Aksungurlular
Aksungurlular | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1122-1225 | |||||||||||
| Başkent | Meraga | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Azerbaycan Türkçesi | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Atabeg | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  İran | ||||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Aksungurlular (Azerice:Ağsunqurilər, Farsça:احمدیلی ) İran'ın Meraga şehrinde kurulmuş Türk Atabegliğidir. 1122 - 1225 yılları arasında hüküm sürmüşdür.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]1108 'de, Revvadiler hanedanının soyundan gelen Ahmedili ibn İbrahim, Selçuklu hükümdarı Muhammed'e düşmanlarıyla savaşmasına yardım ettiği için Meraga valiliğine atandı. Onun hükümdarlığı da Ahmedili hanedanlığı olarak tarihe geçti. 1117'de Ahmedili ibn İbrahim, İsmailî mezhebinin radikal kollarından biri olan Nizarit ajanları tarafından Bağdat'ta öldürüldü. Türk kökenli I Aksunqur, Meraga 'da iktidarı ele geçirmek ve Aksungurlular hanedanını kurmak için bu fırsattan yararlandı.
1122 'de I Aksunqur Meraga 'ya ek olarak Ravanduz kalesini ele geçirdi. I Aksunqur Irak Selçuklu Melikliği Şahı II.Mahmud'un sarayında büyük yetkiye sahip olan, oğulları Davut ve Mesud'un Dedesiydi. II.Mahmud'un 1131 yılında ölümünden sonra, Meraga Atabeği I Aksunqur'u, torunları Davut ve Mesut'un yardımıyla Sultan ilan edildi. Torunu Mesud ve birçok Türk emiri ile atası I Aksunqur'un yanına Güney Azerbaycan'a geldi.
1134 'de I Aksunqur, Nizariler tarafından Hamedan'da öldürüldü. Babasının yerine geçen tahta Nusratddin Arslan Aba geçti. Bir süre, İldenizliler'in yanında düşmalarıyla ile eşit düzeyde Atabeg olarak savaştı. 1161 - 1162'de, Şemseddin İldeniz'in bir tebası olarak Gürcistan'a askeri ziyaretine katıldı. Şemseddin İldeniz 'den kurtulmak için Nusratddin Arslan Aba, merkezi hükûmete karşı çıkan feodal hükümdarları savundu ve Selçuklu hükümdarı Muhammed'in oğlu Mahmud'u padişah ilan etmeye çalıştı. 1161'de Hamedan yakınlarında Şemseddin İldeniz ile savaştı ancak savaşı kaybetti. Şemseddin İldeniz; Nusratddin Arslan Aba'ya bir elçi göndererek Şehzade Mahmud'un kendisine teslim edilmesini ve kendisinin padişahın hizmetine gelmesini talep etti, ancak bunu reddetti.
1205 'de Aladdin Körpe Aslan, Beyteginliler Atabeği Muzafaraddin Kokburi ile ittifak kurdu. İldenizliler Atabeyi Özbek'in oğlu Kamuş'un Aladdin Körpe Aslan'ın torunu Sulafa Hatun ile evlenmesdir. Aladdin Körpe Aslan 1208'de öldü. Dedesi ve amcası Ahmed'in ölümünden sonra, Aksungurlular'nın erkek vârisi olmadığı için başsız olduğu bahanesini kullanan İldenizliler Atabeyi Ebu Bekir, Atabeğliği İldenizliler Atabeğliğine kattı. Ravanduz'un idaresi Sulafa Hatun'a verilmiştir.
1221'de, Meraga Aksungurlular tarafından yeniden ele geçirildi, ancak aynı yılın 30 Mart'ında şehir Jaba ve Subutay liderliğindeki Moğollar tarafından ele geçirildi ve yakıldı. 1225 'de, Meraga Harezmşah Celaleddin'e savaşmadan teslim oldu ve Sulafa Hatun'un kocası Kamuş, Harezmşahların hizmetine girdi.
1227'de Sulafa Hatun ile evlenen Harazmşah, emirini Meraga'nın hükümdarı olarak atadı ve böylece Aksungurlular hanedanını sona erdi.
Atabegler
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1122 - 1134 I Aksunqur
- 1134 - 1175 Nusratddin Arslan Aba
- 1175 - 1189 II Aksungur
- 1189 - 1208 Aladdin Körpe Aslan
- 1208 - 1209 II Arslan Aba
- 1209 - 1225 Sulafa Hatun
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Буниятов Зия, Seçilən əsərlər: 3 cilddə, Xarəzmşahlar- Ağsunqurilər Dövləti 1 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. : 1097-1231, 1999, 376 səh.
- Ənvər Çingizoğlu. Marağa xanlığı. Bakı: Mütərcim, 2013, səh.280.
- [1] 1 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Rəşid Nurməmmədov. Ağsunqurların Marağa hakimliyi.
