Arnavutluk piramit şemaları

Arnavutluk piramit şemaları, Türkiye'de yaşanan Saadet zinciri'ne benzer bir yapıda kurulmuş Arnavut firmaları için kullanılmaktadır.

1997'de Arnavutluk'taki isyan büyük ölçüde çoklu piramit planlarının başarısızlığından kaynaklandı. Bu planların çökmesi, birçok Arnavut'un para ve mülklerinin çoğunu kaybetmesine neden oldu, bu da Arnavutluk çapında yaygın protestolara yol açtı ve bu da sonunda ülke çapında bir isyana yol açtı.[1]

Firmaların iflası

[değiştir | kaynağı değiştir]

1997 yılındaki çöküş, yaklaşık 25 firmanın iflasının bir sonucu olarak ortaya çıktı. Planların yükümlülüklerinin nominal değeri 1,2 milyar doları buldu.[2]

Sudja, 1993 yılında bir ayakkabı fabrikasında çalışan, Sudja olarak da bilinen Maksude Kadëna [3] tarafından kuruldu. Tuhaf bir şekilde, Sudja tutuklandığında harap bir apartman kompleksinde yaşıyordu.[3] Çöküş, aynı zamanda operasyon alanı olan Tiran'da çok sayıda protestoyu tetikledi.

Vefa Holding ana piramit firmaydı. 1994 yılında Vehbi Alimuça tarafından oluşturularak ülke geneline yayıldı. Vefa, otel, akaryakıt, mağaza ve fabrika gibi ekonominin çeşitli alanlarına yatırım yaptı. En bilineni, 26 Mayıs 1996 seçimlerinden birkaç hafta önce Vefa'nın Tiran şehir merkezindeki süpermarketine düzenlenen bombalı saldırıdır. Vefa sıklıkla firmanın rantçısı olarak görülüyordu. 1998'de başkanı hapisteyken iflas etti.

Gjallica firması Kukes kökenli üç eski Devlet Güvenlik görevlisi tarafından kuruldu. Şirketin başkanı Şemsie Kadria'ydı. Gjallica'nın merkezi Vlora'daydı. Firmanın 5 Şubat 1997'de iflas etmesi Vlora'da şiddetli protestolara yol açtı ve bu protestolar daha sonra hükûmete karşı isyana dönüştü.

Halkın Demokrasisi-Xhaferri 1995 yılında kuruldu ve faaliyetlerini Lushnja, Fier ve Berat köylerinde genişletmeye başladı. Resmi olarak bir "vakıf"tı, ancak gerçekte ülkedeki en ciddi piramit firmalardan biri haline geldi. Lideri Rrapush Xhaferri'nin 22 Ocak 1997'de tutuklanması, 24-25 Ocak'ta Lushnje'de şiddetli gösterileri tetikledi.

Populli ( İngilizcesi: People, Türkçesi : Halk ) 16 Temmuz 1996'da oluşturuldu ve Xhaferri ile aynı bölgede yayıldı. Başkanı eski Devlet Güvenlik ajanı Bashkim Driza idi. Arnavut muhalefet partileriyle derinlemesine çalıştı ve onların kampanyalarını ve haber bültenlerini finanse etti. 1997'deki ayaklanmalar sırasında ABD helikopteriyle ülkeyi terk etti. Eylül 2008'de Arnavutluk'tan gelen bir ihbar üzerine Uruguay polisi Bashkim Driza'yı Montevideo'daki dairesinde tutukladı. Son 11 yılda Uruguay, Şili, Dominik Cumhuriyeti ve diğer Latin Amerika ülkeleri arasında serbestçe hareket ettiği ortaya çıktı. Bashkim Driza, Şubat 2009'da Arnavutluk'a iade edilmek üzereyken evinden kaçtı.[4]

Alacaklılara ilişkin dokuz büyük piramit firma şunlardı:

Şirket Alacaklı sayısı
VEFA 59.005
Cenaj 19.078
Kamberi 13.241
Sude 12.991
Beno 10.793
Cellika 8.632
Silva 4.490
M.Leka 2.464
Küresel 1.793
Toplam 132.487

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Jeffries, Ian (1996). A Guide to the Economies in Transition. s. 379. ISBN 0-415-13684-9. 
  2. ^ "Finance & Development, March 2000 - The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes". Imf.org. 1 Mart 2000. 10 Mayıs 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016. 
  3. ^ a b Glauber, Bill (23 Şubat 1997). "It's bad in Albania and it's about to get worse Failed pyramid deals spread fear, unrest". Baltimore Sun. 4 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2012. 
  4. ^ Jonë, Koha. "Arratiset Driza i "Popullit"". Info Arkiva. Info Arkiva. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]