Britanya Rodezyası, Afrika kıtasının güneyinde bir kısmın 1889 ile 1923 yılları arasında British South Africa Company(BSAC) tarafından kiralanarak işletilen bölgenin adı.
1889 yılında gerçekleştirilen bu kiralamanın ardından BSAC ilk olarak 1890 yılında Mashonaland'ı ilhak etmek adına Pioneer Column adı verilen harekâtı gerçekleştirmiştir. 1895 yılından itibaren resmî olarak Rodezya olarak adlandırılan bölgenin Zambezi Nehri'nin güneyinde kalan kısmı Güney Rodezya, nehrin kuzeyinde kalan kısımlar ise Kuzeybatı Rodezya ve Kuzeydoğu Rodezya olarak isimlendirilmiştir. Kuzeyde kalan kısımlar 1911 yılında birleştirilerek Kuzey Rodezya olarak adlandırılmıştır. Her iki bölgede ayrı olarak yönetilmiştir. Beyaz göçmenlerin yoğunlukta olduğu ve hızlı bir gelişim gösteren Güney Rodezya'da 1898 yılında yasama meclisi oluşturulmuş, BSAC üyeleri bu mecliste de yer almıştır.
Rodezya bölgesinde özellikle Rhodes'in düşüncesi olan ve Cape-Kahire Planı olarak adlandırılan, kıtanın güneyi ile kuzeyini birbirine demiryolu ile bağlama faaliyetleri kapsamında demiryolu döşenmiş, telgraf hatları çekilmiştir. Bu hat aynı zamanda birçok Birleşik Krallık koloni bölgeleri üzerinden geçtiği için bu koloni bölgeleri birbirine bağlama düşüncesi mevcuttu.
Güney Rodezya'da özellikle beyaz yerleşimcilerin seçimle meclise dahil olması ile bölgenin şirket tarafından yönetilen bir bölge yerine kendi kendine yönetebilen bir bölge olma istekleri ifade edilmeye başlanmıştır. 1922 yılında gerçekleştirilen referandum ile Britanya İmparatorluğu içerisinde Halka sorumlu hükûmet ile Güney Afrika Birliği'ne dahil olabilme ihtimali onayı alınmıştır.
Birleşik Krallık hükûmeti 1923 yılında aldığı karar doğrultusunda BSAC ile kiralık sözleşmesini fesh ederek şirketin bu bölgedeki varlığına son vermiştir. Bu karar neticesinde Güney Rodezya kendi kendine yöneten Britanya kolonisi olmuştur. Kuzey Rodezya ise 1924 yılında Birleşik Krallık'a bağlı koloni bölgesi olarak sınıflandırılarak burada da BSAC'nın varlığı sona erdirilmiştir.
1 1800'de Britanya himayesine giren Malta, 1813'te kraliyet kolonisi statüsüne getirildi, 1964'te ise bağımsızlığını kazandı. 2 1809'da Britanya hâkimiyetine girmeye başlayan İyon Adaları, 1815'te Britanya himayesi altında ayrı bir devlet oldu.
1Newfoundland, 1907'de koloni olmaktan çıkarak dominyon statüsüne geldi. 1934'te özerklik kazansa da 1949'da Kanada'ya katılana kadar hukuken dominyon olarak kaldı.
2 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olan Plymouth Kolonisi, 1689'da bu yapının varlığının sonlandırılmasıyla tekrar kuruldu. 1691'de ise Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edildi.
3 Maine, 1658'de Massachusetts Körfezi'nin bir parçası oldu.
4 Barbados, Grenada, Saint Vincent, Tobago ve Trinidad: 1833'te kurulan Rüzgârüstü Adaları kolonisinin bir parçası oldu. Dominika ise 1940'ta dahil edildi.
5 Antigua, Anguilla, Barbuda, Montserrat, Nevis, Saint Kitts ve Virjin Adaları; 1671'de oluşturulan Rüzgâraltı Adaları kolonisi altında birleştirildi.
6 Connecticut, Massachusetts Körfezi, New York ve Rhode Island kolonileri; 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da 1689'da bu yapının varlığının sona ermesiyle birlikte tekrar kendi yönetimlerine sahip oldu.
7 1641'de Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edilen New Hampshire Kolonisi, 1679'da tekrar ayrı bir yönetime kavuştu. 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sona ermesiyle bir kez daha ayrı bir yönetim elde etti.
8 Carolina, 1712'de Güney Carolina ve Kuzey Carolina olmak üzere ikiye ayrıldı.
9 Saybrook 1644'te, New Haven ise 1664'te Connecticut'un bir parçası oldu.
10 Brunswick, Kanada ve Yeni İskoçya; 1867'de birleştirilerek Kanada Dominyonu kuruldu.
11 Barbados, Jamaika, Rüzgâraltı Adaları, Rüzgârüstü Adaları ile Trinidad ve Tobago, 1958 yılında kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Jamaika 1961'de, Trinidad ve Tobago ise 1962'de federasyondan ayrılarak bağımsız oldu.
12 New Jersey, 1675'te Batı New Jersey ile Doğu New Jersey olarak ayrıldı. Bu iki yapı, 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sonlanması sonrasında tekrar kendi yönetimlerini elde ettiler. 1702'de ise bir kez daha birleşerek New Jersey tekrar kuruldu.
13 Rüzgâraltı Adaları, 1816'da; Antigua (Antigua, Barbuda ve Montserrat) ile Saint Kitts (Anguilla, Saint Kitts, Nevis ve Virjin Adaları) olmak üzere iki koloniye ayrıldı.
14 Antigua, Dominika (1940'ta Rüzgârüstü Adaları kolonisine dahil oldu) ve Saint Kitts kolonileri, 1871'de tekrar kurulan Rüzgâraltı Adaları kolonisinin bir parçası oldu.
15 Quebec, 1791'de Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada olarak ikiye ayrıldı.
16 Aşağı Kanada ile Yukarı Kanada, 1841'de Kanada adı altında birleştirildi.
17 Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte hak iddiası mevcut.
18 1931'de Kanada ve diğer Britanya dominyonları özyönetim kurdular.
142009'dan bu yana Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha bölgesinin bir parçası olan Ascension Adası (1922-) ve Tristan da Cunha (1938-) daha öncesinde Saint Helena bölgesine bağlı birer sömürgeydiler.
