Biyotik madde
−4500 — – — – −4000 — – — – −3500 — – — – −3000 — – — – −2500 — – — – −2000 — – — – −1500 — – — – −1000 — – — – −500 — – — – 0 — |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_READY_FOR_HARVEST.jpg)
Biyotik madde veya biyolojik yollardan türetilmiş madde, canlı organizmalardan gelen herhangi bir maddeye verilen isimdir. Bu tür maddelerin çoğu karbon içerir ve bozunabilir.
Dünya'daki ilk yaşam en az 3,5 milyar yıl önce ortaya çıktı.[1][2][3] Güneybatı Grönland'da 3,7 milyar yıllık metasedimanter kayaçlarda keşfedilen ve biyojenik bir madde olan grafit[4] ile Batı Avustralya'daki 4,1 milyar yıllık kayaçlarda bulunan "biyotik yaşam kalıntıları", yaşamın en eski fiziksel kanıtlarıdır.[5][6] Dünya'nın biyoçeşitliliği, kitlesel yok oluşlarla kesintiye uğramadığı sürece sürekli olarak arttı.[7] Bilim insanları, Dünya'da şimdiye kadar yaşamış tüm yaşam türlerinin (beş milyardan fazla)[8] yüzde 99'undan fazlasının neslinin tükendiğini tahmin etseler de,[9][10] günümüzde tahminen 10-14 milyon civarı yaşayan canlı türü vardır.[11][12] Bunların yaklaşık 1,2 milyonu belgelenmiştir ancak %86'dan fazlası henüz belgelenmemiştir.[13]
Biyotik maddelere örnek olarak ağaç, saman, humus, gübre, ağaç kabuğu, ham petrol, pamuk, örümcek ipeği, kitin, fibrin ve kemik verilebilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Schopf, JW, Kudryavtsev, AB, Czaja, AD, and Tripathi, AB. (2007). Evidence of some Archean life: Stromatolites and microfossils. Precambrian Research 158:141–155.
- ^ Schopf, JW (2006). Fossil evidence of Archaean life. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 29;361(1470) 869-85.
- ^ Biology. McGraw-Hill Education. 2002. s. 68. ISBN 978-0-07-112261-0. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2013.
- ^ Ohtomo (January 2014). "Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks". Nature Geoscience. Londra: Nature Publishing Group. 7 (1): 25-28. doi:10.1038/ngeo2025. ISSN 1752-0894.
- ^ "Hints of life on what was thought to be desolate early Earth". Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. 19 Ekim 2015. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Bell (19 Ekim 2015). "Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon" (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 112 (47): 14518-21. doi:10.1073/pnas.1517557112. ISSN 1091-6490. PMC 4664351 $2. PMID 26483481. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Early edition, published online before print.
- ^ Sahney, S. (27 Ocak 2010). "Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land". Biology Letters. 6 (4): 544-47. doi:10.1098/rsbl.2009.1024. PMC 2936204 $2. PMID 20106856.
- ^ Gaston, Kevin, (Ed.) (31 Aralık 1996). The Biology of Rarity: Causes and consequences of rare—common differences. ISBN 978-0412633805. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. r
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r eksik|soyadı2=(yardım) - ^ Watching, from the Edge of Extinction. Yale University Press. 2000. s. preface x. ISBN 978-0-300-08469-6. 5 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2017.
- ^ "Prehistory's Brilliant Future". The New York Times. 8 Kasım 2014. 29 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2014. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ May (1988). "How many species are there on earth?". Science. 241 (4872): 1441-1449. doi:10.1126/science.241.4872.1441. PMID 17790039.
- ^ "Biodiversity and Evolution". Environmental Science. Cengage Learning. 1 Ocak 2012. s. 62. ISBN 978-1-133-70787-5. Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
- ^ Mora (23 Ağustos 2011). "How many species are there on Earth and in the ocean?". PLOS Biology. 9 (8): e1001127. doi:10.1371/journal.pbio.1001127. PMC 3160336 $2. PMID 21886479.