Aşina Shi

Aşina Shi
Orta Çince: 阿史那施
Basmıl Kağanı
Taç giymesi742
Ölüm744

Aşina Shi (Orta Çince: 阿史那施, Pinyin: Āshǐnà shī), İlteriş[1]/İletmiş[2] Kağan (Orta Çince: 頡跌伊施可汗 Pinyin: Jiédiēyīshī kèhán) ya da Alp Bilge Kağan (Orta Çince: 賀臘毗伽可汗 Pinyin: Hèlà Píjiā kèhán), Basmil Kağanlığı'nın Kağanıydı ve 442'de Basmıllar, Karluklar ve Uygurların Ozmış Kağan'a karşı çıkardığı isyanda seçilerek kağan ilan edildi. Asıl adı Aşina Shi olan Kağan, tahta çıktıktan sonra İlteriş Kağan[1] ve Alp Bilge Kağan[1] ünvanını aldı. 744 yılında Basmil hakimiyetinden çıkmak isteyen Karluklar ve Uygurlar tarafından öldürülmüştür.[3][4]

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

742'de "İl-İtmiş Kağan" (İlteriş Kağan diye de okunmuştur[1]) sıfatı ile Çin İmparatoru ve özellikle Basmillerin desteği ile tahta çıkmıştır. İsyanlarla dolu bu dönemde,yaklaşık bir yıl hüküm sürebilmiştir.[2] Ozmış Kağan'ın gizlice ülkeyi yeniden Çin'den bağımsız bir yapıya büründürme çalışmaları sonucunda, Göktürk Toyugunu (Göktürk Meclisi) tarafından tahttan indirilmiştir. Yerine Ozmış kağan olarak geçmiştir.[5]

Çula Kağan'ın torunu Aşina Wu Shi (勿施) ile karıştırılmamalıdır. Ashina (Wu) Shi 697 yılında ölmüştür.[6]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d Kasai, Yukiyo (2014) "The Chinese Phonetic Transcriptions of Old Turkish Words in the Chinese Sources from 6th-9th Century Focused on the Original Word Transcribed as Tujue 突厥" in Studies of Inner Asian Languages 29. p. 125-133 of 57-135
  2. ^ a b Bauer, Susan Wise, „The History of the Medieval World: From the Conversion of Constantine to the First Crusade“ W. W. Norton & Company, 2010, s. 238, ISBN 978-0-393-05975-5
  3. ^ Theobald, Ulrich. "Geluolu 葛邏祿, Qarluqs (www.chinaknowledge.de)". www.chinaknowledge.de (İngilizce). 13 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  4. ^ Theobald, Ulrich. "Baximi 拔悉蜜 (www.chinaknowledge.de)". www.chinaknowledge.de (İngilizce). 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  5. ^ "After the Turks". 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2016. 
  6. ^ "唐代帝陵". www.sxlib.org.cn. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.