Çakal Harekâtı

Çakal Harekâti
Bosna Savaşı ve Hırvatistan Savaşı

Bosna-Hersek'de Mostar, Stolaç ve Čapljina'nın
Tarih7 – 26 Haziran 1992
Bölge
Bosna-Hersek
Sonuç Hırvatistan'a zafer
Taraflar
Hırvatistan Hırvatistan
Hersek-Bosna		 Sırp Cumhuriyeti Sırp Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Hırvatistan Janko Bobetko Sırp Cumhuriyeti Radovan Grubač


Çakal Harekâtı (Sırp Hırvatçası Операција Чагаљ ) ayrıca Haziran Şafakları Hârekati (Operacija Lipanjske zore Операција Липањске зоре) olarak da bilinen kombine Hırvat Ordusu (HV) ve Hırvat Savunma Konseyi Ordusu (HVO) tarafından Sırp Cumhuriyeti Ordusuna (VRS) karşı Bosna Savaşı sırasında yapılan bir stratejik taarruz manevrasıydı. Bu saldırı 7 – 26 Haziran 1992 tarihleri arasında gerçekleşti. Hırvatların 1992 yılında Yugoslav Halk Ordusundan (JNA) oluşturulan Bosnalı Sırp ordusuna Bosna-Hersek sınırları içinde yaptığı bir engelleyici saldırdı. HV Nisan ve Mayıs 1992'da Yugoslavların yaptığı birimlerinden oluşan VRS'ye yönelik bir Hırvat önleyici grevdi. HV, JNA’nın Nisan ve Mayıs 1992’deki saldırı operasyonlarının, Kupres’in ve Mostar’ın güneyinde bulunan Neretva Nehri vadisinin çoğunun yakalanmasına neden olarak, Hırvatistan’ın Ploče Limanı’nın ve muhtemelen Split’in yakalanmasını veya tehdit edilmesini hedeflediğine karar verdi. Bu tehdide karşı koymak için, Hırvat liderliği Genel Janko Bobetko komutasındaki HV'yi, Çakal Operasyonunun gerçekleştirileceği alan dahil "Güney Cephesi" ne yerleştirdi.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos 1990’da, Hırvatistan’ın Knin kentinin çevresindeki Dalmaçyalı hinterlanda,[1] Lika, Kordun ve Banovina'nın bazı bölgelerinde ve doğu Hırvatistan’da Sırp nüfusun yoğun olduğu kısımlarında bir Sırp isyanı çıktı.[2] Bu bölgeler daha sonra Sırp Krajina Cumhuriyeti (RSK) olarak adlandırıldı. Sırbistan tarafından desteklenen RSK,[3] Sırbistan ile bütünleşme niyetini ilan etti ve Hırvatistan Hükûmeti tarafından bir isyan olarak kınandı.[4] Gerginlikler arttı ve Mart 1991'de Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı başlamışdı.[5] Yugoslavya'nın dağılmasıyla birlikte, 1991 yılının Haziran ayında Hırvatistan üç aylık bir moratoryumun ardından 8 Ekim'te[6] resmi olan bağımsızlığını ilan etti.[7][8] RSK daha sonra Hırvat sivillere karşı etnik temizlik kampanyası başlattı ve Sırp vatandaşlarının çoğu 1993'un başlarında kovuldu.[9][10]

Yugoslav Halk Ordusu'nun (JNA) RSK'ye desteği artmasından ve Hırvat Polisin durumla başa çıkamamasından dolayı 1991 yılının Mayıs ayında kurulan Hırvat Ulusal Muhafızları (ZNG), daha sonra Kasım ayında Hırvat Ordusu (HV) olarak yeniden adlandırıldı.[11] Eylül ayında Birleşmiş Milletler tarafından başlatılan bir silah ambargosundan dolayı Hırvatistan ordusunun kurulması engellendi.[12] 1991 yılının son aylarında savaşın en şiddetli mücadeleleri yaşandı: Kışla Muharebesi,[13] Dubrovnik Kuşatması,[14] ve Vukovar Muharebesi.[15]

Ocak 1992'de Saraybosna Anlaşması Hırvatistan, JNA ve BM temsilcileri tarafından imzalandı ve ateşkes ilan edildi.[16] Bir dizi başarısız ateşkes ardından, anlaşmayı denetlemek ve sürdürmek için Birleşmiş Milletler Koruma Gücü (UNPROFOR) Hırvatistan'a gönderildi.[17] Çatışma büyük ölçüde yerleşik konumlara geçti ve JNA kısa süre sonra Hırvatistan'dan yeni bir çatışmanın öngörüldüğü Bosna-Hersek'e çekildi.[16]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ The New York Times & 19 August 1990
  2. ^ ICTY & 12 June 2007
  3. ^ Thompson 2012
  4. ^ The New York Times & 2 April 1991
  5. ^ The New York Times & 3 March 1991
  6. ^ Narodne novine & 8 October 1991
  7. ^ The New York Times & 26 June 1991
  8. ^ The New York Times & 29 June 1991
  9. ^ Department of State & 31 January 1994
  10. ^ ECOSOC & 17 November 1993
  11. ^ EECIS 1999
  12. ^ The Independent & 10 October 1992
  13. ^ The New York Times & 24 September 1991
  14. ^ Bjelajac & Žunec 2009
  15. ^ The New York Times & 18 November 1991
  16. ^ a b The New York Times & 3 January 1992
  17. ^ Los Angeles Times & 29 January 1992