเลิศ บิฮุยสามารถจับประเด็นที่สำคัญทั้งหมดในเอกสารและจดจำได้หลังจากอ่านเอกสารผ่านเพียงรอบเดียว ดังนั้นในวันทำงานปกติ บิฮุยมักจะทำงานทั้งหมดให้เสร็จในตอนเช้าและใช้เวลาช่วงบ่ายพบปะผู้คนและทำกิจกรรมยามว่าง บิฮุยเชี่ยวชาญในการเล่นหมากล้อมเป็นพิเศษ แม้ว่าบิฮุยจะปล่อยตัวไปกับความสนุกสนานและความบันเทิงแต่ก็ไม่เคยละเลยงานและหน้าที่ของตน[46]

ในฐานะมหาขุนพลและผู้จัดการกิจการในสำนักราชเลขาธิการ

[แก้]

ปลายเดือนตุลาคมหรือพฤศจิกายน ค.ศ. 243 เจียวอ้วนย้ายจากเมืองฮันต๋งไปอยู่อำเภอโปยเสีย (涪縣 ฝูเซี่ยน; ปัจจุบันคือนครเหมี่ยนหยาง มณฑลเสฉวน) เนื่องจากปัญหาสุขภาพ ในปลายเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคมปีเดียวกันนั้น เจียวอ้วนได้สละตำแหน่งมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน) และผู้จัดการกิจการในสำนักราชเลขาธิการ (錄尚書事 ลู่ช่างชูชื่อ) ให้กับบิฮุย[47][48] จึงทำให้บิฮุยเป็นผู้นำขุนนางราชสำนักจ๊กก๊ก "โดยพฤตินัย"

ในปี ค.ศ. 244 ตั๋งอุ๋นสืบทอดตำแหน่งหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) จากบิฮุย[48] หลังรับตำแหน่งก็พยายามทำตามกำหนดการและวิถีการใช้ชีวิตประจำวันแบบบิฮุย แต่ภายในสิบวันตั๋งอุ๋นก็ตระหนักว่างานของตนกำลังค่อย ๆ เพิ่มขึ้น จึงถอนใจพูดว่า "ความสามารถของผู้มีพรสวรรค์นั้นแตกต่างจากคนอื่นเป็นอย่างมาก ข้าเห็นว่าข้าคงไม่มีวันตาม (บิฮุย) ได้ทัน แม้จะทำงานตลอดทั้งวัน แต่ก็ยังมีอีกหลายสิ่งที่ข้ายังไม่ได้สะสาง"[49]

ยุทธการที่ซิงชื่อ

[แก้]
ข้อมูลเพิ่มเติม: ยุทธการที่ซิงชื่อ

ต้นปี ค.ศ. 244 โจซองผู้สำเร็จราชการของวุยก๊กนำทัพไปยังเขาซิงชื่อชาน (興勢山; ตั้งอยู่ทางเหนือของอำเภอหยาง มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) และเตรียมจะโจมตีเมืองฮันต๋งที่จ๊กก๊กครอบครองอยู่ ในปลายเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม เล่าเสี้ยนจักรพรรดิจ๊กก๊กพระราชทานอาญาสิทธิ์ให้กับบิฮุยและมีรับสั่งให้นำทัพจ๊กก๊กไปทำศึกกับทัพวุยก๊กที่รุกราน[50][48]

ก่อนที่บิฮุยจะนำทัพไป ไลบินขุนนางจ๊กก๊กมาเยี่ยมและขอเล่นหมากล้อมกับบิฮุย เวลานั้นมีการเตรียมการทุกอย่างสำหรับยุทธการและกองกำลังทหารก็พร้อมจะยกออกไป ในขณะที่เอกสารแนบขนนก[f]ยังคงเข้ามาเรื่อย ๆ บิฮุยก็ยังคงเล่นหมากล้อมกับไลบินและดูจะจดจ่อกับการเล่นหมากล้อมเป็นอย่างมาก ไลบินบอกกับบิฮุยว่า "จริง ๆ แล้วข้ากำลังทดสอบท่าน ท่านเป็นผู้ที่ไว้ใจได้และท่านจะต้องเอาชนะข้าศึกได้เป็นแน่"[52]

ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 244 ทัพวุยก๊กตกอยู่ในสถานการณ์อันตรายเนื่องจากเนื่องจากไม่สามารถรุกคืบไปไกลกว่าภูเขาซิงชื่อได้และเสบียงก็เหลือน้อยเต็มที หยาง เว่ย์ (楊偉) ที่ปรึกษาของโจซองเห็นว่าทัพวุยก๊กเสี่ยงจะพ่ายแพ้จึงโน้มน้าวโจซองให้ถอนกำลังทัพวุยก๊กกลับก่อนจะสายเกินไป แต่โจซองฟังคำของเตงเหยียงและหลีซินแทนและสั่งให้กองกำลังยังคงประจำตำแหน่ง หลังจากสุมาอี้ผู้สำเร็จราชราชการร่วมกับโจซองเขียนหนังสือถึงแฮเฮาเหียนนายทหารผู้ช่วยของโจซอง เตือนถึงเรื่องอันตรายที่กำลังเผชิญอยู่ แฮเฮาเหียนหวาดกลัวจึงพยายามโน้มน้าวโจซองให้ล่าถอย ปลายเดือนมิถุนายนหรือกรกฎาคม ขณะทัพวุยก๊กล่าถอย บิฮุยนำทัพจ๊กก๊กเข้าโจมตีข้าศึกสามทิศทางจนแตกพ่าย โดยที่โจซองหนีไปได้อย่างแทบเอาชีวิตไม่รอด[48]

ในฐานะข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว

[แก้]

หลังจากบิฮุยกลับมายังนครเซงโต๋หลังชัยชนะที่เขาซิงชื่อชาน ก็ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นเฉิงเซียงโหว (成鄉侯) เป็นบำเหน็จความชอบ[53]

ในช่วงปลายปี ค.ศ. 244 ขณะที่สุขภาพของเจียวอ้วนย่ำแย่ลง เจียวอ้วนสละตำแหน่งข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว (益州刺史 อี้โจฺวชื่อฉื่อ) และมอบตำแหน่งให้บิฮุย[54][48]

สมัยที่บิฮุยเป็นผู้สำเร็จราชการ

[แก้]

หลังการเสียชีวิตของเจียวอ้วนในเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 246[55] บิฮุยขึ้นมาเป็นผู้สำเร็จราชการและผู้นำขุนนางราชสำนักจ๊กก๊กคนใหม่ ในช่วงเวลาที่บิฮุยขึ้นมามีอำนาจ ผลงานที่สร้างไว้ให้จ๊กก๊กและชื่อเสียงส่วนตัวของบิฮุยก็ไล่เลี่ยกันกับของเจียวอ้วนผู้ล่วงลับแล้ว[56]

ในปี ค.ศ. 248 บิฮุยย้ายจากนครเซงโต๋ราชธานีของจ๊กก๊กไปยังเมืองฮันต๋งใกล้กับชายแดนวุยก๊ก-จ๊กก๊ก[57] ตลอดช่วงเวลาที่มีฐานะเป็นผู้สำเร็จราชการ เจียวอ้วนและบิฮุยยังคงควบคุมกิจการรัฐในเซงโต๋แม้ว่าตนจะอยู่ไกลถึงฮันต๋งเป็นระยะเวลานานก็ตาม อย่างเช่นการที่เล่าเสี้ยนจักรพรรดิแห่งจ๊กก๊กต้องปรึกษาเจียวอ้วนและบิฮุยและได้รับอนุมัติก่อนมอบรางวัลหรือลงโทษขุนนาง แสดงถึงความไว้วางพระทัยเป็นอย่างสูงของเล่าเสี้ยนที่มีต่อผู้สำเร็จราชการทั้งสองคนในรัชสมัยของพระองค์[58]

ในฤดูร้อน ค.ศ. 251 เมื่อบิฮุยกลับไปเซงโต๋ ได้ยินคำทำนายจากหมอดูว่าการอยู่ในนครหลวงนั้นไม่เป็นมงคล ในฤดูหนาวปีนั้นบิฮุยจึงย้ายจากเซงโต๋ไปอยู่อำเภอหั้นสือ (漢壽縣 ฮั่นโชฺ่วเซี่ยน; อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอเจี้ยนเก๋อ มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน)[59][60]

ในปี ค.ศ. 252 เล่าเสี้ยนทรงอนุญาตให้บิฮุยมีเจ้าหน้าที่ส่วนตัวเพื่อช่วยเหลือในกิจการที่ดำเนินการประจำวัน[61]

ถูกลอบสังหาร

[แก้]

ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253 ขณะที่บิฮุยจัดงานเลี้ยงในเทศกาลขึ้นปีใหม่วันแรกในอำเภอหั้นสือ (漢壽縣 ฮั่นโชฺ่วเซี่ยน; อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอเจี้ยนเก๋อ มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน) บิฮุยที่กำลังเมาสุราก็ถูกแทงสังหารโดยกัว ซิว (郭脩; หรือกัว สฺวิน 郭循) อดีตพลเรือนของวุยก๊กที่กลายมาเป็นขุนพลของจ๊กก๊ก กัว ซิวผู้ลอบสังหารก็พบจุดจบด้วยฝีมือของผู้ใต้บังคับบัญชาของบิฮุย บิฮุยได้รับสมัญญานามว่า "จิ้งโหว" (敬侯; แปลว่า "พระยาผู้น่านับถือ")[a] ศพได้รับการฝังในตำแหน่งทางตะวันออกไป 1 กิโลเมตรจากประตูตะวันออกของเมืองโบราณเจาฮฺว่า เขตเจาฮฺว่า นครกว่างยฺเหวียน มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน[62]

กัว ซิว ชื่อรอง เซี่ยวเซียน (孝先) มีชื่อเสียงในมณฑลเลียงจิ๋วก่อนจะมาเข้าร่วมกับจ๊กก๊ก หลังกัว ซิวถูกจับตัวในยุทธการโดยเกียงอุยขุนพลจ๊กก๊ก กัว ซิวก็ยอมสวามิภักดิ์อย่างไม่เต็มใจและให้คำมั่นว่าจะภักดีต่อจ๊กก๊ก จักรพรรดิจ๊กก๊กเล่าเสี้ยนแต่งตั้งให้กัว ซิวเป็นขุนพลซ้าย (左將軍 จั่วเจียงจฺวิน) ครั้งหนึ่งกัว ซิวเคยพยายามจะลอบปลงพระชนม์เล่าเสี้ยน โดยเข้าไปใกล้พระองค์อ้างว่าจะถวายพระพร แต่เหล่าทหารราชองครักษ์ของเล่าเสี้ยนสังเกตเห็นอะไรชอบกลในพฤติกรรมของกัว ซิว จึงหยุดเขาไว้ก่อนที่จะเข้าไปใกล้จักรรพรดิ กัว ซิวผิดหวังกับความล้มเหลวในการลอบปลงพระชนม์จักรพรรดิจ๊กก๊ก จึงเปลี่ยนเป้าหมายเป็นบิฮุยแทนและทำได้สำเร็จ[63] ในเดือนกันยายนหรือตุลาคม ค.ศ. 253 โจฮองจักรพรรดิวุยก๊กออกพระราชโองการยกย่องกัว ซิวสำหรับ "การปฏิบัติหน้าที่อย่างกล้าหาญเพื่อวุยก๊ก" และเปรียบเทียบกัว ซิวกับเนี่ย เจิ้ง (聶政) และฟู่ เจี้ยจื่อ (傅介子) รวมทั้งพระราชทานเกียรติคุณย้อนหลังให้กัว ซิวและพระราชทานรางวัลให้กับครอบครัวของกัว ซิว[64]

เผย์ ซงจือนักประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 5 โต้แย้งพระราชโองการของโจฮองว่ากัว ซิวไม่ใช่วีรบุรุษ และการลอบสังหารบิฮุยก็ไม่ใช่ "การปฏิบัติหน้าที่เพื่อวุยก๊ก" โดยให้เหตุผลสามประการ ประการแรก กัว ซิวเป็นพลเรือนขณะถูกจับตัวโดยข้าศึก จึงไม่ได้ "ปฏิบัติหน้าที่" ให้วุยก๊กอย่างแน่นอน ดังนั้นการลอบสังหารบิฮุยโดยกัว ซิวจึงไม่ควรถือเป็นการกระทำที่เป็น "การปฏิบัติหน้าที่เพื่อวุยก๊ก" ประการที่สอง วุยก๊กไม่ได้ถูกคุกคามโดยจ๊กก๊กในลักษณะเดียวกับที่รัฐเอี๋ยน (燕 เยียน) ถูกคุมคามโดยรัฐจิ๋น (秦 ฉิน) ในช่วงปลายยุครณรัฐ ดังนั้นการลอบสังหารบิฮุยโดยกัว ซิวจึงไม่ควรถูกมองในแง่เดียวกับการพยายามลอบสังหารจิ๋นซีฮ่องเต้โดยเก๋งคอ (荊軻 จิง เคอ) ประการที่สาม จากมุมมองของเผย์ ซงจือแล้ว เล่าเสี้ยนและบิฮุยถือเป็นผู้ปกครองและผู้สำเร็จราชการที่มีความสามารถระดับกลาง ดังนั้นการเสียชีวิตของคนทั้งสองจะไม่ส่งผลเสียหายอย่างมีนัยสำคัญต่อจ๊กก๊ก เผย์ ซือจงจึงสรุปว่ากัว ซิวเป็นเพียงนักฉวยโอกาสที่แสวงหาชื่อเสียงในการลอบสังหารผู้สำเร็จราชการของรัฐ[65]

การให้เหตุผลในเรื่องความขัดแย้งระหว่างสุมาอี้และโจซอง

[แก้]

หลังจากสุมาอี้ประหารชีวิตโจซอง บิฮุยได้เสนอมุมมองของตนเกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างมีวาทศิลป์ อันดับแรกบิฮุยเสนอมุมมองเกี่ยวกับราชการแผ่นดิน ตามด้วยการให้เหตุผลของเหตุการณ์นี้ว่าในทางจริยธรรมแล้วใครถูกใครผิด[66]

“มีบางคนเชื่อว่าโจซองและเหล่าน้องชายเป็นเพียงคนธรรมดาสามัญ ตำแหน่ง อำนาจ และผลประโยชน์ที่พวกเขาได้รับเกิดจากเพียงความเกี่ยวพันกับราชวงศ์ อีกทั้งเมื่อเวลาผ่านไป พวกเขาก็กลายเป็นคนสุรุ่ยสุร่ายและหยิ่งยโส หวังจะช่วงชิงอำนาจของราชวงศ์ ใกล้ชิดกับคนสามานย์ ผูกขาดอำนาจโดยการจัดตั้งพรรคพวกและวางแผนต่อต้านผลประโชน์ของรัฐ จากนั้นสุมาอี้จึงเสี่ยงเพื่อจะลงทัณฑ์พวกเขาและกำจัดได้ทั้งหมดในครั้งเดียว การกระทำนี้เป็นข้อพิสูจน์เพียงพอว่าสุมาอี้เป็นผู้สมควรกับตำแหน่งและตระหนักถึงความปรารถนาของทั้งเหล่าบัณฑิตและราษฎร"[67]

“แต่คนอื่น ๆ ก็อาจเชื่อว่าสุมาอี้ไม่พอใจโจยอยที่ไม่มอบหมายกิจการของรัฐทั้งหมดให้ตนแต่เพียงผู้เดียว ดังนั้นโจซองและการกระทำของเขาจึงไม่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจสุมาอี้ การบริหารราชการที่ไม่เป็นเอกภาพค่อย ๆ มีข้อบกพร่อง แต่แรกสุมาอี้ก็ไม่ได้ให้คำแนะนำหรือทัดทานอย่างซื่อสัตย์ กลับฉวยโอกาสสังหารทั้งหมดในคราวเดียวโดยที่พวกโจซองไม่ทันได้ตั้งตัว ในกรณีเช่นนั้นจะถือว่าผู้ยิ่งใหญ่กระทำการเพื่อรัฐหรือกระทำตามหน้าที่ได้หรือ หากโจซองต้องการที่จะต่อต้านประมุขของตนจริง ๆ และหวังจะก่อกบฎ แต่แล้วในวันที่สุมาอี้ก่อการ โจฮองอยู่ด้วยกับโจซองและน้องชาย สุมาอี้และสุมาสูบุตรชายมาจากด้านหลังเข้าปิดประตูเมืองและระดมพล คุกคามโจฮองและประกาศว่าจะไม่มีการเจรจาสันติ เราจะถือว่าบุคคลที่ก่อการเช่นนี้เป็นเสนาบดีที่ภักดีพร้อมด้วยความต้องใจจะช่วยนายเหรือหัวหรือไม่ จากมุมมองนี้ก็จะเห็นว่าโจซองไม่ได้ทำความผิดร้ายแรงที่เห็นได้ชัด บัดนี้หากสุมาอี้ก่อการเพราะโจซองช่วงชิงอำนาจและสุรุ่ยสุร่าย เช่นนั้นแล้วการลงทัณฑ์ที่ยุติธรรมก็คือการถอดออกจากตำแหน่งก็เพียงพอแล้ว แต่สุมาอี้กวาดล้างตระกูลโจซองทั้งหมด และนี่คือความอยุติธรรมที่ยุติสายเลือดของโจจิ๋น แม้แต่โฮอั๋นและบุตรชายซึ่งเป็นญาติของราชวงศ์วุยก็ถูกประหารเช่นกัน นี่เป็นการช่วงชิงอำนาจ การก่อการของสุมาอี้เกินกว่าเหตุและไม่สมควร"[68]

ครอบครัว

[แก้]

บิฮุยมีบุตรชายอย่างน้อย 2 คนและบุตรสาวอย่างน้อย 1 คน บุตรชายคนแรกของบิฮุยชื่อเฟ่ย์ เฉิง (費承) สืบทอดบรรดาศักดิ์เฉิงเซียงโหว (成鄉侯) ของบิฮุยและรับราชการเป็นขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง) ในพระราชวังจ๊กก๊ก[69] บุตรชายคนรองของบิฮุยชื่อเฟ่ย์ กง (費恭) แต่งงานกับองค์หญิงของจ๊กก๊ก (อาจจะเป็นพระธิดาองค์หนึ่งของเล่าเสี้ยน) มีชื่อเสียงค่อนข้างมาก และรับราชการเป็นขุนนางในสำนักราชเลขาธิการของจ๊กก๊ก แต่เฟ่ย์ กงเสียชีวิตตั้งแต่อายุยังเยาว์แต่ต้องมีชีวิตอย่างน้อยที่สุดถึงเดือนเมษายน ค.ศ. 268 เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่หลัว เซี่ยนเสนอชื่อเฟ่ย์ กงในฐานะบุคคลผู้มีความสามารถให้กับสุมาเอี๋ยนในระหว่างงานเลี้ยง[70][71] บุตรสาวของบิฮุยแต่งงานกับเล่ายอย พระโอรสองค์โตและรัชทายาทของเล่าเสี้ยน[72]

คำวิจารณ์

[แก้]

ตันซิ่วนักประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 3 ผู้เขียนชีวประวัติของบิฮุยในสามก๊กจี่ ยกย่องบิฮุยที่เป็นผู้มีความเห็นอกเห็นใจ น้ำใจกว้างขวาง และเมตตากรุณาต่อผู้อื่น ตันซิ่วยกย่องบิฮุยและเจียวอ้วนในเรื่องที่การเจริญรอยตามจูกัดเหลียงและชี้ให้เห็นถึงการกระทำที่มีส่วนช่วยรักษาเขตแดนของจ๊กก๊ก และรักษาสันติสุขและความสมัครสมานภายในจ๊กก๊ก แต่ตันซิ่วก็ยังวิจารณ์บิฮุยและเจียวอ้วนที่ไม่พยายามอย่างเต็มกำลังในการปกครองและคุ้มครองรัฐเล็ก ๆ อย่างจ๊กก๊ก[73]

เผย์ ซงจือนักประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 5 ผู้เขียนอรรถาธิบายให้สามก๊กจี่ ไม่เห็นด้วยกับทัศนะของตันซิ่ว โดยแย้งว่าบิฮุยและเจียวอ้วนทำหน้าที่ได้ดีในสมัยที่เป็นผู้สำเร็จการราชการแทนพระองค์ เพราะพวกเขาละเว้นการเคลื่อนไหวอย่างสุ่มเสี่ยงซึ่งอาจเป็นภัยต่อจ๊กก๊กในวันข้างหน้า พวกเขาตอบโต้การบุกของวุยก๊กได้สำเร็จและรักษาสันติสุขภายในอาณาเขตจองจ๊กก๊ก นอกจากนี้เผย์ ซงจือยังบ่งชี้ว่าผู้อ่านอาจพบว่าข้อเขียนสรุปของตันซิ่วอาจทำให้สับสน เพราะตันซิ่วไม่ได้เสนอหลักฐานใด ๆ เพื่อสนับสนุนคำกล่าวอ้างที่ว่าบิฮุยและเจียวอ้วนไม่ได้พยายามอย่างเต็มกำลังในการปกครองและคุ้มครองจ๊กก๊ก[74]

แม้จะอยู่ในตำแหน่งที่มีอำนาจและเกียรติภูมิ แต่บิฮุยก็ยังคงถ่อมตนและแสดงความเคารพต่อผู้อื่นอยู่เสมอ บิฮุยไม่มีทรัพย์สมบัติเพียงพอสำหรับตนเองและครอบครัว เหล่าบุตรชายของบิฮุยใช้ชีวิตอย่างสามัญชน สวมเสื้อผ้าเรียบ ๆ รับประทานอาหารง่าย ๆ เดินทางด้วยการเดินเท้า และไม่มีผู้คุ้มกันร่วมเดินทางด้วย[75]

เตียวหงีขุนพลของจ๊กก๊กสังเกตว่าบิฮุยเป็นผู้มีอัธยาศัยดีเกินไปและไว้วางใจคนรอบข้างมากเกินไป ครั้งหนึ่งเตียวหงีเคยเตือนบิฮุยว่า "ในอดีต งิมเหง (岑彭 เฉิน เผิง) บัญชาการกองกำลัง และไลเอียก (來歙 หลาย ซี) ถือคถาอาญาสิทธิ์ ทั้งคู่ถูกลอบสังหาร บัดนี้ท่านขุนพลดำรงตำแหน่งที่มีอำนาจและความสำคัญอย่างยิ่ง ท่านจึงควรเรียนรู้จากอุทาหรณ์ในอดีตและระมัดระวังตนให้มากขึ้น" ในที่สุดบิฮุยก็พบจุดจบด้วยน้ำมันของมือสังหารกัว ซิว สมดังที่เตียวหงีคาดการณ์ไว้[76]

ยฺหวี ซี่นักประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 4 ให้ความเห็นในจื้อหลิน (志林) ว่าเป็นเรื่องตลกร้ายที่ข้อดีของบิฮุยกลายเป็นสิ่งที่นำจุดจบมาให้ บิฮุยเปิดกว้างและใจกว้างมากเกินไป คลายความระมัดระวังต่อผู้คนรอบข้าง และไม่สามารถช่วยตัวเองจากการปองร้ายของกัว ซิวผู้แปรพักตร์จากรัฐอริได้[77]

ฉาง ฉฺวีผู้เขียนเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของภูมิภาคเสฉวนอย่างครอบคลุมในหฺวาหยางกั๋วจื้อ (พงศาวดารหฺวาหยาง) ยกย่องเจียวอ้วนและบิฮุยที่สานต่อหลักการของจูกัดเหลียง และยังปกป้องดินแดนจ๊กก๊กระหว่างที่ถูกขนาบโดยสองรัฐใหญ่ ทำให้รัฐที่อ่อนแอกลายเป็นรัฐที่เข้มแข็ง[78] ฉาง ฉฺวียังบันทึกว่าผู้คนในจ๊กก๊กยกย่องให้จูกัดเหลียง เจียวอ้วน บิฮุย และตั๋งอุ๋นเป็นสี่อัครมหาเสนาบดีผู้ยิ่งใหญ่ของรัฐจ๊กก๊ก[79]

ดูเพิ่ม

[แก้]

หมายเหตุ

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 ชีวประวัติบิฮุยในสามก๊กจี่บันทึกว่าบิฮุยถูกลอบสังหารในวันที่ 1 เดือน 1 ของศักราชเหยียนซีปีที่ 16 ในรัชสมัยจักรพรรดิเล่าเสี้ยน[1] เทียบได้กับวันที่ 16 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 253 ในปฏิทินกริโกเรียน ประวัติเล่าเสี้ยนในสามก๊กจี่ระบุเพียงว่าการลอบสังหารเกิดขึ้นในเดือนนั้นโดยไม่ระบุวันที่แน่ชัด[2]
  2. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 67[3] และตอนที่ 69[4]
  3. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 68[5]
  4. ↑ ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 80[6]
  5. ↑ สฺวี ชูหลง (許叔龍) อาจจะมาจากตระกูลเคา (許 สฺวี) แห่งเมืองยีหลำ (汝南許氏 หรู่หนานสฺวีชื่อ) ซึ่งมีสมาชิกคนสำคัญได้แก่ เคาเจ้ง (許靖 สฺวี่ จิ้ง) และเขาเฉียว (許劭 สฺวี่ เช่า)
  6. ↑ ในจึนยุคโบราณ ขนนกมักแนบมากับเอกสารเร่งด่วนทางการทหารเพื่อเน้นความเร่งด่วนของสถานการณ์[51]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ ([延熙]十六年歲首大會，魏降人郭循在坐。禕歡飲沈醉，為循手刃所害，謚曰敬侯。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  2. ↑ ([延熙]十六年春正月，大將軍費禕為魏降人郭循所殺于漢壽。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 33.
  3. ↑ ("แล้วขงเบ้งก็พาจูล่งเข้าไปถวายบังคมลาพระเจ้าเล่าเสี้ยน แล้วออกไปจัดกองทัพอยู่นอกเมือง จึงตั้งให้จูล่งอุยเอี๋ยนสองคนเปนนายกองทัพ อองเป๋งกับเตียวเอ๊กคุมทหารเปนปีกซ้ายขวา เจียวอ้วนคุมทหารเปนสารวัดตรวจตรา ปีฮุยต๋งเคียด อ้วนเคียนสามคนนี้เปนที่ปรึกษา แลทหารในกองทัพห้าสิบหมื่น") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ July 4, 2023.
  4. ↑ ("ปีฮุยนายทหารจึงว่าแก่ขงเบ้งว่า มหาอุปราชมาทำการครั้งนี้ก็ลำบากไพร่พลนัก เบ้งเฮ็กจึงสมัคอ่อนน้อมด้วย ซึ่งมหาอุปราชจะให้แต่เบ้งเฮ็กอยู่รักษาเมืองผู้เดียวนั้นเกลือกเบ้งเฮ็กกลับกลอก นานไปจะได้ความเดือดร้อน ขอให้มหาอุปราชตั้งขุนนางไว้กำกับด้วย") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๙". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ July 4, 2023.
  5. ↑ ("ม้าต้ายครั้นแจ้งดังนั้นแล้วก็เอาเนื้อความเข้าไปบอกขงเบ้ง ๆ นั่งปรึกษาการศึกอยู่กับม้าเจ๊กลิคีเจียวอ้วนปี่ฮุยสี่คน ") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๘". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ July 4, 2023.
  6. ↑ ("หุยวุยเสนาบดีผู้ใหญ่จึงว่า เตียวอ้วนตังอุ๋นมีสติปัญญาฝีมือรบพุ่งก็กล้าเปนทหารเอกของเราก็ตายเสียแล้ว ในเมืองเราหามีคนดีไม่ จะยกไปบัดนี้เห็นจะไม่สำเร็จ อย่าเพ่อเบาแก่ความ ให้ได้ท่วงทีแล้วจึงยกไปทำการ เกียงอุยจึงว่า ท่านว่าทั้งนี้ข้าพเจ้าไม่เห็นด้วย วันคืนปีเดือนล่วงไปไม่หยุดเลย จะคอยท่าให้ได้ทีก็จะแก่เสียเปล่า เมื่อไรจะได้ทีเล่าจึงจะยกไป หุยวุยตอบว่า โบราณท่านกล่าวไว้ว่า แม่ทัพแม่กองผู้จะทำการสงคราม พึงให้พิเคราะห์ดูกำลังความคิดแลฝีมือทหารแลอาวุธของตัวกับข้าศึก ถ้าเห็นชนะฝ่ายเดียวแล้วจงให้ทำการ ถ้าไม่รู้จักหนักเบาเลยเหมือนท่านจะไปทำการครั้งนี้ ถึงท่านมหาอุปราชซึ่งเปนคนดีมีสติปัญญายังมีชีวิตอยู่ก็หาอาจไปทำไม่") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ July 4, 2023.
  7. ↑ de Crespigny (2007), p. 212.
  8. ↑ (費禕字文偉，江夏鄳人也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  9. ↑ (少孤，依族父伯仁。伯仁姑，益州牧劉璋之母也。璋遣使迎仁，仁將禕遊學入蜀。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  10. ↑ Sima (1084), vol. 67.
  11. ↑ (會先主定蜀，禕遂留益土，與汝南許叔龍、南郡董允齊名。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  12. ↑ (時許靖喪子，允與禕欲共會其葬所。允白父和請車，和遣開後鹿車給之。允有難載之色，禕便從前先上。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  13. ↑ (及至喪所，諸葛亮及諸貴人悉集，車乘甚鮮，允猶神色未泰，而禕晏然自若。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  14. ↑ (持車人還，和問之，知其如此，乃謂允曰：「吾常疑汝於文偉優劣未別也，而今而後，吾意了矣。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  15. ↑ Sima (1084), vol. 69.
  16. ↑ (先主立太子，禕與允俱為舍人，遷庶子。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 Sima (1084), vol. 70.
  18. ↑ (後主踐位，為黃門侍郎。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  19. ↑ (丞相亮南征還，羣寮於數十里逢迎，年位多在禕右，而亮特命禕同載，由是衆人莫不易觀。) จดหมายเหตุสากก๊ก เล่มที่ 44.
  20. ↑ (亮以初從南歸，以禕為昭信校尉使吳。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44
  21. ↑ (禕別傳曰：孫權每別酌好酒以飲禕，視其已醉，然後問以國事，并論當世之務，辭難累至。禕輙辭以醉，退而撰次所問，事事條荅，無所遺失。) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  22. ↑ (孫權性旣滑稽，嘲啁無方，諸葛恪、羊衜等才愽果辯，論難鋒至，禕辭順義篤，據理以荅，終不能屈。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  23. ↑ (襄陽記曰：董恢字休緒， ... 以宣信中郎副費禕使吳。孫權甞大醉問禕曰：「楊儀、魏延，牧豎小人也。雖甞有鳴吠之益於時務，然旣已任之，勢不得輕，若一朝無諸葛亮，必為禍亂矣。諸君憒憒，曾不知防慮於此，豈所謂貽厥孫謀乎？」禕愕然四顧視，不能即荅。恢目禕曰：「可速言儀、延之不協起於私忿耳，而無黥、韓難御之心也。今方歸除彊賊，混一函夏，功以才成，業由才廣，若捨此不任，防其後患，是猶備有風波而逆廢舟檝，非長計也。」權大笑樂。) อรรถาธิบายจากเซียงหยางฉี่จิวจี้ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  24. ↑ (恪別傳曰：權甞饗蜀使費禕，先逆勑羣臣：「使至，伏食勿起。」禕至，權為輟食，而羣下不起。禕啁之曰：「鳳皇來翔，騏驎吐哺，驢騾無知，伏食如故。」恪荅曰：「爰植梧桐，以待鳳皇，有何燕雀，自稱來翔？何不彈射，使還故鄉！」禕停食餅，索筆作麥賦，恪亦請筆作磨賦，咸稱善焉。) อรรถาธิบายจากจูเก่อเค่อเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 64.
  25. ↑ (權甚器之，謂禕曰：「君天下淑德，必當股肱蜀朝，恐不能數來也。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  26. ↑ (禕別傳曰：權乃以手中常所執寶刀贈之，禕荅曰：「臣以不才，何以堪明命？然刀所以討不庭、禁暴亂者也，但願大王勉建功業，同獎漢室，臣雖闇弱，終不負東顧。」) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  27. ↑ (還，遷為侍中。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  28. ↑ (亮北住漢中，請禕為參軍。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  29. ↑ (上疏曰：「侍中郭攸之、費禕、侍郎董允等，先帝簡拔以遺陛下，至於斟酌規益，進盡忠言，則其任也。愚以為宮中之事，事無大小，悉以咨之，必能裨補闕漏，有所廣益。若無興德之言，則戮允等以彰其慢。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 39.
  30. ↑ (以奉使稱旨，頻煩至吳。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  31. ↑ (建興八年，轉為中護軍，後又為司馬。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  32. ↑ (延旣善養士卒，勇猛過人，又性矜高，當時皆避下之。唯楊儀不假借延，延以為至忿，有如水火。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  33. ↑ (亮深惜儀之才幹，憑魏延之驍勇，常恨二人之不平，不忍有所偏廢也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  34. ↑ (值軍師魏延與長史楊儀相憎惡，每至並坐爭論，延或舉刃擬儀，儀泣涕橫集。禕常入其坐間，諫喻分別，終亮之世，各盡延、儀之用者，禕匡救之力也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  35. ↑ 35.0 35.1 35.2 Sima (1084), vol. 72.
  36. ↑ ([李]福謝：「前實失不諮請公，如公百年後，誰可任大事者？故輒還耳。乞復請，蔣琬之後，誰可任者？」亮曰：「文偉可以繼之。」又復問其次，亮不荅。福還，奉使稱旨。) อรรถาธิบายจากอี้ปู้ฉีจิ้วจ๋าจี้ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 45.
  37. ↑ (秋，亮病困，密與長史楊儀、司馬費禕、護軍姜維等作身歿之後退軍節度，令延斷後，姜維次之；若延或不從命，軍便自發。亮適卒，祕不發喪，儀令禕往揣延意指。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  38. ↑ (延曰：「丞相雖亡，吾自見在。府親官屬便可將喪還葬，吾自當率諸軍擊賊，云何以一人死廢天下之事邪？且魏延何人，當為楊儀所部勒，作斷後將乎！」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  39. ↑ (因與禕共作行留部分，令禕手書與己連名，告下諸將。禕紿延曰：「當為君還解楊長史，長史文吏，稀更軍事，必不違命也。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  40. ↑ (禕出門馳馬而去，延尋悔，追之已不及矣。延遣人覘儀等，遂使欲案亮成規，諸營相次引軍還。延大怒，纔儀未發，率所領徑先南歸，所過燒絕閣道。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  41. ↑ (儀旣領軍還，又誅討延，自以為功勳至大，宜當代亮秉政， ... 而亮平生宓指，以儀性狷狹，意在蔣琬，琬遂為尚書令、益州刺史。儀至，拜為中軍師，無所統領，從容而已。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  42. ↑ (初，儀為先主尚書，琬為尚書郎，後雖俱為丞相參軍長史，儀每從行，當其勞劇，自為年宦先琬，才能踰之，於是怨憤形于聲色，歎咤之音發於五內。時人畏其言語不節，莫敢從也，惟後軍師費禕往慰省之。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  43. ↑ (儀對禕恨望，前後云云，又語禕曰：「往者丞相亡沒之際，吾若舉軍以就魏氏，處世寧當落度如此邪！令人追悔不可復及。」禕密表其言。[建興]十三年，廢儀為民，徙漢嘉郡。 ... 儀自殺，其妻子還蜀。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 40.
  44. ↑ (亮卒，禕為後軍師。頃之，代蔣琬為尚書令。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  45. ↑ Sima (1084), vol. 73.
  46. ↑ (禕別傳曰：于時戰國多事，公務煩猥，禕識悟過人，每省讀書記，舉目暫視，已究其意旨，其速數倍於人，終亦不忘。常以朝晡聽事，其間接納賔客，飲食嬉戲，加之博弈，每盡人之歡，事亦不廢。) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  47. ↑ (琬自漢中還涪，禕遷大將軍，錄尚書事。) จดหมายเหคุสามก๊ก เล่มที่ 44.
  48. ↑ 48.0 48.1 48.2 48.3 48.4 Sima (1084), vol. 74.
  49. ↑ (董允代禕為尚書令，欲斆禕之所行，旬日之中，事多愆滯。允乃歎曰：「人才力相縣若此甚遠，此非吾之所及也。聽事終日，猶有不暇爾。」) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  50. ↑ (延熈七年，魏軍次于興勢，假禕節，率衆往禦之。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  51. ↑ (ในภาษาจีน) Dictionary definition of 羽檄
  52. ↑ (光祿大夫來敏至禕許別，求共圍棊。于時羽檄交馳。人馬擐甲，嚴駕已訖，禕與敏留意對戲，色無厭倦。敏曰：「向聊觀試君耳！君信可人，必能辨賊者也。」) สามก๊กจี่ 44.
  53. ↑ (禕至，敵遂退，封成鄉侯。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  54. ↑ (琬固讓州職，禕復領益州刺史。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  55. ↑ ([延熙九年]冬十一月，大司馬蔣琬卒。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 33.
  56. ↑ (禕當國功名，略與琬比。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  57. ↑ ([延熙]十一年，出住漢中。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  58. ↑ (自琬及禕，雖自身在外，慶賞威刑，皆遙先諮斷，然後乃行，其推任如此。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  59. ↑ (後[延熙]十四年夏，還成都，成都望氣者云都邑無宰相位，故冬復北屯漢壽。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  60. ↑ ([延熙]十四年夏，大將軍費禕還成都。冬，復北駐漢壽。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 33.
  61. ↑ (延熙十五年，命禕開府。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  62. ↑ "Fei Yi Tomb". meet99.com (ภาษาจีน). สืบค้นเมื่อ 31 May 2018.
  63. ↑ (魏氏春秋曰：脩字孝先，素有業行，著名西州。姜維劫之，脩不為屈。劉禪以為左將軍，脩欲刺禪而不得親近，每因慶賀，且拜且前，為禪左右所遏，事輙不克，故殺禕焉。) อรรถาธิบายจากเว่ย์ชื่อชุนชิวในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  64. ↑ ([嘉平五年]八月，詔曰：「故中郎西平郭脩，砥節厲行，秉心不回。乃者蜀將姜維寇鈔脩郡，為所執略。往歲偽大將軍費禕驅率羣衆，陰圖闚𨵦，道經漢壽，請會衆賔，脩於廣坐之中手刃擊禕，勇過聶政，功逾介子，可謂殺身成仁，釋生取義者矣。夫追加襃寵，所以表揚忠義；祚及後胤，所以獎勸將來。其追封脩為長樂鄉侯，食邑千戶，謚曰威侯；子襲爵，加拜奉車都尉；賜銀千鉼，絹千匹，以光寵存亡，永垂來世焉。」) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  65. ↑ (臣松之以為古之舍生取義者，必有理存焉，或感恩懷德，投命無悔，或利害有機，奮發以應會，詔所稱聶政、介子是也。事非斯類，則陷乎妄作矣。魏之與蜀，雖為敵國，非有趙襄滅智之仇，燕丹危亡之急；且劉禪凡下之主，費禕中才之相，二人存亡，固無關於興喪。郭脩在魏，西州之男子耳，始獲於蜀，旣不能抗節不辱，於魏又無食祿之責，不為時主所使，而無故規規然糜身於非所，義無所加，功無所立，可謂「折柳樊圃」，其狂也且，此之謂也。) อรรถาธิบายของเผย์ ซงจือในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  66. ↑ (殷基通語曰：司馬懿誅曹爽，禕設甲乙論平其是非。) อรรถาธิบายจากทงยฺหวี่ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  67. ↑ (甲以為曹爽兄弟凡品庸人，苟以宗子枝屬，得蒙顧命之任，而驕奢僭逸，交非其人，私樹朋黨，謀以亂國。懿奮誅討，一朝殄盡，此所以稱其任，副士民之望也。) อรรถาธิบายจากทงยฺหวี่ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  68. ↑ (乙以為懿感曹仲付己不一，豈爽與相干？事勢不專，以此陰成疵瑕。初無忠告侃爾之訓，一朝屠戮，讒其不意，豈大人經國篤本之事乎！若爽信有謀主之心，大逆已搆，而發兵之日，更以芳委爽兄弟。懿父子從後閉門舉兵，蹙而向芳，必無悉寧，忠臣為君深慮之謂乎？以此推之，爽無大惡明矣。若懿以爽奢僭，廢之刑之可也，滅其尺口，被以不義，絕子丹血食，及何晏子魏之親甥，亦與同戮，為僭濫不當矣。) อรรถาธิบายจากทงยฺหวี่ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  69. ↑ (子承嗣，為黃門侍郎。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  70. ↑ (承弟恭，尚公主。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  71. ↑ (禕別傳曰：恭為尚書郎，顯名當世，早卒。) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  72. ↑ (禕長女配太子璿為妃。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  73. ↑ (評曰：蔣琬方整有威重，費禕寬濟而博愛，咸承諸葛之成規，因循而不革，是以邊境無虞，邦家和一，然猶未盡治小之宜，居靜之理也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  74. ↑ (臣松之以為蔣、費為相，克遵畫一，未甞徇功妄動，有所虧喪，外郤駱谷之師，內保寧緝之實，治小之宜，居靜之理，何以過於此哉！今譏其未盡而不著其事，故使覽者不知所謂也。) อรรถาธิบายของเผย์ ซงจือในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
  75. ↑ (禕別傳曰：禕雅性謙素，家不積財。兒子皆令布衣素食，出入不從車騎，無異凡人。) อรรถาธิบายจากเฟ่ย์อีเปี๋ยจฺว้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 44.
  76. ↑ ([張]嶷初見費禕為大將軍，恣性汎愛，待信新附太過，嶷書戒之曰：「昔岑彭率師，來歙杖節，咸見害於刺客，今明將軍位尊權重，宜鑒前事，少以為警。」後禕果為魏降人郭脩所害。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 43.
  77. ↑ (斯乃性之寬簡，不防細微，卒為降人郭脩所害，豈非兆見於彼而禍成於此哉？) อรรถาธิบายจากจื้อหลินในสามก๊กจี่ เล่มที่ 64.
  78. ↑ (爰迄琬、禕，遵脩弗革，攝乎大國之間，以弱為強，猶可自保。) พงศาวดารหฺวาหยาง เล่มที่ 7.
  79. ↑ (華陽國志曰：時蜀人以諸葛亮、蔣琬、費禕及允為四相，一號四英也。) อรรถาธิบายจากพงศาวดารหฺวาหยางในสามก๊กจี่ เล่มที่ 39.

บรรณานุกรม

[แก้]