Hakkı Bey el-Azm

Hakkı el-Azm
حقي العظم
Suriye Başbakanı
Görev süresi
7 Haziran 1932 - 16 Mart 1934
Başkan Muhammed Ali el-Abid
Yerine geldiği Taceddin el-Hasani
Yerine gelen Taceddin el-Hasani
Kişisel bilgiler
Doğum 1864
Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 1955 (90-91 yaşlarında)
Kahire, Mısır

Hakkı el-Azm (Arapça: حقي العظم Ḥaqqī al-'Aẓm) (d. Şam 1864, ö. 1955) Suriyeli bir politikacı. Osmanlı hükûmetinde aktifti ve daha sonra cumhuriyet Suriye'sinde ilk başbakan olarak görev yaptı.[1]

Kökenler ve erken kariyer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakkı el-Azm, Şam'ın önde gelen ailelerinden el-Azm ailesinde dünyaya geldi. Şam'da Lazarist misyoner okulunda ve daha sonra İstanbul'da Harp Okulunda eğitim gördü. Kariyerine devlet memuru olarak başladı ve kısa süre sonra Vakıflar Bakanlığının prestijli genel müfettişliğine terfi etti. 1911'de İttihat ve Terakki Cemiyetinin bakanlığın kontrolünü ele geçirmesiyle görevden alındı. 1912 parlamento seçimlerindeki yenilgisinden sonra Kahire'ye taşındı ve muhalefet partisi olan Osmanlı İdari Ademimerkeziyetçilik Partisinin kurulmasına yardım etti.[2] İTC, parti ile Fransız ve İngiliz ajanları arasındaki diplomatik yazışmaları, partinin Arapça konuşulan vilayetlerin Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılmasını garanti altına almayı amaçladığının bir kanıtı olarak yorumladı. 1913'te el-Azm ve partideki diğer isimler gıyabında ölüme mahkûm edildiler ve Kahire'de sürgün olarak yaşadılar.[3]

Daha sonra kariyer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra el-Azm, Hicaz'ın Suriye'ye müdahalesinin önemli bir rakibiydi. Arap İsyanı'na karşı çıkmış ve buna "Hicaz İsyanı" adını vermiştir.[4] Fransız manda yetkilileriyle ittifak kurdu ve 1921'de Şam Devleti'nin ilk valisi olarak atandı.[5] Bildirildiğine göre, iş dağıtarak yönetim içinde arkadaşlar kazandı. 1921'de Fransız Yüksek Komiseri Henri Gouraud ile Kuneytire'yi ziyareti sırasında bir suikast girişiminden kıl payı kurtuldu.[4] 1932'de Muhammed Ali el-Abid'in seçilmesinin ardından kabine kurmaya davet edildi, ancak milliyetçi liderler parlamentoyu boykot etti. 1932-1934 arasındaki yönetimi, Ulusal Bloktan büyük bir muhalefetle karşılandı.[6]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Moubayed; Sami. Haqqi al-Azm (1864-1955), the first Prime Minister in republican Syria, in July 1932 26 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Khoury, 2003, p.69.
  3. ^ Khoury, 2003, p.74.
  4. ^ a b Tauber, 1995, p.170.
  5. ^ Dumper, 2007, p.125.
  6. ^ Beck; Sanderson. Syria, Lebanon, and Jordan 1516-1950 13 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Önce gelen:
Taceddin el-Hasani 		Suriye Başbakanı
7 Haziran 1932 - 16 Mart 1934 		Sonra gelen:
Taceddin el-Hasani