Ettore Bortolotti

Ettore Bortolotti
Doğum6 Mart 1866(1866-03-06)
Bologna
Ölüm17 Şubat 1947 (80 yaşında)
Bologna
Milliyetİtalyan
Vatandaşlıkİtalya Krallığı (6 Mart 1866-18 Haziran 1946)
İtalya (18 Haziran 1946-17 Şubat 1947)
Mezun olduğu okul(lar)Bologna Üniversitesi
Çocuk(lar)Enea Bortolotti
Kariyeri
DallarıMatematik, Matematik tarihi
Çalıştığı kurumlarBologna Üniversitesi (1919-1936)
Modena ve Reggio Emilia Üniversitesi (1900-1919)
Roma La Sapienza Üniversitesi (1893-1900)
Doktora
danışmanı		Salvatore Pincherle

Ettore Bortolotti (6 Mart 1866 - 17 Şubat 1947), İtalyan bir matematikçiydi.[1] Bortolotti, analizin çeşitli alanlarında çalışmış ve matematik tarihi ile de ilgilenmiştir. Özellikle de Bolonya cebir okulu (Bombelli), E. Torricelli ve P. Ruffini üzerine çalışmıştır.[2]

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bortolotti Bologna'da doğdu. Bologna'da Salvatore Pincherle ve Cesare Arzelà danışmanlığında matematik eğitimi aldı. Matematik bölümünden 1889 yılında Bologna Üniversitesi'nde Pincherle'nin yanında mezun oldu. 1886-87 yıllarında İtalya'da Galois teorisi üzerine ilk kurs Bologna'da verildi. O sırada 20 yaşında bir öğrenci olan Bortolotti, Cesare Arzelà tarafından verilen kursa katıldı. Bortolotti'nin bu dersle ilgili aldığı notlar günümüze ulaşmıştır.[3] 1891'de Sicilya'daki Modica Lisesi'ne öğretim görevlisi olarak atandı, ardından 1893'te Roma Üniversitesi'nde ders vermeden önce Paris'te bir yıl lisansüstü eğitim gördü.

1900 yılında Modena'da sonsuz küçükler hesabı profesörü oldu. Bu dönemde Modena'da verdiği dersler analiz ve rasyonel mekaniği de içeriyordu. Burada 1913'ten 1919'a kadar dekanlık yaptıktan sonra Bologna Üniversitesi'ne geometri profesörü olarak atanmış ve hayatının geri kalanını burada geçirerek 1936 yılında emekli olmuştur. Son derece vatansever bir adamdı; özellikle Bolonya'yı çok severdi ve kariyerinin son bölümünü çalışmalarına başladığı Bolonya Üniversitesi'nde geçirebilmek onun için gerçek bir mutluluk olmalıydı.

Bortolotti, ilk başta topoloji üzerine çalışmış ancak daha sonra sonlu farklar hesabı, sürekli kesirler, sonsuz algoritmaların yakınsaması, serilerin toplanması, serilerin asimptotik davranışı ve uygun olmayan integraller konularını ele alarak analiz alanına yönelmiştir.

1924 yılında Bortolotti önemli bir keşif yaptı. Paolo Bonasoni on altıncı yüzyılın sonlarında Bologna Üniversitesi'nde profesördü. Yaklaşık 1575 yılında yazdığı Algebra geometrica adlı kitabı, Bortolotti tarafından Bologna Üniversitesi arşivlerinde keşfedildiği 1924 yılına kadar yayınlanmamış ve bilinmiyordu. Bu kitap, cebire aynı dönemdeki diğer kitaplardan çok daha geometrik bir yaklaşım içermesi bakımından dikkate değerdir. Eğer eser yazıldığı dönemde yaygın olarak biliniyor olsaydı, Descartes'ın cebir ve geometriyi birleştirmesinin çok daha önce gerçekleşmiş olabileceği görüşünü destekleyen güçlü bir argüman vardır. Bortolotti'nin keşfi matematik tarihinde kesinlikle önemli bir olaydır.[4]

1924'te Toronto'da[5] ve 1928'de Bologna'da düzenlenen ICM'nin Davetli Konuşmacısı olmuştur.

Bortolotti aynı zamanda bir diferansiyel jeolog ve rölativist olarak da kabul edilmelidir. Aslında, 1929 yılında, Einstein'ın mutlak paralellik teorisi'nin geometrik temeli hakkında "Yıldızların kongrüansı ve mutlak paralellik: Einstein'ın yeni bir teorisi için geometrik temel" ("Stars of congruences and absolute parallelism: Geometric basis for a recent theory of Einstein") başlıklı bir makalede yorumlarını sunmuştur.[6][7]

Oğlu Enea da bir matematikçiydi. Bortolotti, Bologna'da öldü.

Seçilmiş çalışmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • On metric connections with absolute parallelism, Proc. Kon. Akad. Wet. Amsterdam 30 (1927), 216-218.
  • Reti di Cebiceff e sistemi coniugati nelle Vn riemanniane, Rend. Reale Acc. dei Lincei (6a) 5 (1927), 741-747.
  • Stelle di congruenze e parallelismo assoluto: basi geometriche di una recente teoria di Einstein, Rend. Reale Acc. dei Lincei 9 (1929), 530-538.
  • I primi algoritmi infiniti nelle opere dei matematici italiani del secolo XVII (1939)
  • L'Opera geometrica di Evangelista Torricelli (1939)
  • Le fonti della matematica moderna. Matematica sumerica e matematica babilonese (1940)
  • Influenza del campo numerico sullo sviluppo delle teorie algebriche (1941)
  • Il carteggio matematico di Giovanni Regiomontano con Giovanni Bianchini, Giacomo Speier e Cristiano Roder (1942)
  • La pubblicazione delle opere e del carteggio matematico di Paolo Ruffini (1943)
  • Il problema della tangente nell'opera geometrica di Evangelista Torricelli (1943)
  • Le serie divergenti nel carteggio matematico di Paolo Ruffini (1944)
  • Il carteggio matematico di Paolo Ruffini (1947)

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "An Italian short biography of Ettore Bortolotti", Edizione Nazionale Mathematica Italiana, 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Mart 2024 
  2. ^ "Ettore BORTOLOTTI (1866-1947)". 20 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2024. 
  3. ^ L Martini, The first lectures in Italy on Galois theory : Bologna, 1886-1887, Historia Math. 26 (3) (1999), 201-223.
  4. ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Ettore Bortolotti", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
  5. ^ Bortolotti, Ettore. "La memoria "De Infinitis Hyperbolis" di Torricelli". In: Proceedings of the International Congress of Mathematicians in Toronto, August 11–16. 1924. 2. ss. 943-958. 
  6. ^ E. Bortolotti, Stelle di congruenze e parallelismo assoluto: basi geometriche di una recente teoria di Einstein, Rend. Reale Acc. dei Lincei 9 (1929), 530-538.
  7. ^ E. Bortolotti, On metric connections with absolute parallelism, Proc. Kon. Akad. Wet. Amsterdam 30 (1927), 216-218.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]