สารภี (พรรณไม้)

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สารภี

สารภี
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช Plantae
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง Tracheophytes
เคลด:	พืชดอก Angiosperms
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้ Eudicots
เคลด:	โรสิด Rosids
อันดับ:	อันดับโนรา Malpighiales
วงศ์:	Calophyllaceae Calophyllaceae
สกุล:	Mammea Mammea T. Anders.[1]
สปีชีส์:	Mammea siamensis
ชื่อทวินาม
Mammea siamensis T. Anders.[1]
ชื่อพ้อง
Ochrocarpos siamensis (Miq.) T. Anders. Mammea birmannica T. Anders. Calysaccion siamense Miq.

สารภี เป็นไม้ดอกยืนต้นพบในประเทศไทย ลาว เวียดนามและกัมพูชา เป็นพันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคลจังหวัดพะเยา สารภียังมีชื่อพื้นเมืองอื่นอีกดังนี้ : ทรพี (จันทบุรี) สร้อยพี (ใต้)^[2] สาหละปี (เชียงใหม่, เหนือ)^[3]

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้ยืนต้นสูง 10 – 15 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มทึบ ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปไข่กลับแกมขอบขนาน เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน แต่เส้นใบย่อยแบบร่างแหเห็นชัดทั้งสองข้าง เนื้อไม้มีสีน้ำตาลแกมแดง ใบสีเขียว หนา แข็งเป็นมัน มียางขาว เปลือกสีเทาดำ แตกล่อนเป็นสะเก็ดตลอดลำต้น ดอกสีขาวอมเหลือง ออกดอกเป็นกระจุกตามกิ่ง สีขาว กลิ่นหอม ร่วงง่าย มีเกสรเพศผู้สีเหลือง ผลรูปกระสวย ยาวประมาณ 2.5 เซนติเมตร เมื่อสุกสีเหลือง มีเนื้อสีเหลืองหรือสีแสดหุ้มเมล็ด รับประทานได้ ออกดอก มกราคม - มีนาคม เป็นผล กุมภาพันธ์ - เมษายน

ถิ่นกำเนิด

ป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบ ในเขตเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การปลูกเลี้ยง

สารภีชอบสภาพดินร่วนซุย ความชื้นพอเหมาะ ขยายพันธุ์ โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณทางยา

• ดอกสดและแห้ง-ใช้เข้ายาหอม บำรุงหัวใจ บำรุงเส้นประสาท แก้วิงเวียนหน้ามืด ตาลายและชูกำลัง
• ดอกตูม-ย้อมผ้าไหมให้สีแดง
• ผลสุก-รับประทานได้มีรสหวาน

ดูเพิ่ม

• รายชื่อพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัด

อ้างอิง

1. Anderson T (1867) In: Journ. L. Soc. 9: 261
2. Mammea siamensis เก็บถาวร 2009-04-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ในภาษาไทย)
3. สำนักงานหอพรรณไม้. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ -- กรุงเทพมหานคร : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, พ.ศ. 2549

แหล่งข้อมูลอื่น

• A terpenoid and two steroids from the flowers of Mammea siamensis^{[ลิงก์เสีย]}
• Phenolic compounds from Mammea siamensis seeds