อัษฏวินายก (มราฐี: अष्टविनायक; Ashtavinayaka) แปลตรงตัวว่า "พระพิฆเนศ (วินายก) แปด (อษฺฏ) องค์" หมายถึงมูรติของพระคเณศแปดองค์ในโบสถ์พราหมณ์แปดแห่งในรัฐมหาราษฏระ บริเวณโดยรอบเมืองปูเณ ประเทศอินเดีย ที่เป็นเป้าหมายของการเดินทางจารึกแสวงบุญอัษฏวินายกยาตรา (Ashtavinayaka yatra) ซึ่งในแต่ละแห่งและมูรติแต่ละองค์ล้วนมีตำนานและเรื่องเล่าเฉพาะแห่งที่ต่างกัน เชื่อกันว่าการได้ทำอัษฏวินายกยาตราสำเร็จนั้นจะสำเร็จได้เมื่อเดินทางกลับไปยังองค์พระพิฆเนศองค์แรกหลังได้จาริกไปครบทั้งแปดองค์[1]
แปดมนเทียร/มูรตินั้นประกอบด้วย:
ลำดับ | โบสถ์พราหมณ์ | ที่ตั้ง |
---|---|---|
1 | มยุเรศวรมนเทียร | โมรคาว อำเภอปูเณ |
2 | สิทธิวินายกมนเทียร | สิทธเตก อำเภออะห์เมดนคร |
3 | พลลเลศวรมนเทียร | ปาลี อำเภอไรคัท |
4 | วรทวินายกมนเทียร[2] | มหัท อำเภอรายคท |
5 | จินตมณีมนเทียร | เถวูร์ อำเภอปูเณ |
6 | คีรีชาตมัชมนเทียร | เลณยาทรี อำเภอปูเณ |
7 | วิฆเนศวรมนเทียร | โอฌร อำเภอปูเณ |
8 | มหาคณปติมนเทียร | ราญชณคาว อำเภอปูเณ |
เชื่อกันว่ามูรติทั้งแปดองค์นั้นล้วนเป็น สวยัมภู (Swayambhu) อันแปลว่า เกิดขึ้นด้วยตนเอง (self-existence) ในภาษาสันสกฤต อันหมายความว่ามูรติเหล่านี้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ไม่ได้ผ่านการแกะสลักโดยมนุษย์