Atyolu, Şenkaya
| Atyolu | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Atyolu Atyolu'nun Erzurum 'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°44′54″N 42°25′07″E / 40.7482°K 42.41852°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Şenkaya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 2132 m |
| Nüfus | 403 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25360 |
Atyolu, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Atyolu'nun eski adı Kodi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kodi (კოდი), ahşap tekne anlamına gelir.[5] Kodi Türkçe kaynaklarda Kod (قود) veya Kot olarak geçer.[6][7] Ardahan ilinin merkez ilçesindeki Akyaka köyünün eski adı Kodistzkaro (კოდისწყარო) da "kodi" kelimesinden türemiş olup "tekne pınar" anlamına gelir.
Kodi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alıyordu. Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcüce bir ad taşıması buranın Osmanlı döneminden önce de bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.
Nitekim Kodi köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde "Kot" (كوت) şekinde kaydedilmiştir. Bu sırada bu yerleşim Ardahan-i Büzürg livasının Penek nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 51 Hristiyan haneden oluşuyordu.[8] Kodi köyünün büyük bir yerleşim olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır.
Kodi köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterinde "Kod" (كود) şeklinde yazılmıştı ve Çıldır eyaletinin Penek sancağına bağlıydı. Askerere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfunun tespit edildiği bu tarihte Kodi köyünde sadece 4 hane kalmıştı. Bu dört hanede 14 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Kodi köyünün nüfusunun yaklaşık 28 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]
Kodi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Ged/Kod (Гедъ/Кодъ) şeklinde kaydettiği köy, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlı Türkmen nahiyesinin dört köyünden biriydi. Köydeki 9 hanede, 25'i erkek ve 27'si kadın olmak üzere, 52 kişi yaşıyor ve bu nüfusun tamamı Türkmenlerden oluşuyordu.[10]
Kodi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Erzurum vilayetinin Oltu kazasına bağlı Kosor nahiyesinde yer alıyordu.[6] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve "Kot" olarak yazılmış olan köyün nüfusu 87 kişiden oluşuyordu.[11] 1946 yılında Şenkaya ilçesi kurulunca, Kot köyü Oltu ilçesinden alınarak bu yeni ilçeye bağlandı. Kod veya Kot, Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Atyolu olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Atyolu köyünün nüfusu 161 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 1 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 176 km, Şenkaya ilçe merkezine 47 km uzaklıktadır.[15][16] Mahalle, Şenkaya'nın kuzeydoğusunda olup, D.060 numaralı Erzurum-Ardahan (Oltu-Göle) devlet yoluna, Nişantaşı Mahallesi üzerinden, 19,4 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 403[2] |
| 2021 | 498[2] |
| 2020 | 529[2] |
| 2019 | 534[2] |
| 2018 | 563[2] |
| 2017 | 548[2] |
| 2016 | 568[2] |
| 2015 | 616[2] |
| 2014 | 655[2] |
| 2013 | 713[2] |
| 2012 | 715[3] |
| 2011 | 707[3] |
| 2010 | 712[3] |
| 2009 | 713[3] |
| 2008 | 689[3] |
| 2007 | 630[3] |
| 2000 | 584[3] |
| 1990 | 372[18] |
| 1985 | 280[19] |
| 1965 | 161[20] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Atyolu Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Atyolu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "კოდი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 23 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 0-9535878-3-5
- ^ a b "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 226". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2023.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 174" (PDF). 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2024.
- ^ Tao (თაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 86. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao (თაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 91. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 748". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2024.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 707". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Atyolu Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Atyolu to Erzurum". Atyolu to Erzurum. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ "Atyolu to Nişantaşı". Atyolu to Nişantaşı. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.