ASDEX Yükseltmesi

ASDEX Yükseltme modeli

ASDEX Yükseltmesi (Axially Symmetric Divertor Experiment; Türkçe: Eksenel Bakışımlı Saptırıcı Deneyi) 1991 yılında Garching, Max Planck Plazma Fiziği Enstitüsü'nde hayata geçen bir yönlendirici/saptırıcı tokamaktır. Şu anda, stellaratör Wendelstein 7-X'ten sonra Almanya'nın en büyük ikinci füzyon deneyidir.

Genel bakış

[değiştir | kaynağı değiştir]

Reaktör benzeri koşullar altında deneyleri mümkün kılmak için, temel plazma özellikleri, özellikle plazma yoğunluğu ve basıncı ve duvar yükü, ASDEX Yükseltmesi ile, gelecekteki bir füzyon santralinde mevcut olacak koşullara uyarlanmıştır.

ASDEX Yükseltmesi, diğer uluslararası tokamaklar ile karşılaştırıldığında, orta ölçekli bir tokamak deneyidir. 1991 yılında hayata geçerken, 1980'den 1990'a kadar devam eden ASDEX deneyinin yerini almıştır. ASDEX Yükseltme deneyinin yenilikçi özelliklerinden biri de tamamen tungsten ilk duvarı; bu tungsten duvar, tokamak'ın kalbindeki sıcak plazmadan çıkan çok yüksek ısı akılarına dayanmasını sağlayan çok yüksek erime noktası (3000 santigrat derece üzerinde) nedeniyle bir tokamak'ın ilk duvarı olmak için iyi bir seçimdir. Bununla birlikte, tungsten'in yüksek sıcaklıklarda iyonize olma eğilimi dolayısıyla, plazmayı "kirletme" ve döteryum-trityum yakıt karışımını seyreltme gibi tungsten ilk duvarı ile ilgili sorunlar da vardır. Ayrıca, yüksek Z malzemesi olarak, plazmada tamamen iyonize edilmiş tungsten radyasyonu, karbon elyafı bileşikleri (CFC'ler) veya berilyum gibi önerilen diğer ilk duvar bileşenlerinden birkaç kat daha büyüktür. Bu sonuç, önerilen bir başabaş plazmaya "bulaştırılma" için çok daha az tungsten sağlar. ASDEX Yükseltme deneyi, ITER'in ilk duvarının yapımına hazırlık olarak bu sorunu aşmanın yollarını inceleyecekti. Deney, toplam 5 metre yarıçap, 800 metrik ton brüt ağırlık, 3.1 tesla en yüksek manyetik alan kuvveti, 1.6 megaamper en yüksek plazma akımı ve 27 megavat kadar en yüksek ısıtma gücüne sahipti. ASDEX Yükseltmesinde plazma ısıtma ve akım sürücüsü çeşitli kaynaklar, yani 30 MW ve 120 megahertz arasındaki frekanslarda 1 MW ohmik ısıtma, 20 MW nötr ışın enjeksiyonu, 6 MW iyon siklotron rezonans ısıtma (ICRH) ve 140 gigahertz'de 2 x 2 MW elektron siklotron rezonans ısıtma (ECRH) ile elde edilir.

Üç büyük volan üreteci, manyetik hapsi ve plazma ısıtması için 580 MVA darbeli güç kaynağı sistemini besler.[1]

ASDEX

[değiştir | kaynağı değiştir]

ASDEX (büyük yarıçap R=1,65m, küçük yarıçap a=0,4m ve plazma akımı Ip≤500kA) 1980 yılında işletime geçti.[2] 1991 yılında, Güneybatı Fizik Enstitüsü (SWIP) personeli tarafından sökülmüş, Chengdu, Çin'e nakledilmiş ve ana bileşenleri HL-2A'yı inşa etmek için kullanılmıştır.[3]

H-modu 1982 yılında ASDEX'te keşfedilmiştir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Käsemann, C.-P.; Grois, E.; Stobbe, F.; Rott, M.; Klaster, K. (2015). "Pulsed power supply system of the ASDEX upgrade Tokamak research facility". 2015 IEEE 15th International Conference on Environment and Electrical Engineering (EEEIC). Roma, İtalya. ss. 237-242. doi:10.1109/EEEIC.2015.7165545. ISBN 978-1-4799-7993-6. 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020. 
  2. ^ M. Keilhacker, "The ASDEX divertor tokamak", Nuclear Fusion, vol. 25, no. 9, 1985
  3. ^ Y. Liu ve diğ., "Recent advances in the HL-2A tokamak experiments", Nuclear Fusion, cilt. 45, no. 10, 2005