ม้าเจ๊ก

หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ หม่า (馬)
ม้าเจ๊ก (หม่า ซู่)
馬謖
ภาพวาดม้าเจ๊กสมัยราชวงศ์ชิง
ที่ปรึกษา
(參軍 ชานจฺวิน)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 223 (223) – ค.ศ. 228 (228)
กษัตริย์เล่าเสี้ยน
หัวหน้ารัฐบาลจูกัดเหลียง
เจ้าเมืองอวดจุ้น (越嶲太守 เยฺว่ซีไท่โฉ่ว)
(ภายใต้เล่าปี่)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้/
เล่าปี่ (ตั้งแต่ ค.ศ. 219)
นายอำเภอเซงโต๋ (成都令 เฉิงตูลิ่ง)
(ภายใต้เล่าปี่)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 214 (214) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้
นายอำเภอกิมก๊ก (綿竹令 เหมียนจู๋ลิ่ง)
(ภายใต้เล่าปี่)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 213 (213) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้
ก่อนหน้าบิสี
เจ้าหน้าที่ผู้ช่วย (從事 ฉงชื่อ)
(ภายใต้เล่าปี่)
ดำรงตำแหน่ง
ค.ศ. 209 (209) – ค.ศ. 213 (213)
กษัตริย์พระเจ้าเหี้ยนเต้
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิดค.ศ. 190[a]
เมืองอี๋เฉิง เมืองซงหยง
(ปัจจุบันคือนครอี๋เฉิง มณฑลหูเป่ย์)
เสียชีวิตค.ศ. 228 (38 ปี)[a]
ญาติ
อาชีพขุนพล, นักยุทธศาสตร์
ชื่อรองโย่วฉาง (幼常)

ม้าเจ๊ก (ค.ศ. 190–228)[a][2] มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า หม่า ซู่ (จีนตัวย่อ: 马谡; จีนตัวเต็ม: 馬謖; พินอิน: Mǎ Sù) ชื่อรอง โย่วฉาง (จีน: 幼常; พินอิน: Yòucháng) เป็นขุนพลและนักยุทธศาสตร์การทหารของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊กของจีน ม้าเจ๊กมีความสามารถโดดเด่นในเรื่องทฤษฎีการทหารและได้รับความชื่นชมจากจูกัดเหลียงผู้เป็นอัครมหาเสนาบดีของจ๊กก๊ก อย่างไรก็ตามความผิดพลาดทางยุทธวิธีของม้าเจ๊กในยุทธการที่เกเต๋งทำให้จ๊กก๊กพ่ายแพ้ครั้งใหญ่แก่เตียวคับขุนพลของวุยก๊กที่เป็นรัฐอริ ม้าเจ๊กเป็นน้องชายของม้าเลี้ยง

ประวัติช่วงต้น

[แก้]

ม้าเจ๊กเกิดที่อำเภออี๋เฉิง (宜城) เมืองซงหยง (襄陽 เซียงหยาง) ซึ่งปัจจุบันคือนครอี๋เฉิง มณฑลหูเป่ย์ ม้าเจ๊กในหนึ่งในพี่น้องห้าคนของตระกูลม้าซึ่งทุกคนมีชื่อเสียงในด้านสติปัญญาและเป็นที่รู้จักกันทั่วในชื่อว่า "ห้าฉาง" (五常 อู่ฉาง) เพราะชื่อรองของทุกคนล้วนมีอักษร "ฉาง" (常) อยู่ในชื่อ โดยม้าเลี้ยงพี่ชายของม้าเจ๊กจะถือว่ามีความสามารถมากที่สุดในบรรดาพี่น้องห้าคน [3] นอกเหนือจากความสามารถและความรู้ด้านการทหารแล้ว ม้าเจ๊กยังได้รับบรรยายลักษณะว่าเป็นชายสูงประมาณ 8 ฉื่อ (ประมาณ 1.84 เมตร) มีมนุษยสัมพันธ์ดีและหาเพื่อนเก่ง มีความคิดแจ่มใสและเชี่ยวชาญลึกซึ้ง[4]

ม้าเจ๊กร่วมกับม้าเลี้ยงเริ่มเข้ารับราชการในตำแหน่งเจ้าหน้าที่ผู้ช่วย (從事 ฉงชื่อ) ของเล่าปี่เมื่อราวปี ค.ศ. 209 เมื่อเล่าปี่สืบทอดตำแหน่งเจ้ามณฑลเกงจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่ของมณฑลหูเป่ย์และมณฑลหูหนานในปัจจุบัน) ถัดจากเล่ากี๋ ในปี ค.ศ. 211 ม้าเจ๊กติดตามเล่าปี่เข้ามณฑลเอ๊กจิ๋ว ภายหลังเมื่อเกิดความขัดแย้งระหว่างเล่าปี่และเล่าเจี้ยง ม้าเจ๊กได้ติดตามเล่าปี่ในกองทัพและทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาทางการทหารร่วมกับบังทองและหวดเจ้ง ม้าเจ๊กได้รับแต่งตั้งเป็นนายอำเภอ (令 ลิ่ง) ของอำเภอกิมก๊ก (綿竹 เหมียนจู๋) และเซงโต๋ (成都 เฉิงตู) ภายหลังม้าเจ๊กย้ายไปทำหน้าที่เป็นเจ้าเมืองอวดจุ้น (越嶲太守 เยฺว่ซีไท่โฉ่ว) เมืองทางใต้ที่กำลังประสบปัญหา เมืองอวดจุ้นเป็นถิ่นที่อยู่ของชนเผ่าพื้นเมืองจำนวนมาก ซึ่งหลายเผ่าไม่ยอมรับอำนาจของเล่าปี่ จึงเป็นที่ตั้งของการจลาจลโดยชนเผ่าสำคัญที่นำโดยโกเตง (高定 เกา ติ้ง) หัวหน้าของชนเผ่าโสฺ่ว (叟族 โสฺ่วจู๋) ในปี ค.ศ. 218 ซึ่งก็ถูกปราบปรามได้สำเร็จด้วยความช่วยเหลือจากลิเงียม[5][6]

เนื่องจากม้าเจ๊กมีพรสวรรค์และความสามารถที่เหนือกว่าผู้อื่นและชอบหารือเกี่ยวกับการวางแผนและกลยุทธ์ จูกัดเหลียงหัวหน้าที่ปรึกษาของเล่าปี่จึงประทับใจม้าเจ๊กและยกย่องม้าเจ๊กในฐานะบุคคลที่มีความสามารถเป็นพิเศษ[7] อย่างไรก็ตาม ก่อนเล่าปี่จะสวรรคตในปี ค.ศ. 223 ได้เตือนจูกัดเหลียงว่าความรู้และคำพูดของม้าเจ๊กเกินกว่าความสามารถที่แท้จริงของตัวม้าเจ๊กเอง และไม่ควรมอบหมายหน้าที่สำคัญให้[8] แต่จูกัดเหลียงไม่ใส่ใจต่อคำเตือนนั้น แต่งตั้งให้ม้าเจ๊กเป็นที่ปรึกษาการทหาร (參軍 ชานจฺวิน) ไม่นานหลังจากเล่าปี่สวรรคต ทั้งสองสนิทกันมากและมักสนทนากันตั้งแต่เช้าจรดค่ำ[9]

การบุกลงใต้

[แก้]
บทความหลัก: การบุกลงใต้ของจูกัดเหลียง

ระหว่างการศึกกับเบ้งเฮ็ก ม้าเจ๊กออกไปส่งจูกัดเหลียงหลายสิบลี้ จูกัดเหลียงบอกม้าเจ๊กว่า "หลายปีมาแล้วที่เราวางกลยุทธ์ร่วมกัน บัดนี้จะขอให้ท่านช่วยด้วยการวางแผนอันชาญฉลาดของท่าน"[10]

ม้าเจ๊กตอบจูกัดเหลียงว่า "หนานจงอาศัยการที่ห่างไกลจากราชธานีและเข้าถึงลำบากจึงไม่ยอมสวามิภักดิ์มาช้านาน ถ้าเราปราบปรามและจากไป วันพรุ่งก็อาจก่อกบฏขึ้นอีก บัดนี้ท่านกำลังจะรวบรวมทั้งรัฐและทหารเพื่อบุกขึ้นเหนือปราบโจรทรงอำนาจ เมื่อทางใต้รู้ว่าอำนาจของราชสำนักอ่อนแอก็จะก่อกบฏขึ้นอีกครั้งทันที แต่หากเผ่าทั้งหมดถูกล้างบางเพื่อยุติความกังวลในอนาคตก็ดูจะไร้มนุษยธรรมเพราะไม่ใช่วิถีของผู้ทรงคุณธรรม นอกจากนั้นก็คงจะเสียเวลาจัดการอย่างมาก ข้าพเจ้าเรียนรู้มาว่าในวิถีของการใช้กำลังพล "โจมตีใจเป็นทางที่ดีที่สุด โจมตีเมืองเป็นทางที่เลวที่สุด การทำสงครามทางจิตวิทยาเป็นทางที่ดีที่สุด การทำสงครามด้วยกำลังทหารเป็นทางที่เลวที่สุด" ดังนั้นข้าพเจ้าเห็นว่าท่านควรจะมุ่งเน้นไปที่การสยบจิตใจของพวกเหล่านั้น"[11]

จูกัดเหลียงทำตามคำแนะนำของม้าเจ๊ก ให้อภัยแก่เบ้งเฮ็กหลายครั้งเพื่อสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจจากผู้คนทางใต้ ด้วยเหตุนี้ภาคใต้จึงไม่ก่อกบฏขึ้นอีกตราบจนจูกัดเหลียงเสียชีวิต[12]

ยุทธการที่เกเต๋ง

[แก้]
บทความหลัก: ยุทธการที่เกเต๋ง
ม้าเจ๊กในการแสดงงิ้วเรื่อง เสียเกเต๋ง ที่โด่งดัง

ในปี ค.ศ. 228 จูกัดเหลียงเริ่มการบุกเหนือรบกับวุยก๊ก เวลานั้นมีผู้นำทัพที่มีประสบการณ์อย่างอุยเอี๋ยนและงออี้ มีที่ปรึกษาหลายคนในกองทัพเสนอให้แต่งตั้งคนใดคนหนึ่งเป็นผู้บัญชาการทัพหน้า แต่จูกัดเหลียงไม่เห็นด้วยกับเสียงส่วนใหญ่และเลือกม้าเจ๊กเป็นผู้บัญชาการทัพหน้าแทน[13]

กองกำลังของม้าเจ๊กเผชิญหน้ากับกองกำลังของเตียวคับที่เกเต๋ง ที่เกเต๋งนี้เองที่ม้าเจ๊กทำผิดพลาดทางยุทธวิธีอย่างร้ายแรง ม้าเจ๊กไม่เชื่อฟังคำสั่งของจูกัดเหลียงที่ให้ตั้งกองกำลังภายในตัวเมืองเกเต๋ง กลับนำกำลังไปตั้งค่ายบนเนินเขาแทนโดยเชื่อว่าบนที่สูงจะช่วยได้เปรียบมากขึ้นในแง่ของการสังเกตการณ์และจุดโจมตี อองเป๋งผู้ใต้บังคับบัญชาของม้าเจ๊กไม่เห็นด้วยกับการตัดสินใจของม้าเจ๊กโดยให้เหตุผลว่าทางน้ำของพวกตนอาจถูกข้าศึกตัดขาดและกองกำลังก็จะถูกล้อมไว้ แม้ว่าคำแนะนำที่ดีของอองเป๋งจะถูกปฏิเสธ แต่ม้าเจ๊กก็อนุญาตให้อองเป๋งนำกำลัง 1,000 นายไปตั้งค่ายใกล้กับทัพจ๊กก๊กเพื่อคอยสนับสนุน[14][15]

การณ์เป็นไปตามที่อองเป๋งคาดไว้ เมื่อเตียวคับใช้ประโยชน์จากความผิดพลาดของม้าเจ๊กเข้าตัดทางน้ำของค่ายจ๊กก๊กเป็นผลสำเร็จ ทหารที่กระหายน้ำของฝ่ายจ๊กก๊กพ่ายแพ้อย่างง่ายดายเมื่อเตียวคับเข้าโจมตีค่ายหลัก อองเป๋งซึ่งมีทหารจำนวนน้อยพยายามสุดกำลังเพื่อให้การล่าถอยเป็นไปด้วยดีและสั่งให้ทหารตีกลองเสียงดังเพื่อทำให้ข้าศึกเข้าใจว่ากำลังเสริมมาถึงแล้ว เตียวคับเชื่อว่าเป็นการซุ่มโจมตีจึงไม่ได้ไล่ตาม เมื่อจูกัดเหลียงมาถึงก็ไม่สามารถขับไล่เตียวคับจากที่ตั้งได้จึงล่าถอยไปที่ฮันต๋ง[16][17]

บันทึกเกี่ยวกับการเสียชีวิตของม้าเจ๊ก

[แก้]
ขงเบ้งหลั่งน้ำตาประหารม้าเจ๊ก

จากบันทึกในชีวประวัติของเอี่ยงลองระบุว่าเอี่ยงลองที่เป็นสหายสนิทของม้าเจ๊กไม่ได้รายงานเรื่องที่ม้าเจ๊กหลบหนี แม้ว่าบันทึกไม่ได้ระบุว่าม้าเจ๊กหลบหนีระหว่างหรือภายหลังยุทธการที่เกเต๋ง[18][b]

แม้ว่าม้าเจ๊กจะรอดชีวิตจากยุทธการ แต่กองกำลังของม้าเจ๊กก็พ่ายแพ้ย่อยยับ (อองเป๋งสามารถรวมกองกำลังที่กระจัดกระจายได้อีกครั้ง) ดังนั้นจึงถูกจับในเวลาต่อมาไม่นานและถูกตัดสินโทษประหารชีวิตโดยจูกัดเหลียงผู้ซึ่งออกคำสั่งอย่างไม่เต็มใจพร้อมหลั่งน้ำตา[19][c] เพื่อปลอบประโลมมวลชน ((亮)戮謖以謝眾。) (แปลว่า (จูกัด) เหลียงประหาร (ม้า) เจ๊กเพื่อขอขมาโทษแก่ราษฎร) ก่อนที่จะถูกประหารชีวิตม้าเจ๊กเขียนหนังสือถึงจูกัดเหลียงว่า "ท่านผู้ปราดเปรื่องมองข้าพเจ้าดั่งบุตรชายและตัวข้าพเจ้าเองก็มองท่านดั่งบิดา ข้าหวังเป็นอย่างยิ่งว่านี่คือความชอบธรรมในการประหารชีวิตกุ่นซึ่งนำไปสู่ความรุ่งโรจน์ของต้า-ยฺหวี่ ขอให้ความสัมพันธ์ทั้งชีวิตของเราไม่ลดลงไปกว่านี้ แม้ว่าข้าพเจ้าจะตาย แต่ข้าพเจ้าก็ไม่มีความแค้นเคืองต่อแผ่นดินเหลือง"[20] เวลานั้นทหารหลายคนร้องไห้ให้กับการเสียชีวิตของม้าเจ๊ก[21]

ภายหลังเมื่อเจียวอ้วนเดินทางมาฮันต๋ง ได้พูดกับจูกัดเหลียงในเรื่องนี้ว่า "ในอดีต รัฐฉู่สังหารเต๋อเฉิน (得臣) เมื่อจิ้นเหวินกงทราบเรื่องก็ยินดี ทุกวันนี้แผ่นดินยังไม่เป็นปึกแผ่น แต่ท่านนำนักยุทธศาสตร์ผู้มีความรู้ไปสู่ความตาย ไม่น่าเสียดายหรอกหรือ" จูกัดเหลียงตอบทั้งน้ำตาว่า "สาเหตุที่ซุนวูสามารถปกครองแผ่นดินก็เพราะมีการบังคับใช้กฎหมายอย่างโปร่งใส ฉะนั้นด้วยเหตุเพราะหยาง ก้าน (楊干) ทำให้กฎหมายสับสน เว่ย์ เจี้ยง (魏絳) จึงสังหารคนขับรถของตน บัดนี้แผ่นดินยังคงแตกแยกและสงครามเพิ่งเริ่มต้น หากเราละทิ้งกฎหมายอีก จะปราบกบฏได้อย่างไร"[22]

ดูเพิ่ม

[แก้]

หมายเหตุ

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 ชีวประวัติม้าเจ๊กในจดหมายเหตุสามก๊กบันทึกว่าม้าเจ๊กเสียชีวิตขณะอายุ 39 ปี (ตามการนับอายุแบบเอเชียตะวันออก) ในปี ค.ศ. 228[1] เมื่อคำนวณแล้วปีเกิดของม้าเจ๊กจึงควรเป็นราว ค.ศ. 190
  2. ↑ จากบันทึกดังกล่าวสามารถตีความร่วมกับแหล่งข้อมูลอื่นได้ว่าม้าเจ๊กหลบหนีทิ้งทหารไปก่อน แต่ภายหลังถูกจับได้และถูกส่งเข้าคุก
  3. ↑ แม้ว่าข้อความจะระบุว่าเพียงม้าเจ๊กเสียชีวิต (物故 อู้กู้) แต่มีนัยชัดเจนว่าม้าเจ๊กถูกประหารชีวิต

อ้างอิง

[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ม้าเจ๊ก
  1. ↑ (... 謖年三十九。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  2. ↑ de Crespigny, Rafe (2007). A biographical dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill. p. 649. ISBN 978-90-04-15605-0.
  3. ↑ (馬良字季常，襄陽宜城人也。兄弟五人，並有才名，鄉里為之諺曰：「馬氏五常，白眉最良。」良眉中有白毛，故以稱之。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  4. ↑ (長八尺，才器過人，善與人交，好論軍計，亮深器異。) เซียงหยางจี้ เล่มที่ 02.
  5. ↑ (良弟謖，字幼常，以荊州從事隨先主入蜀，除綿竹成都令、越雋太守。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  6. ↑ (輔又越嶲夷率高定遣軍圍新道縣，嚴馳往赴救，賊皆破走。加輔漢將軍，領郡如故。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
  7. ↑ (才器過人，好論軍計，丞相諸葛亮深加器異。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  8. ↑ (先主臨薨謂亮曰：「馬謖言過其實，不可大用，君其察之！」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  9. ↑ (亮猶謂不然，以謖為參軍，每引見談論，自晝達夜。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  10. ↑ (《襄陽記》曰：建興三年，亮征南中，謖送之數十里。亮曰：「雖共謀之歷年，今可更惠良規。」) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  11. ↑ (謖對曰：「南中恃其險遠，不服久矣，雖今日破之，明日復反耳。今公方傾國北伐以事強賊。彼知官勢內虛，其叛亦速。若殄盡遺類以除後患，既非仁者之情，且又不可倉卒也。夫用兵之道，攻心為上，攻城為下，心戰為上，兵戰為下，原公服其心而已。」) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  12. ↑ (亮納其策，赦孟獲以服南方。故終亮之世，南方不敢復反。) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  13. ↑ (建興六年 ，亮出軍向祁山，時有宿將魏延、吳壹等，論者皆言以為宜令為先鋒，而亮違眾拔謖，統大眾在前，) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  14. ↑ (與魏將張郃戰於街亭，為郃所破，士卒離散。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  15. ↑ (建興六年，屬參軍馬謖先鋒。謖舍水上山，舉措煩擾，平連規諫謖，謖不能用，大敗於街亭。) Sanguozhi vol. 43.
  16. ↑ (亮進無所據，退軍還漢中。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  17. ↑ (眾盡星散，惟平所領千人，鳴鼓自持，魏將張郃疑其伏兵，不往偪也。於是平徐徐收合諸營遺迸，率將士而還。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 43.
  18. ↑ (朗素與馬謖善，謖逃亡，朗知情不舉，亮恨之，免官還成都。). จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 41.
  19. ↑ (謖下獄物故，亮為之流涕。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  20. ↑ (襄陽記曰：謖臨終與亮書曰：「明公視謖猶子，謖視明公猶父，原深惟殛鯀興禹之義，使平生之交不虧於此，謖雖死無恨於黃壤也。」) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ใน จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  21. ↑ (於時十萬之眾為之垂涕。) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ใน จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
  22. ↑ (蔣琬後詣漢中，謂亮曰：「昔楚殺得臣，然後文公喜可知也。天下未定而戮智計之士，豈不惜乎！」亮流涕曰：「孫武所以能製勝於天下者，用法明也。是以楊乾亂法，魏絳戮其僕。四海分裂，兵交方始，若復廢法，何用討賊邪！」) อรรถาธิบายจากเซียงหยางจี้ใน จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.