Alt bitümlü kömür

Alt bitümlü kömür

Alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür,[1] bitümlü şeyl[2] (bituminous shale) ya da bitümlü şist (bituminous schist) olarak da adlandırılan kömür tipi kayaç. MTA tarafından yapılan tanımında, organik çözücülerde çözünmeyen ve kerojen adı verilen organik madde içeren, ince taneli ve genellikle laminalı (bantlı) bir yapıya sahip tortul kayaç (sedimanter) olarak nitelendirilir.[2] Kömürleşme süreci içinde Linyit ve Taşkömürü (bitümlü kömür) arasında yer alır. Linyit ile birlikte bitümlü şeyl "kahverengi kömürler"[1] grubunda yer alır. Linyitten daha kaliteli kabul edilen bitümlü şeyl, yakıldığın açığa çıkan enerji miktarı 17-24 MJ/kg (4.165-5.700 Kcal/kg) civarlarındadır. Linyitte ise bu miktar 17 MJ altındadır.[1] Alt bitümlü kömürün en önemli özelliklerinden biri de sentetik petrol üretiminde kullanılabilir olmasıdır. Örnek olarak Fas'ın sahip olduğu bitümlü şeyl rezervleri 12.3 milyar tondur. Bu miktardan da sentetik petrol olarak 3.42 milyar varil petrol elde edilebilir.[3]

Bulunması 1800'lerin başına dayanan bitümlü şeyl, bu dönemde dikkatleri çekse de 1859'da ticari petrolun keşfi ile arka plana atılır. II. Dünya Savaşı ve Petrol Krizi gibi gibi petrol ticaretinin aksadı ya da petrol'un pahalandığı dönemlerde tekrar tekrar gündeme gelse de, bu dönemleri geçişiyle bitümlü şeyllere olan ilgi yine azalır.[3] Günümüzde petrol kaynaklarının tükenme tehlikesine karşı tekrar önem kazanmaktadır.

Dünyada

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünyada bilinen bitümlü şeyl rezervleri 411 milyar tondur. Bu miktarında büyük bölümü ABD'de bulunmaktadır.[3]

Türkiye

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de Bitümlü Şeyl Madenciliği

Türkiye'nin bitümlü şeyl rezerv miktarı 1.641.381 bin tondur[3] Fakat buradaki bitümlü şeyller içeriğinde yoğun kül barındırır ve rezervin sadece küçük bir bölümü açık işletmeye uygundur.[4]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c "Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ)2010 sektör raparu" (PDF). 17 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012. 
  2. ^ a b Bitümlü Şeyl 12 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MTA-Fosil Yakıtlar Koordinatörlüğü
  3. ^ a b c d Asfaltit ve Bitümlü Şeylin Türkiye'deki Potansiyeli ve Enerji Değeri 29 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dr İlker Şengüler
  4. ^ Türkiye'nin Enerji Kaynaklarının Genel Değerlendirilmesi 2 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2003) Jeoloji Mühendisleri Dergisi Sayı 27

Ek kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]