Kaban, Olur

Kaban
Mahalle
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum üzerinde Kaban
Kaban
Kaban
XXX'nin Erzurum 'daki konumu
Koordinatlar: 40°47′18″N 42°14′11″E / 40.7883°K 42.2364°D / 40.7883; 42.2364
Ülke Türkiye
İlErzurum
İlçeOlur
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım1788 m
Nüfus
 (2022)[2][3]
78
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0442
İl plaka kodu25
Posta kodu25650

Kaban, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaban'ın eski adı Kapani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kapani (კაპანი), eski Gürcücede dar ve kayalık yol, Tao-Klarceti bölgesindeyse yamaç anlamına gelir.[5] Bu yer adı Türkçeye "Kaban" şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kaban" (قبان) olarak geçer.[6][7]

Kapani, tarihsel Gürcistan'ın bir bölgesi olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kapani'nin 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde büyük bir köy olarak yer almış olması buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[6]

Kapani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde Kaban (قبان) olarak geçer. Bu tarihte köy, Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasının Panaskerti nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 45 haneden oluşuyordu. İki hane yeni Müslüman olmuştu. Bu iki hanenin reislerine Davud ve Mahmud adı verilmiş, baba adı olarak da "Allah'ın kulu" anlamında "Abdullah" yazılmıştır. Köyün nüfusu Gürcüler ve Ermenilerden oluşuyordu. Kapani köyünde buğday, arpa ve darı tarımı ile şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Üç adet su değirmeni bulunuyordu.[8][9][10]

Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Kapani köyünde 10 hanede 39 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 78 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu tarihte köy halkı tamamen Müslüman olmuştu.[11]

Kapani, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Kaban (Кабанъ) olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu, 36'sı erkek ve 43'ü kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan 79 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[12] Kapani köyünün nüfusu 1896 yılında 185 kişi, 1906 yılında 196 kişiye yükselmiştir.[13] Kısa zaman diliminde nüfusunun iki katını aşması, Rus idaresince köye yeni bir nüfusun yerleştirildiğini göstermektedir.

Kapani, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kaban" (قبان) olarak geçer. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 332 kişiden oluşuyordu.[14] Kaban köyünün nüfusu 1965 yılında 477 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 147 kişi okuma yazma biliyordu.[15]

1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[16]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahalle, Erzurum il merkezine 180 km, Olur ilçe merkezine 19 km uzaklıktadır.[17] Mahalle, Olur'un güneydoğusunda olup, D.060 numaralı Olur-Oltu devlet yoluna, 7,5 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[18]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022 78[2]
2021 79[2]
2020 72[2]
2019 68[2]
2018 76[2]
2017 73[2]
2016 76[2]
2015 82[2]
2014 94[2]
2013 80[2]
2012 78[3]
2011 79[3]
2010 79[3]
2009 85[3]
2008 87[3]
2007 99[3]
2000 116[3]
1990 309[19]
1985 389[20]
1965 477[21]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Kaban Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  3. ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Kaban, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  5. ^ ""კაპანი" - Vephistkaosani Sözlüğü ("ვეფხისტყაოსნის" ლექსიკონი)". 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2022. 
  6. ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt (1958): s. 578". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  7. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
  8. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 578". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2024. 
  9. ^ "1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  10. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 367". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  11. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 71. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  12. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 774". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  13. ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbulbul, 1937, s. 195" (PDF). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  15. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 259" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  16. ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
  17. ^ "Kaban Mahallesi". YerelNet.org.tr. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  18. ^ "Kaban to Artvin - Kars Yolu". Kaban to Artvin - Kars Yolu. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  19. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  20. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  21. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]