Dereyolu, Göle
| Dereyolu | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Dereyolu Dereyolu'nun Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 260 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Dereyolu, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Dereyolu'nun eski adı Türkçe kaynaklarda Salut olarak geçer. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı icmal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise "Salut" (صالوت) şeklinde yazılmıştır.[4][5] Bu yer adı Suleti'den değişime uğramış olabilir. Lazca bir yer adı olan Suleti (სულეთი), "Kendirli" anlamına gelir. Nitekim 1968 tarihli köy listesinde Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı Dağdibi köyü ile Dereyolu'nun eski adlarının "Sulat" biçiminde yazılması bu ihtimali desteklemektedir.[6][7]
Salut köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün sınırları içindeki megalit kale kalıntısı, buranın eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[8]
Salut köyü, 1574 tarihli Osmanlı icmal defterinde Salut-i Büzürg (Büyük Salut), Salut-i Vasat (Orta Salut) ve Salut-i Küçük (Küçük Salut) olmak üzere, üç köy olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte bu köyler Ardahan-i Küçük livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Ardahan-i Küçük livası, Güney, Kuzey, Hoçvan ile Germücek nahiyelerinden oluşuyor ve Kuzey nahiyesi 121 köyü kapsıyordu.[4]
Salut köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sora, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Salut (Салут) adıyla kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlıydı ve nüfusu, "Rum" olarak kaydedilmiş 369 kişiden oluşuyordu.[9] Köyde iki adet kilisenin varlığı bilinmektedir. Ancak bu yapılar tamamen ortadan kaldırılmıştır.[10] Köyün nüfusu 1896 yılında 472 kişi, 1906 yılında 563 kişi olarak tespit edilmiştir.[11]
Göle bölgesinde 1907 yılında araştırma gezisi yapan Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre, o sırada bölgenin nüfusu hayli renkli bir hale gelmiş, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Osmanlı ülkesinden Rusların egemenliğine geçen topraklara göç etmiş olan Rumlar ve Ermeniler, Müslüman Gürcülerden boşalmış olan yerlere yerleştirilmişti.[12]
Salut köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Salut Türkiye'ye bırakıldı.[13]
Salut, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Salut" (صالوت) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 427 kişiden oluşuyordu.[14] Salit / Salut Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dereyolu olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Dereyolu köyünün nüfusu 909 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 330 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 45 km, Göle ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 260[2] |
| 2021 | 277[2] |
| 2020 | 297[2] |
| 2019 | 294[2] |
| 2018 | 296[2] |
| 2017 | 290[2] |
| 2016 | 298[2] |
| 2015 | 312[2] |
| 2014 | 341[2] |
| 2013 | 341[2] |
| 2012 | 332[2] |
| 2011 | 341[2] |
| 2010 | 327[2] |
| 2009 | 347[2] |
| 2008 | 374[2] |
| 2007 | 357[2] |
| 2000 | 417[17] |
| 1990 | 679[18] |
| 1985 | 899[19] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dereyolu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Dereyolu Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 21. Yüksek lisans tezi
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 771.
- ^ ""სულეი" - Lazca-Gürcüce Sözlük". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 755". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 328, ISBN 9789941478178.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ethno-kavkaz.narod.ruisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 184, ISBN 9789941478178.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 113, ISBN 9786052100271.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli'de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi (Gürcüce), Paris, 1938, s. 10". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 755". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 358.
- ^ a b "Dereyolu Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.