Ebu Bişr Metta
Ebû Bişr Mettâ b. Yûnus el-Kunnâî (Arapça: ﺍﺑﻮ ﺑﺸﺮ ﻣﺘﺎ ﺑﻦ ﻳﻮﻧﺲ القنائي; y. MS 870-20 Haziran 940), Aristoteles'in eserlerinin İslam dünyasına aktarılmasında büyük rol oynamış Arap Hristiyan filozof, mütercim ve mantık öğretmeni.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir][değiştir | kaynağı değiştir] Bağdat'ın yakınlarında dünyaya geldi. Nestûrî mezhebine mensup bir Hristiyandır. Bağdat'ın güneyinde, Deyrükunnâ'da bulunan Mâr Mârî Manastırı'ndaki okulda eğitimini tamamlamasının ardından Bağdat'a gitti. Süryanice mantık dersleri veren ve Aristoteles'in yorumlarını nakleden Ebû Yahyâ el-Mervezî, Kuveyrî ve kelâmcı İbn Kernîb'den eğitim görmüştür. Başta Fârâbî olmak üzere çok sayıda talebe yetiştirdi. 940 yılında (h. 328) Bağdat'ta öldü.
Yaklaşık olarak 937 yılında vezir Ebu el-Fath İbn el Furat‘ın meclisinde, Ebu Bişr Metta ile Sîrafî arasında Arapça gramer-mantık ilişkileri üzerine bir tartışma gerçekleşmiştir. Bu tartışmada Metta, iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırmak için mantığın gerekli olduğunu savunmuştur. Ona göre mantık kurallar tarafından düzenlenen kavramları ele alırken gramer sözcüklerle ilgilenmektedir. Gelenekçi akımın savunucusu Ebu Said el-Sirafi ise yasal olarak görülen mantığın etkisine karşı çıkarak Metta‘yı Greklerin diline hakim olmadan onlardan yana tavır almakla suçlamıştır.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Çevirileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Aristoteles Külliyatı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Posterior Analytics (Huneyn bin İshak'ın Süryanice versiyonundan).
- Arisoteteles Metafizik: Lambda (Afrodisyaslı İskender ve Themistius'un açıklamalarıyla)
- Nesil ve Yolsuzluk Üzerine (On Generation and Corruption) (Afrodisyaslı İskender ve Genç Olimpiodorus'un açıklamalarıyla)
- Sense and Sensibilia
- Poetika
- De Caelo'nun bir kısmı (Afrodisyaslı İskender'in açıklamalarıyla)
Diğer Çevirileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Lesser Compendium, Johannes Serapion the Elder
- On Providence, Alexander of Aphrodisias
Mantık ve dilbilgisinin erdemleri üzerine tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebu Bişr'in 932 yılında Bağdat'ta vezirin huzurunda Müslüman ilahiyatçı ve gramerci Ebu Said es-Sirafi ile mantık ve gramerin yararları üzerine bir münazara yaptığı bildirilmiştir.[1][2][3] Münazaraya ilişkin anlatıların es-Sirafi'ye karşı önyargılı olduğu düşünülmektedir. Münazara, mantık kavramına yalnızca Yunanlar için geçerli olduğu ve Arapça konuşanlar için yararlı olmadığı gerekçesiyle saldıran es-Sirafi'nin lehine sonuçlanmış gibi görünmektedir.[2][3] El-Sirafi ayrıca bir dizi Arapça gramer bilmecesiyle Ebu Bişr'in kafasını karıştırmayı başarmıştır.[3] Ebu Bişr'in genç meslektaşları El-Farabi ve Yahya ibn Adi daha sonra onun davasını desteklemek için ek argümanlar sunmuştur.[2][3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Margoliouth, D. S. (1905). "IV. The Discussion between Abu Bishr Matta and Abu Sa'id al-Sirafi on the Merits of Logic and Grammar". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 37 (1): 79-129. doi:10.1017/S0035869X00032706. ISSN 0035-869X. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024.
- ^ a b c "Logic in Islamic philosophy: Logic, language and grammar". muslimphilosophy.com. 26 Temmuz 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016.
- ^ a b c d Street, Tony (1 Ocak 2015). Zalta, Edward N. (Ed.). Arabic and Islamic Philosophy of Language and Logic: Farabian Aristotelianism. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016 – Stanford Encyclopedia of Philosophy vasıtasıyla.
