Winkie Direko

Isabella Winkie Direko (27 Ngwanaitseele 1929 – 17 Tlhakole 2012) e ne e le mmadipolotiki wa Aforika Borwa yo o belegweng kwa porofenseng ya Foreisetata mo Aforika Borwa. E ne e le leloko la Khonkerese ya Bosetšhaba ya Aforika mme e ne e le tonakgolo ya Foreisetata go tloga ka ngwaga wa 999 go fitlha ka ngwaga wa 2004. ^[1]

Botshelo jwa ntlha

Isabella Winkie Direko o belegwe ka 27 Ngwanatsele 1929 kwa Botshabelo gaufi le Bloemfontein . O ne a fetsa nako ya bongwana le batsadi ba gagwe kwa legaeng la ga mmèmogolo wa rraagwe. Batsadi ba gagwe ba ne ba nna kwa Waaihoek kwa tshimologong pele ga go tlosiwa ka dikgoka ka dingwaga tsa bo 1920. ^[2] Ba ne ba patelediwa go boela kwa Botshabelo .Leina la gagwe Winkie e ne e le leina la gagwe la go mo bitsa mme moragonyana o ne a le dirisa jaaka leina la gagwe la semmuso. Mo maemong a sepolotiki o ne a itsege jaaka Ausi Winkie kgotsa Mistress Winkie. O feditse karolo ya moragonyana ya bongwana jwa gagwe kwa motsesetoropong wa Heidedal wa Bloemfontein – bontsi e le lefelo la MaAforika Borwa ba mmala.

Thuto

O ne a simololola dithuto tsa gagwe kwa sekolong se sebotlana sa kereke ya Anglican. Sekolo se, se ne se bitswa St. Alban's kwa Botshabelo mme morago a tsena sekolo se se kwa godimo sa St Patrick. Winkie o weditse katiso ya gagwe ya go nna morutabana kwa Setheong sa Katiso ya Barutabana sa Modderpoort gaufi le Ladybrand .Morago ga moo o ne a boela kwa Bloemfontein go ya go tsaya tiro ya borutabana. O ne a bereka kwa sekolong se segolwane sa Sehunelo jaaka morutabana mme morago a ya kwa godimo a nna mothusa mogokgo mme morago ga moo a nna mogokgo mogolo wa sekolo seo. Direko o bone dikirii ya gagwe ya Masetase mo Thutong kwa Yunibesithing ya Free State. ^[3]

Tiro ya sepolotiki

Tiro ya gagwe ya sepolotiki e simolotse ka ngwaga wa 1977 fa a ne a nna karolo ya baemedi ba ba neng ba rotloetsa Tona ya Thuto ya nako eo, Dr F. Hartzenberg, go letlelela baithuti ba bantsho ba Aforika go ikwadisa kwa Yunibesithing ya Orange Free State; maiteko ano ga a ka a atlega. Ka dipuisano tse dingwe le lefapha, baemedi ba ne ba atlega go bona go tlhongwa ga Yunibesithi ya Vista kwa Bloemfontein. Yunibesithi e ne ya tlhongwa go ya ka Molao wa 106 wa 1981 mme ya simolola go nna teng ka 1 Ferikgong 1982. Fa a tlhomiwa Tonakgolo, Direko o ne a na le dingwaga di le 70 mme a na le maitemogelo a dingwaga di le tlhano fela mo dipolotiking tsa nako e e tletseng. O ne a ikanisiwa go nna Tonakgolo ya Foreisetata ka 15 Seetebosigo 1999.

Dikatlego tsa sepolotiki

• Ka ngwaga wa 2000, o ne a kopana le Yuniti ya Tirelosetšhaba ya Kgatlhanong le Bonweenwee kwa Bloemfontein ka maikaelelo a go kumola bonweenwee mo lephateng la puso.
• Direko o ne a ganetsa go kopanngwa ga Kgotlatshekelokgolo ya Boikuelo e e kwa Bloemfontein le Kgotlatshekelo ya Molaotheo, le go fudusediwa ga ya morago kwa Gauteng. O ne a tlhalosa gore seno se ne se tla amoga Bloemfontein sereto sa yone se se botlhokwa sa Motsemogolo wa Boatlhodi.
• Ka ngwaga wa 2001, o ne a abela Mmasepala wa Selegae wa Maluti-a-Phofung R3 milione go fokotsa botlhokatiro, go tokafatsa mafaratlhatlha, go tlhabolola didirisiwa le go tlhoma Khansele ya AIDS go ruta batho ba ba tshwaeditsweng le ba ba amilweng ke bolwetse jono.

Ditlotla le botokololo

• Ka ngwaga wa 1993, Direko o ne a tlhophiwa jaaka Bloemfonteiner wa ngwaga.
• O ne a nna Moporesidente wa bo 12 wa Khansele ya Bosetšhaba ya Basadi ba Aforika (NCAW) e e tlhomilweng ka ngwaga wa 1937. Mokgatlho o o ne wa tlhomiwa morago ga go atlega ga kopano ya Aforika Yotlhe e e neng e tshwaretswe kwa Bloemfontein mo ngwageng oo. ^[4]
• Leloko la Lekgotla la Bosetšhaba la Diporofense go tloga ka ngwaga wa 1994 go fitlha ka ngwaga wa1999
• Leloko la Lekgotla la Yunibesithi ya Vista le Mokanseliri wa Yunibesithi ya Foreisetata
• O nnile le seabe se segolo mo Mokgatlhong wa Bakaedi ba Basetsana wa Aforikaborwa
• Leloko la Lekgotla la NICRO ( Setheo sa Bosetšhaba sa Thibelo ya Bosenyi le go Kopanya Batlolamolao Gape ) le Mokgatlho wa Boitekanelo jwa Bana ^[5]
• Kago nngwe kwa Legorong la Thuto kwa Yunibesithing ya Free State e biditswe ka leina go mo tlotla.

Leso

Direko o tlhokafetse ka di 17 Tlhakole 2012 morago ga go tshwarwa ke seterouku. O ne a na le dingwaga tse 82. ^[6]

Ditshupiso

1. "Isabella Direko | Who's Who SA". whoswho.co.za. Retrieved 2018-01-31.
2. "Bloemfontein the segregated city". SA History Online. SAHO. 30 March 2011. Retrieved 23 January 2018.
3. "Former Free State Premier Dies". Times LIVE. 18 February 2012. Retrieved 4 January 2018.
4. "National Council of African Women". Times LIVE. Seriti sa Sechaba Publishers. Retrieved 4 January 2018.
5. "ANC pays tribute to Winkie Direko". News24. 22 February 2012. Retrieved 4 January 2018.
6. "Former Free State premier dies | The New Age Online". The New Age. Retrieved 2012-02-18.