Jedem das Seine
"Jedem das Seine" (Almanca telaffuz: [ˈjeːdm̩ das ˈzaɪ̯nə]), "herkes hak ettiğini bulur" anlamına gelen Latince deyiş suum cuique'nin Almanca karşılığıdır.
Geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Çağ
[değiştir | kaynağı değiştir]Deyiş, "herkes hak ettiğini alır" ya da "herkes hak ettiğini bulur" biçiminde özetlenebilecek Yunan adalet ilkesine dayanmaktadır. Plato, Politeia adlı yapıtında adaletin "herkesin her şeyle uğraşmayı bırakıp kendi işini yapması"yla (Yunanca: to ta auton prattein kai me polypragmonein dikaiosyne; IV 433a) sağlanabileceğini vurgulamıştır. Herkes, yetenek ve becerileri ölçüsünde iş görmeli, topluma ve ülkesine bu bağlamda hizmet etmelidir. Ayrıca herkes "hak ettiğini" (haklar) almalı ve "hak ettiğinden" (varlık) yoksun bırakılmamalıdır (433e).
Deyiş, ününü Romalı yazar ve politikacı Marcus Tullius Cicero (M.Ö. 106 - M.Ö. 43)'ya borçludur: "Justitia suum cuique distribuit." ("Adalet herkese payını verir") (De Natura Deorum, III, 38.) De Finibus, Bonorum et Malorum, liber V, 67: "(...) ut fortitudo in laboribus periculisque cernatur, (...), iustitia in suo cuique tribuendo." - "ve dayanıklılık; güç ve tehlikeli durumlarda, adalet; herkesin hak ettiğini alışında kendini gösterir").
Prusya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kara Kartal Nişanı (Almanca: Hoher Orden vom Schwarzen Adler), Kral Büyük Frederick dönemi Prusya Krallığı'nın en büyük onur madalyasıdır. Madalya üzerinde yer alan "Suum cuique" yazısı "herkes hak ettiği kadarını alır" anlamına gelmekte ve Alman jandarması (Feldjäger) tarafından günümüzde de kullanılmaktadır. Yazı, Prusya Krallığı'nın özgürlükçülük ve dini hoşgörü anlayışını yansıtmakta ve ülke bütünlüğüne tehdit oluşturmadığı sürece "herkesin istediğini yapabilmesi"ni güvence altına almaktaydı.
Nazi Almanyası
[değiştir | kaynağı değiştir]
Naziler 1937 yılında Buchenwald Toplama Kampı'nı kurmuşlar ve Jedem das Seine sloganını kampın ana giriş kapısının üstüne işlemişlerdir. Bu slogan, zamanın popüler deyişlerinden Arbeit macht frei ("Çalışma özgürlük getirir" anlamında) ile birlikte kullanılmaktaydı. Arbeit macht frei; Auschwitz, Dachau, Gross-Rosen, Sachsenhausen ve Theresienstadt'taki Nazi toplama kamplarının giriş kapılarında yazılıydı. Temmuz 1938 ile Nisan 1945 arasında yaklaşık 240000 kişi Nazi rejimi tarafından alıkonulmuştur.[1] Buchenwald'ta ölenlerin sayısının 56545 olduğu düşünülmektedir.[2] Buchenwald Toplama Kampı, yerel endüstriye (Wilhelm-Gustloff-Werk silah endüstrisi) köle işçi desteği sağlamıştır.[3] II. Dünya Savaşı'nın Nazi Almanyası'nın yenilgisiyle sonuçlanması ve bu ülkenin Doğu ve Batı Almanya olarak ikiye ayrılmasının ardından Sovyetler Birliği işgal altındaki Buchenwald Toplama Kampı'nı tutsak Nazileri ve diğer Almanları hapsetmek amacıyla kullanmıştır. Kampın sloganı Jedem das Seine olarak kalmış ve Sovyetler Birliği, Buchenwald'ın yönetimini Ocak 1950'de Doğu Almanya İçişleri Bakanlığı'na devretmiştir.
Diğer kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Deyiş, Almancanın konuşulduğu birçok ülkede atasözü olarak kullanılmaktadır.
Nokia, Rewe, Burger King ve Merkur Bank'in bazı reklamlarında kullanılan "Jedem das Seine" ve "Jedem den Seinen" deyişleri olumsuz tepkiler almıştır. ExxonMobil'in Ocak 2009 tarihli Tchibo reklamında da geçen "Jedem den Seinen!" tümcesi Almanya Merkezi Yahudi Konseyi tarafından hoş karşılanmamış ve reklam kısa sürede yayından kaldırılmıştır. Reklam şirketinden yapılan açıklamada sözün Nazizm'le ilintili olduğunun farkına varılmadığı bildirilmiştir.[4] Mart 2009'da ise Demokratik Hristiyan Birliği'ne bağlı bir öğrenci öbeği bu sloganı Kuzey Ren-Vestfalya bölgesindeki bir eğitim kampanyası için kullanmış ancak gelen tepkiler üzerine bu kullanımdan kısa sürede vazgeçmek zorunda kalmıştır.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bartel, Walter: Buchenwald—Mahnung und Verpflichtung: Dokumente und Berichte (Buchenwald: Uyarılar ve (gelecek kuşaklara olan) borçlarımız —Belgeler ve raporlar), Kongress-Verlag, 1960. sf. 87 (Almanca)
- ^ Buchenwald'daki 2000 Danimarkalı polis memurundan biriyle yapılan yüz yüze görüşme 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 6. Bölüm, Buchenwald'daki ölü sayısına ilişkin ipuçları içermektedir.
- ^ Edward Victor.Kamplar ve Altkampların Alfabetik Listesi www.edwardvictor.com/Holocaust/List %20 of %20 camps.htm
- ^ David Wroe, Petrol şirketi posterlerinde Nazi sloganı kullanıyor 8 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Telegraph, 14 Ocak 2009.
- ^ jol, dpa/ddp Nazi Slogan: CDU stoppt Kampagne "Jedem das Seine" 25 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., der Spiegel, 12 Mart 2009 (Almanca)