Gürarmut, Posof
| Gürarmut | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Gürarmut Gürarmut'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1596 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 87 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Gürarmut, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürarmut köyünün eski adı Kvelistzkali veya Kvelitzkali'dir. Kvelistzkali (ყველისწყალი) veya Kvelitzkali (ყველიწყალი), peynir anlamındaki "kveli" (ყველი) ile su / dere anlamındaki "tzkali" (წყალი) kelimelerinden oluşur.[4][5] Kvelistzkali, "peynir deresi" anlamına gelir. Bu yer adı 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine, Gürcüceye uygun biçimde Kveliskal (قولیسقال) olarak girmiştir.[6] Ancak Türkçe yazılışında "kveli/kvel" kelimesi, Kvelistsihe adında olduğu gibi "kol" şeklinde okunmuştur.
Kvelistzkali, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'nin bir köyüydü. Osmanlılar bu köyü 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'ından sonra bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden (1268-1625) ele geçirdi. Tarihsel Gürcü coğrafyasında, bir yer adı olarak "Kveli" yaygın biçimde kullanılıyordu. Bu ad Türkçeye "Kol" veya Osmanlıcanın okunuşuna bağlı olarak Kvel (قول) olarak girmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Kol Manastırı", "Kol" ve "Zeda Kol" (Yukarı Kol) olmak üzere üç yerleşme kaydedilmiştir. Ne var ki bu defterde, hemen yakınındaki Çorçevani (bugün Kopuzlu) geçtiği halde, Kvelistskali köyü kaydına rastlanmamaktadır. Bugün Gürarmut köyünün bir mahallesi olan ve adı Gürcüce uçurum anlamındaki Kapani (კაპანი) gelen Kapan/Kaban (قبان) bu defterde Çorçevani köyünün mezrası olarak görünmektedir.[7]
Kvelistzkali köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde Kolis-tshali (Колис-Цхали) adıyla kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasının Digur nahiyesinin 21 köyünden biriydi. Nüfusu, 48'i erkek ve 43'ü kadın olmak üzere, 15 hanede yaşayan 91 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı Türk olarak yazılmıştır.[8]
Kvelisskali, Birinci Dünya Savaşı sonuna doğru bölgede Rus idaresinin sona ermesinin ardından Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü askerlerinin Ardahan bölgesinen çekilmesiyle köy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Kvelisskali Türkiye'ye bırakıldı.[9]
1928 tarihli Osmanlıca köy listesine Koliskal / Kveliskal olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Kars vilayetinin Poshof kazadının merkez nahiyesine bağlı bir köydü.[6] 1935 nüfus sayımı sırasında da aynı idari konuma sahipti ve köyde 284 kişi yaşıyordu.[10] Kvelisskali veya Koliskal, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Gürarmut olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Gürarmut (Koliskal)" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürarmut köyü, Ardahan kentine 91 km, Posof kasabasına 10 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 87[2] |
| 2021 | 88[2] |
| 2020 | 91[2] |
| 2019 | 92[2] |
| 2018 | 95[2] |
| 2017 | 101[2] |
| 2016 | 110[2] |
| 2015 | 113[2] |
| 2014 | 110[2] |
| 2013 | 115[2] |
| 2012 | 117[2] |
| 2011 | 126[2] |
| 2010 | 127[2] |
| 2009 | 125[2] |
| 2008 | 135[2] |
| 2007 | 134[2] |
| 2000 | 186[13] |
| 1990 | 247[14] |
| 1985 | 288[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Gurarmut, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Gürarmut Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ყველი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 9 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "წყალი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 30 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 440, 452". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 365". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2024.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 705". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1981). "1980 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ a b "Gürarmut Köyü". YerelNet.org.tr. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.