สายพันธุ์ที่น่ากังวล

ไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งก่อโรคโควิด-19

สายพันธุ์ที่น่ากังวล (Variant of concern หรือ VOC) คือสายพันธุ์ย่อยของไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2 ซึ่งก่อโรคโควิด-19 โดยถูกใช้สำหรับจัดแบ่งไวรัสที่มีการกลายพันธุ์ในโปรตีนหนาม (Spike Protein) ซึ่งช่วยเพิ่มความสามารถในการจับกับตัวรับบนผิวเซลล์ (receptor binding domain, RBD) อย่างมาก (เช่น ที่ตำแหน่ง N501Y) จากข้อมูลทางพันธุกรรมใน RBD-hACE2 complex และจากข้อมูลทางระบาดวิทยาในการเชื่อมโยงกับการแพร่กระจายอย่างรวดเร็วในประชากรมนุษย์[1]

เบื้องต้นสายพันธุ์ที่ค้นพบใหม่อาจถูกระบุว่าเป็น "สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ"[2] ต่อมาในระหว่างหรือหลังการทดสอบฟูลเลอร์แล้วอาจถูกเปลี่ยนแปลงให้เป็น "สายพันธุ์ที่น่ากังวล" โดยทั่วไปแล้วลำดับสายพันธุ์จะถูกกำหนดในระบบการตั้งชื่อของ PANGOLIN[3] และจัดกลุ่ม (clades) ในระบบของ Nextstrain[4] และ GISAID[5]

ไวรัส SARS-CoV-2 ได้รับการสังเกตการกลายพันธุ์ในช่วงการระบาดทั่วของโควิด-19 โดยการรวมกันของการกลายพันธุ์เฉพาะจุดในหลายตำแหน่งได้พิสูจน์ว่ามีความน่ากังวลมากกว่า[6] นี่เป็นสาเหตุหลักสำหรับความสามารถในการแพร่กระจายและความรุนแรงของโรค และยังเกี่ยวข้องกับความเป็นไปได้ของการเกิดการกลายพันธุ์หนีภูมิคุ้มกัน

หลักเกณฑ์

[แก้]

องค์กรสาธารณสุขระดับชาติและระดับนานาชาติหลายแห่ง (เช่น ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐอเมริกา (CDC), สำนักสาธารณสุขอังกฤษ (PHE) และ กลุ่มศึกษาจีโนมเชื้อโรคโควิด-19 แห่งสหราชอาณาจักร (Covid-19 Genomics UK consortium หรือ Cog-UK) และเครือข่ายจีโนมเชื้อโรคโควิดแห่งแคนาดา (Canadian COVID Genomics Network หรือ CanCOGeN)) เกณฑ์บางส่วนหรือทั้งหมดต่อไปนี้เพื่อประเมินประเภทสายพันธุ์:[7][8]

  • ความสามารถในการแพร่ระบาดเพิ่มขึ้น
  • ผู้มีอาการป่วยเพิ่มขึ้น
  • อัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้น
  • เพิ่มความเสี่ยงของ "ผลระยะยาวของโควิด-19"
  • ความสามารถในการหลบเลี่ยงการตรวจจับโดยการทดสอบวินิจฉัย
  • ความไวต่อยาต้านไวรัสลดลง (ถ้ามีและเมื่อผู้ป่วยได้รับยา)
  • ความไวต่อการทำให้แอนติบอดีเป็นกลางลดลง ไม่ว่าจะเป็นการรักษา (เช่น พลาสมาของผู้ที่ฟื้นจากโรค หรือสารภูมิต้านทานโมโนโคลน) หรือในการทดลองในห้องปฏิบัติการ
  • ความสามารถในการหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติ (เช่น ทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ)
  • ความสามารถในการแพร่เชื้อสู่ผู้ได้รับวัคซีน
  • เพิ่มความเสี่ยงในสภาวะเฉพาะ เช่น กลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในเด็ก หรือโควิดลากยาว (long-haul COVID)
  • ความสัมพันธ์ที่เพิ่มขึ้นสำหรับกลุ่มประชากรหรือกลุ่มทางคลินิกโดยเฉพาะ เช่น เด็กหรือบุคคลที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง

ตัวแปรที่ปรากฏตรงตามเกณฑ์เหล่านี้อย่างน้อยหนึ่งรายการอาจมีการระบุเป็น "สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ" หรือ "สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ" ('VUI') ซึ่งอยู่ระหว่างการตรวจยืนยันคุณสมบัติเหล่านี้ เมื่อตรวจสอบแล้วสายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ/VUI อาจได้รับการเปลี่ยนประเภทเป็น "สายพันธุ์ที่น่ากังวล" โดยองค์กรตรวจสอบ เช่น CDC[2][6][9] หมวดหมู่ที่เกี่ยวข้องคือ "สายพันธุ์ที่มีผลตามมาสูง" ซึ่งถูกใช้โดย CDC ในกรณีที่มีหลักฐานชัดเจนว่าประสิทธิผลของมาตรการป้องกันหรือการแทรกแซงสำหรับสายพันธุ์เฉพาะจะลดลงอย่างมาก[10]

การจำแนกตามประเทศ

[แก้]

แคนาดา

[แก้]

เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 แคนาดาได้ติดตามเป็นการเฉพาะสายพันธุ์ที่น่ากังวลสามสายพันธุ์ ได้แก่ B.1.1.7, B.1.351 และ P.1[11]

ยุโรป

[แก้]

วันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแห่งยุโรปได้ประกาศความตระหนักในสายพันธุ์ที่น่ากังวลสี่สายพันธุ์ ได้แก่ B.1.1.7, B.1.1.7+E484K, B.1.351 และ P.1 ศูนย์ยังตั้งชื่อสายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ (VOI) อีกเก้าสายพันธุ์ได้แก่ B.1.525, B.1.427/B.1.429, P.3, B.1.616, B.1.617.1, B.1.617.2, B.1.617.3, B.1.620 และ B.1.621 ในขณะที่อีก 17 รายการถูกอธิบายว่าเป็นสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ[12]

ณ ปลายเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2564 ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแห่งยุโรปได้ประกาศว่าสี่สายพันธุ์เป็น 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ได้แก่ เบตา, แกมมา, เดลตา และโอไมครอน (B.1.1.529) ส่วนมิว, แลมดา และ AY.4.2 ได้รับการระบุว่าเป็น สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ (VOI) ในขณะที่มี 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' จำนวน 9 สายพันธุ์ และอีก 25 สายพันธุ์ถูกระบุ 'ลดระดับ'[13]

สหราชอาณาจักร

[แก้]

ในวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2564 สหราชอาณาจักรมีการระบุแปดสายพันธุ์ใน 'รายการเฝ้าระวัง' โดย 4 สายพันธุ์มีสถานะ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' และ 4 สายพันธุ์จัดเป็น 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' โดยสำนักสาธารณสุขอังกฤษเพิ่มสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบสายพันธุ์ที่สี่หลังจากที่ ตั้งแต่วันที่ 15 กุมภาพันธ์เป็นต้นมามีผู้ที่ทดสอบเชื้อเป็นบวก 16 คน[14] คือสายพันธุ์ VUI-21FEB-04 (B.1.1.318) ซึ่งถูกกำหนดให้เป็นสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ ส่วนสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบอื่น ๆ ได้แก่ P.2, VUI-21FEB-01 (A.23.1 ที่มี E484K) และ B.1.525 ในขณะที่สายพันธุ์ที่น่ากังวลได้แก่ B.1.1.7, B.1.351 และ P.1[15][16]

ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2564 สำนักสาธารณสุขอังกฤษได้เปลี่ยนรูปแบบการตั้งชื่อเป็น [YY][MMM]-[NN] โดยที่เดือนจะถูกเขียนโดยใช้รหัสสามตัวอักษร[17]

ณ ปลายเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2564 สหราชอาณาจักรมี 15 สายพันธุ์ใน 'รายการเฝ้าระวัง', โดย 4 สายพันธุ์มีสถานะ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' และ 11 สายพันธุ์ได้รับการจัดประเภทเป็น 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' ล่าสุดได้แก่ 'VUI-21OCT-01/ A.Y 4.2' โดย 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ได้แก่ แอลฟา, เบตา, แกมมา, เดลตา[18]

สหรัฐ

[แก้]

ในเดือนพฤษภาคม 2564 รายการ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ของศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐอเมริกาแสดงการติดตามสายพันธุ์ B.1.1.7, B.1.351, P.1 และ สายพันธุ์ที่เกี่ยวข้องกับ B.1.427 และ B.1.429[19]

องค์การอนามัยโลก

[แก้]

องค์การอนามัยโลกแสดงรายการสายพันธุ์ที่น่ากังวลทั่วโลก[20][21] เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 องค์การอนามัยโลกได้ประกาศสายพันธุ์ที่น่ากังวลใหม่ คือสายพันธุ์ B.1.1.529 ซึ่งปัจจุบันเรียกอย่างเป็นทางการว่า "โอไมครอน" ตามระบบการตั้งชื่อขององค์การอนามัยโลก ซึ่งรายงานการพบครั้งแรกโดยแอฟริกาใต้เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564[22]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ Shahhosseini, Nariman; Babuadze, George (Giorgi); Wong, Gary; Kobinger, Gary P. (May 2021). "Mutation Signatures and In Silico Docking of Novel SARS-CoV-2 Variants of Concern". Microorganisms (ภาษาอังกฤษ). 9 (5): 926. doi:10.3390/microorganisms9050926. PMC 8146828. PMID 33925854.
  2. ↑ 2.0 2.1 "Variants: distribution of cases data". GOV.UK. 28 January 2021. At "Differences between a Variant of Concern and Variant Under Investigation". สืบค้นเมื่อ 19 February 2021. SARS-CoV-2 variants, if considered to have concerning epidemiological, immunological, or pathogenic properties, are raised for formal investigation. At this point they are designated Variant Under Investigation (VUI) with a year, month, and number. Following a risk assessment with the relevant expert committee, they may be designated Variant of Concern (VOC)
  3. ↑ Rambaut, A.; Holmes, E.C.; O’Toole, Á.; และคณะ (2020). "A dynamic nomenclature proposal for SARS-CoV-2 lineages to assist genomic epidemiology". Nature Microbiology. 5 (11): 1403–1407. doi:10.1038/s41564-020-0770-5. PMC 7610519. PMID 32669681. S2CID 220544096.
  4. ↑ Bedford, Trevor; Hodcroft, Emma B; Neher, Richard A (6 January 2021). "Updated Nextstrain SARS-CoV-2 clade naming strategy". nextstrain.org/blog. สืบค้นเมื่อ 19 January 2021.
  5. ↑ "clade tree (from 'Clade and lineage nomenclature')". www.gisaid.org. 4 July 2020. สืบค้นเมื่อ 7 January 2021.
  6. ↑ 6.0 6.1 Griffiths, Emma; Tanner, Jennifer; Knox, Natalie; Hsiao, Will; Van Domselaar, Gary (2021-01-15). "CanCOGeN Interim Recommendations for Naming, Identifying, and Reporting SARS-CoV-2 Variants of Concern" (PDF). CanCOGeN (nccid.ca). สืบค้นเมื่อ 25 February 2021.
  7. ↑ Contributor, IDSA (2021-02-02). "COVID "Mega-variant" and eight criteria for a template to assess all variants". Science Speaks: Global ID News (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-04-21. สืบค้นเมื่อ 2021-02-20. {{cite web}}: |last= มีชื่อเรียกทั่วไป (help)
  8. ↑ CDC. "Emerging SARS-CoV-2 Variants" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). Centers for Disease Control and Prevention. สืบค้นเมื่อ 2021-01-04. บทความนี้รวมเอาเนื้อความจากแหล่งอ้างอิงนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ
  9. ↑ Investigation of SARS-CoV-2 variants of concern in EnglandTechnical briefing 6 13 February 2021 (See section: Nomenclature of variants in the UK, P.3) assets.publishing.service.gov.uk, accessed 27 February 2021
  10. ↑ CDC (2020-02-11). "Cases, Data, and Surveillance". Centers for Disease Control and Prevention (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2021-03-16.
  11. ↑ COVID-19 daily epidemiology update 12 May 2021 health-infobase.canada.ca accessed 13 May 2021
  12. ↑ SARS-CoV-2 variants of concern as of 11 May 2021 11 May 2021 www.ecdc.europa.eu accessed 13 May 2021
  13. ↑ SARS-CoV-2 variants of concern as of 26 November 2021 26 November 2021 www.ecdc.europa.eu accessed 27 November 2021
  14. ↑ Covid-19: Another new variant added to UK watch list Michelle Roberts, 4 March 2021 www.bbc.com, accessed 5 March 2021
  15. ↑ Variants of concern or under investigation: data up to 3 March 2021 4 March 2021 www.gov.uk, accessed 5 March 2021
  16. ↑ Latest update: New Variant Under Investigation designated in the UK 4 March 2021 www.gov.uk, accessed 5 March 2021
  17. ↑ Public Health England (22 March 2021). "Variants: distribution of cases data". GOV.UK (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-03-22.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  18. ↑ Variants of concern or under investigation: data up to 24 November 2021 Updated 26 November 2021, www.gov.uk, accessed 27 November 2021
  19. ↑ "SARS-CoV-2 Variant Classifications and Definitions". Centers for Disease Control and Prevention (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 11 February 2020. สืบค้นเมื่อ 30 April 2021.
  20. ↑ "WHO says India Covid variant of 'global concern'". BBC. 11 May 2021.
  21. ↑ "Tracking SARS-CoV-2 variants". www.who.int (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-06-16.
  22. ↑ "Classification of Omicron (B.1.1.529): SARS-CoV-2 Variant of Concern". World Health Organization. สืบค้นเมื่อ 26 November 2021.