Beklenmedik Acil Durum Maliyeti (BADM)

Ne zaman bir projenin, ürünün, yatırımın veya bir başka şeyin maliyet çalışması yapılsa, bu tahmin çalışması içerisinde fiiliyatta olayların nasıl cereyan edeceği, koşulların nasıl, ne kadar gelişeceği, bu durumların kesinliği vb. ile ilgili belirsizlikler mevcuttur. Bu belirsizlikler bir projenin riskleridir.  Bu riskleri tahminleyenler, önceden bilinen bu riskleri "bilinen bilinmeyenler" olarak isimlendirip, geçmişteki tecrübelerine göre riskin olası maliyetlerini de tahmin eder. İşte bu "bilinen bilinmeyenler" maliyeti bu risk çalışmasını yapanlar tarafından olasılık maliyeti, beklenmedik olay maliyeti veya acil durum maliyeti olarak isimlendirilmiştir. 

Bilinen bilinmeyenler maliyeti (Bilmediğimizi bildiklerimizin maliyeti) olarak da geçen bu kavram, bir sistemi düşündüğümüzde sistemin dengesini bozarak, beklenmedik acil durum oluşturan bir durum olarak da tanımlanabilir.  

Bu acil durumun tecrübelere göre bir maliyetinin olacağı, fakat olacağı tahmin edilen bu maliyetin ederinin ne kadar olacağı net değildir. Şu farkı bilmek ve karıştırmamak gerekir ki bu kavram göz ardı edilen durumların bir maliyet kalemi olarak kullanılamaz. Maliyet çalışmasındaki bu kalem (Beklenmedik acil durum ödeneği) istatistiksel olarak olacağı beklenilen ama tahminleme esnasında tam olarak bilinmeyen masraflar için ayrılmış, oluşturulmuştur. [1] Bu maliyeti ikinci sınıf, başarısız tahminler yaparak şişkin tutmak yanlış bir felsefe ve zayıf bir mühendisliğin belirtisidir.

Beklenmedik acil durum maliyeti (BADM), bir maliyet analizinde, teklif hazırlanma aşamasında, bir bütçede ya da genel amaçlı olarak sınıflandırılmış bir başka yapıda bir maliyet kalemine karşılık olarak konulmuştur. BADM genellikle teklif tahmini aşamasında birinci sınıf bir yapı maliyet tahmini için gereklidir. Bu ödenek beklenmeyen pazar koşulları, programlardaki gecikmeler veya erken bitişler, taşeronun yükümlülüğünü yerine getirmemesi veya farklı alanlarda aynı amaç için çalışan grupların ihmallerinden kaynaklı ve beklenilen miktarlar ya da ölçümler temelinde tahminlerin benzeşmesindeki farklılıkları kapatmak amacındadır.[2] Bununla beraber tasarım ile ilgili türlü değişiklikleri de bu ödenek içerisinde düşünülebilir.

Maliyet Mühendisliği Birliği, AACE International, Beklenmedik Acil Durum Maliyetini temel tahminlere ek olarak bazı ögelerin, şartların, olayların durumunu, oluş şeklini deneyimlere göre olacağı kesin fakat etki değeri tam belli olmayan, birikerek oluşan ilave masraflar bütünü diye tanımlamaktadır. Genellikle istatistiksel analiz  ve/veya tecrübelere göre tahmin edilir. Bu arada Beklenmedik Acil Durum Maliyeti şunları kapsamaz:

  1. Büyük boyutlardaki sonucu etkileyen değişiklikleri, Örn. kapasite değişimi, bina boyutları, projenin yeri. 
  2. Olağanüstü olayları,  Örn. Büyük çaptaki grevler, doğal afetler.
  3. Yönetim yedek akçesini,
  4. Piyasalardaki döviz kur farkları,

Bazı durumlar, şartlar veya olayların net olmayan etkisi ile beraber planlamada tahmin hatası, ihmaller, küçük çaptaki fiyat değişiklikleri, tasarımdaki iyileştirmeler ve kapsam dahilindeki değişiklikler, pazardaki çeşitli çevre koşulları genel olarak birçok tahminde yer alır ve "harcanacak masraf kalemi"[3] olarak düşünülür.

Buradaki kilit kavram, "harcanacak masraf kalemi" dir. Diğer bir deyişle, bu masraf diğer her masraf kalemi gibi bütün tahminleme ve maliyet çalışmalarında bulunmalıdır. Yönetim kademesi bu masraf kalemini genellikle işin maliyetini anlamsızca şişiren ve tartışmalı bir konu olan proje takımı işini ehliyle yaparsa "Bu masrafa ne gerek var? " diye düşünür. 

Beklenmedik Acil Durum Maliyeti genel olarak dört şekilde tahmin edilir.[4]  

  1. Uzman değerlendirmesi
  2. Belirlenmiş yönergelerle (Çeşitli seviyelerde kararlar ve tecrübeler ile ) 
  3. Benzetim yöntemi (Monte - Carlo gibi benzetim modeli & öncelikli risk analizi ile)
  4. Verilerin dağılımı modellemesi (Deneysel temelli algoritmalar ile, genellikle regresyon analizi yolu kullanılarak)

Bütün yöntemler kullanılabilirken, tercih edilen yöntem risk yönetiminin temel prensibi ile tutarlı olup, riskin tanımı ile başlamalı ki sonrasında niceliksel olarak olası maliyet riski hesaplanabilsin. Güncel uygulamalarda rakamlara dökme işlemi olasılık hesaplamaları ile yapılır ve genellikle Monte - Carlo benzetim yöntemi kullanılır. 

Yöntem genellikle proje, ürün veya diğer yatırımın olası maliyet dağılımını verir. Bu dağılımdan az veya fazla, istenilen maliyet değeri seçilebilir. Ama genellikle eşit şanslara sahip olduğu düşünülenler seçilir.  BADM hesaplanmaksızın yapılan tahmin ile dağılımdan seçilen maliyet arasındaki fark BADM' dir. Bu karmaşık konu ile ilgili detaylı bilgilere AACE International'ın zengin kaynaklarından ulaşılabilir.[5]

BADM kontrol hesabı olarak bütçeye dahil edilmiştir. Bu risk geliştiğinde ve bunun için ödeme yapılması gerektiğinde, BADM bu risk ile ilişkin olan ödeme kalemine kaydırılabilir. İlgili kayıt ve sebebi kayıt altına alınır. Risk yönetiminde riskler BADM nin gerekliliği olarak proje süresince sürekli olarak tekrar tekrar değerlendirilir. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Frederic C. Jelen, James H. Black, Cost and Optimization Engineering, Third Edition, McGraw-Hill Book Company, 1983, pg 456-457
  2. ^ Standard Estimating Practice Sixth Edition, American Society of Professional Estimators, Bni Publications, Inc, 2004, ISBN 1557014817, Pg 103
  3. ^ "Maliyet Mühendisliği Terminolojisi", Önerilen Uygulama 10-90, AACE International, WV, rev. 2007
  4. ^ Hollmann, John K., "The Monte-Carlo Challenge: A Better Approach", 2007 AACE International Transactions, AACE International, Morgantown, WV, 2007.
  5. ^ Uppal, Kul (editor), Professional Practice Guide (PPG)#8, "Contingency", 2nd Edition, AACE International, Morgantown WV, 2007.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]