Binbaşak, Hanak

Binbaşak
Köy
Harita
Uğuz Dağı ve Binbaşak
Uğuz Dağı ve Binbaşak
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArdahan
İlçeHanak
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1788 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam232
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0478
İl plaka kodu75
Posta kodu75900

Binbaşak, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Binbaşak köyünün eski adı Goguba'dır. Gürcüce bir yer adı olan Goguba'nın (გოგუბა), kişi adı Gogi'den türemiş olan ve "Gogi'nin köyü" anlamına gelen Gogisubani'den (გოგისუბანი) dönüştüğü tahmin edilmektedir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili ise, köydeki Aziz Giorgi'ye adanmış kiliseden dolayı Goguba adının "Aziz Giorgi günü" anlamındaki Gürcüce "Giorgoba"dan (გიორგობა) geliyor olabileceğini yazmıştır.[4] Bu yer adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde de Goguba / Guguba (كوكوبە) şeklinde geçer.[5]

Goguba köyünün bulunduğu Eruşeti bölgesi, Gürcü Hristiyanlığının erken dönem merkezlerinden biriydi. Nitekim köyün kilisesi olan Goguba Kilisesi 10. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir.

Goguba köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasına bağlı Meşe nahiyesinin köylerinde biriydi. Bu tarihte köyde tamamı Hristiyanlardan oluşan 40 hane yaşıyordu. Hane reisleri adlarına bakınca Goguba köyünün nüfusunun, çoğunluğu Gürcü olmak üzere, Gürcüler ve Ermenilerden oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu deftere göre köyde buğday, arpa, yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[5][6][7]

Bibbaşak köyünde tamamen yıkılmış olan Goguba Kilisesi, Dmitri Yermakov, 1902.

Goguba köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfus tespitinde Rus idaresinin Gyugyuba (Гюгюба) şeklinde kaydettiği köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı Nakalakevi nahiyesinin sekiz köyünden biriydi ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Köyün nüfusu, 106'sı erkek ve 106'sı kadın olmak üzere, 31 hanede yaşayan 212 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Nakalakevi nahiyesinde, 723'ü erkek ve 675'i kadın olmak üzere, 183 hanede 1.398 kişi yaşıyordu.[8]

Goguba köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Ardahan sancağının bir bölümünü ve köyü Gürcistan’ın bir parçası olarak tanıdı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında köy Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Anlatşması’yla Goguba köyünün de içinde yer aldığı Ardahan bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[9][10]

Goguba köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Gogube / Goguba (كوكوبە) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasına bağlı Hanak nahiyesinin köylerinden biriydi.[11] 1940 genel nüfus sayımında "Gügübe" biçiminde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 914 kişiden oluşuyordu.[12] Goguba veya Gügübe Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Binbaşak olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımına göre Binbaşak köyünde 1.366 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 437 kişi okuma yazma biliyordu.[14]

Binbaşak köyünde 10. yüzyıldan kalma Goguba Kilisesi insan eliyle yıkılmış, taşları Binbaşak'ta asıl olarak okulun inşaatında kullanılmıştır. Binbaşak ile Börk köyleri arasındaki Mağlisa Tepesi'nde Mağlisa Kulesi ve eski yapı kalıntıları bulunmaktadır.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Ardahan il merkezine 50 km, Hanak ilçe merkezine 22 km uzaklıktadır.[15]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 232[2]
2021 240[2]
2020 256[2]
2019 261[2]
2018 264[2]
2017 267[2]
2016 284[2]
2015 296[2]
2014 322[2]
2013 317[2]
2012 344[2]
2011 349[2]
2010 361[2]
2009 376[2]
2008 407[2]
2007 415[2]
2000 541[16]
1990 811[17]
1985 1.110[18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Binbasak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Binbaşak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ Ekvtime Takaişvili, Kafkasya Arkeolojisi Materyalleri (Материалы по археологии Кавказа), Moskova, 1909, s. 74.
  5. ^ a b "Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), yayımlayan: Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3. cilt; III. Cilt, s. 532". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  6. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), yayımlayan: Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3. cilt; II. Cilt, s. 465". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2023. 
  7. ^ "" 1595 tarihli "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2023. 
  8. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 294-301". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2023. 
  9. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  10. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  11. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
  12. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 348.
  13. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 662". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  14. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
  15. ^ "Binbaşak (Gügübe) Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  16. ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  17. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  18. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]