Irmakköy, Pazar
| Irmakköy | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Irmakköy Irmakköy'ün Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 252 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 614 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Irmakköy, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Irmak köyünün eski adı Mamakivati'dir.[4] Lazca bir yer adı olan ve Mamaçivati (მამაჭივათი) olarak da bilinen Mamakivati (მამაკივათი), Türkçeye Mamakivat veya Memakivat şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayet salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Mamakivat / Memakivat (مماكیوات) olarak geçer.[5][6][7]
Mamakivati köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[8] 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 57 hanede yaşayan 180 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 31 koyun, 16 keçi, 100 inek ve 11 öküz kaydedilmiştir.[9]
Kültür tarihçisi Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan bölgesineki araştırma gezisi sırasında Atina kazasında 69 köy bulunduğunu ve bu köylerden 64'ünde Lazca konuşulduğunu yazmıştır. Mamakivati köyünü de Lazcanın konuşulduğu yerleşim yerleri arasında saymış, bu yerleşimin Dadivati ve Papilati köyleri arasında yer aldığını belirtmiştir.[10] Mamakivati köyü, Birinci Dünya Savaşı'nda Rusların eline geçmiştir. Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesinde araştırma gezisi yapmış olan Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze köyün adını Rusça Mamakivat (Мамакиват) şeklinde yazmıştır. Bu tarihte Mamakivati köyünde 77 hanede 479 kişi yaşıyordu.[11]
Mamakivati köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında "Mamakivat" şeklinde yazılmış olan köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 741 kişiden oluşuyordu. Ancak bu tarihte Atina kazasının adı Pazar kazası olarak değişmişti.[12] Mamakivati veya Mamakivat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Irmak olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Irmak köyünün nüfusu 1.025 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 196 kişi okuma yazma biliyordu.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Rize il merkezine 49 km, Pazar ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 614[2] |
| 2019 | 630[2] |
| 2018 | 583[2] |
| 2017 | 571[2] |
| 2016 | 559[2] |
| 2015 | 559[2] |
| 2014 | 546[2] |
| 2013 | 640[2] |
| 2012 | 679[2] |
| 2011 | 702[2] |
| 2010 | 708[2] |
| 2009 | 733[2] |
| 2008 | 630[2] |
| 2007 | 632[2] |
| 2000 | 652[15] |
| 1990 | 1.484[15] |
| 1985 | 1.591[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Irmakkoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Irmak Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 109, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), 2 cilt, Batum, 1979, II. Cilt s. 21". 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 72, ISBN 9786055753634.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 170". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 273.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 717.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 527" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2024.
- ^ a b c d "Irmak Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.