Kasha (yōkai)

Kasha (火車/化車, Ateş Arabası/Hayalet Arabası), yaşarken kötülükler yapmış olan insanların cesetlerini çaldığına inanılan bir yōkai'dır.^[1][2]

Toriyama Sekien, "Gazu Hyakki Yagyō" dan "Kasha"

Genel bakış

Kasha'nın, cenazelerden ve mezarlıklardan ceset çalan bir yōkai olduğuna inanılır. Ne tür bir varlık olduğu tam olarak belli olmasa da ülke çapında birçok yerde örnek vakalara rastlanılmıştır.^[1] Çoğu zaman aslında kasha'nın bir kedi yōkai olduğu, kedilerin yaşlanınca bu yōkai'a dönüştüğü ve aslında nekomata oldukları söylenmektedir.^[3]

“Neko Danka” gibi masallarda kasha'nın geçtiği görülür. Harima vilayetinde (günümüzde Hyōgo) buna benzer hikâyeler olduğu bilinmektedir. Yine Yamasaki'de (günümüzde Shisō) “Kasha-baba” adlı bir hikâyeye rastlanır.^[2]

Cesetleri kasha'dan korumak adına Yamanashi vilayeti, Nishiyatsushiro ilçesi, Kamikuishiki köyünde (günümüzde Fujikawaguchiko, Kōfu) yakınlarda bir kasha'nın yaşadığı söylenilen bir tapınakta cenaze törenleri iki kere yapılır. Birinci törende kasha'nın cesedi çalmasını önlemek için tabutun içerisine taş yerleştirilir.^[4]

Ehime vilayeti, Yawatahama’da tabutun üzerine jilet koymanın kasha’nın cesedi çalmasına engel olduğu söylenir.^[5] Miyazaki vilayeti, Higashiusuki ilçesi, Saigō’da (gün. Misato) cenaze alayından önce, “Baku’ya yedirmem” veya “Kasha’ya yedirmem” diye iki kere tekrar edildiği anlatılır.^[6] Okayama vilayeti, Atetsu ilçesi, Kumagaya köyünde (gün. Niimi) Myobachi (geleneksel bir Japon çalgısı) çalmanın da kasha'yı uzak tuttuğuna inanılır.^[7]

İçinde Kasha Geçen Klasik Eserler

Kiizō Danshū (奇異雑談集), “Udea Malikanesi, Echigo’da Bir Cenaze Sırasında Şimşek Bulutları Gelir ve Cesetleri Çalar”, yazar bilinmiyor

Chihara Kyosai, Bōsō Manroku (茅窓漫録)'dan "Kasha (Kuhashiya)"

Kiizō Danshū (奇異雑談集), “Udea Malikanesi, Echigo’da Bir Cenaze Sırasında Şimşek Bulutları Gelir ve Cesetleri Çalar”

Ueda, Echigo’da bir cenaze sırasında kasha gelip cesedi çalmaya çalışır. Kitapta bu kasha’nın şimşek ve yağmurla beraber geldiği yazmaktadır. BKitaptaki görselde tıpkı raijin (şimşek tanrısı) gibi, kaplan derisinden yapılmış bir fundoshi giydiği ve şimşek üretebilen bir davulu olduğu görülür.^[8]

Shin Chomonjū (新著聞集), “Kutsal Rahip, Kasha ile Beraber Yolculuğa Çıkar”, Beşinci Bölüm “Dua Etmek”

Bunmei devri 11 yıl (1479), 7.ay, 2. Günü Zōjō-ji tapınağında aziz rahip Onyo bir kasha ile karşılaşır. Bu kasha bir cehennem elçisi değil, cennetten gelen bir elçidir. Burada, kasha’nın dış görünüşünün kişinin ölümden sonraki hayata inanıp inanmamasına göre değiştiği söylenir.^[9][10]

Shin Chomonjū" (新著聞集), “Kasha’yı Gören Adamın Bel ve Bacakları Sancılanır ve Kırılır”, Onuncu Bölüm “Garip Olaylar”

Bu olay, Bushū’da Kisai’nin yakınlarındaki Myōganji köyünde geçer. Bir gün, içki dükkanında çalışan Yasubei adlı bir adam birdenbire yola fırlayıp, “Kasha geliyor!” diye bağırır. Rivayete göre ailesi yetişene kadar adam çoktan aklını yitirmiş, konuşamaz hale gelmiştir. Olayın ardından derin bir uykuya dalan adamın 10 gün içerisinde vücudunun alt kısmının çürüdüğü ve öylece öldüğü anlatılır.^[11]

Shin Chomonjū" (新著聞集), “Cenaze esnasında bir iblisin bulutlardan uzanan eli kesilir”, Onuncu Bölüm “Garip Olaylar”

Matsudaira Gozaemon adlı bir samuray kuzeninin cenazesine katıldığı sırada gök gürler ve bir Kasha gökyüzünü saran siyah bulutların arasından ayı koluna benzeyen kolunu uzatıp, cenazeyi çalmaya çalışır. Kolu kılıçla kesildiğinde üç korkunç pençesinin olduğu ve gümüşten iğneye benzeyen tüylerle kaplı olduğu söyleniyor.

Shin Chomonjū (新著聞集), “Kasha, Aç Gözlü Yaşlı Kadını Kaçırır”, Onuncu Bölüm “Garip Olaylar”

Hizen beyi, Inaba’nın yöneticisi Oomura ile birkaç diğer kişi Bizen’de deniz kıyısında yürürlerken uzaklardan siyah bir bulut çıkagelir ve “Ah, ne yazık!” diye bir feryat duyulur. Bulutlardan aşağı bir insan ayağı sarkmaktadır. Inaba yöneticisinin adamları ayağı tutup aşağı çektiklerinde bunun yaşlı bir kadının cesedi olduğu görülür. Etraftakilere bu durum hakkında sorular sorulduğunda yaşlı kadının çok cimri biri olduğu ve etrafındakiler tarafından hiç sevilmediği öğrenilir. Ama bir gün banyoya gitmek için dışarıya çıktığında aniden siyah bir bulut gelip onu kaçırmıştır. Tanıklara göre bu olay, “Kasha” denilen bir oninin işiydi.^[12]

Bōsō Manroku (茅窓漫録), “Kasha”

Bazen cenaze esnasında birdenbire bastıran yağmur ve rüzgar tabutu uçurup, cenazenin kaybolmasına neden olabiliyormuş. Ancak bunu cehennemden gelen kasha yaptığından bu olay insanların korkmasına ve utanmasına sebep olurmuş. Kasha cesedi parçalayıp, dağlardaki kayalara veya ağaçlara asarmış. Bu kitabın içerisinde Japonya ve Çin’de birçok kez kasha’ya rastlandığı anlatılmakta olup bu olay ise Mōryō (魍魎) denen bir iblise atfedilir. Bu iblis görselde 魍魎 olarak yazılıp okunuşu “kuhashiya” olarak verilmiştir.^[13]

Hokuetsu Seppu (北越雪譜), “Rahip Hokkō”

Bu olay Tenshō döneminde (1573 – 1592) gerçekleşmiştir. Echigo beyliği, Uonuma ilçesinde bir cenaze sırasında kuvvetli bir rüzgarla beraber bir ateş topu tabuta düşerek çevrelemiştir. Ateş topunun içinde iki kuyruklu dev bir kedi vardır ve tabutu çalmaya çalışmaktadır. Dontōan tapınağından (gün. Niigata), rahip Hokkō duaları ve asasıyla (müttekâ) tek bir darbede bu yōkai’ı def eder. Bu olaydan sonra Hokkō’nın cübbesi “kasha-otoshi no kesa” (Kasha-indiren cübbe) olarak anılmıştır.^[14]

Kasha’ya Benzeyen Diğer Varlıklar

Kasha ile aynı türden olan şeyler veya kasha'ya verilen başka isimler aşağıda sıralanmıştır.^[1]

Iwate vilayeti, Tōno’da “Kyasha”; Kamihei ilçesi, Ayaori köyünden Miyamori köyüne giden bir yolun yanındaki dağda, kuşağında kese taşıyan, kadın görünümünde bir varlığın yaşadığı, bu varlığın da cenazelerde tabutlardan ve mezarlıkta kazdığı yerlerden cesetleri çaldığı ve yediği söylenir. Aynı şekilde Nagato vilayetindeki (Gün. Saku) Minamimimaki köyünde de “kyasha” denen bir varlığın cenazelerden ceset çaldığı söylenir.^[15]

Yamagata şehrinde anlatılan bir hikâyeye göre zengin birinin ölmesinin ardından bir Kasha-neko (Kasha-kedi) gelir ve cesedini çalmaya çalışır ama Seigen-ji tapınağından bir rahibi onu kovar. Kasha'dan geride kaldığı düşünülen bir kuyruk da kötü ruhlara karşı bir tılsım olarak Hase-kannon tapınağında sergilenmekte olup her sene yeni yılda halka açılmaktadır.^[16]

Gunma vilayeti (gün. Kanra), Kanra ilçesi, Akihata köyünde insan cesedi yiyen canavarlara “Tenmaru” denir. Buna karşı önlem olarak tabutların üzerine bambudan bir sepet konulur.^[17]

Aichi vilayeti, Himakajima'da kasha'lara “Madōkusha” denir ve yüz yaşına giren kedilerin yōkai'a dönüştüklerine inanılır.^[18]

Kagoshima vilayeti, İzumi ilçesinde “Kimotori” denen varlıkların cenazelerden sonra mezarlıklarda ortaya çıktığı söylenir.^[3]

Terimin Zamanla Gelişimi

Sawaki casamino " hyakkai zukan ", "Kuwashiya" (Kasha)

Japonya'da eski zamanlarda kedilerin büyülü olduğu düşünülür ve bu nedenle “kediler cenazeye yaklaştırılmaz” ve “eğer bir kedi tabutun üzerinden atlarsa, ölü hortlar” gibi batıl inançlar vardı. Yine Orta Çağ Japonya'sında “Uji Shui Monogatari” (宇治拾遺物語) adlı hikâye derlemesinde, bir cehennem zebanisi, alev alev yanan ateşten bir el arabası sürükleyerek günahkar birinin cesedini veya halen yaşamakta olan günahkar birinin bedenini çaldığı anlatılır. Kasha efsanesi, buna benzer kediler ve ölülerle ilgili efsanelerin, günahkarların bedenlerini çalan ateş arabası efsaneleri ile birleşiminin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.^[1]

İnsanları boğan ve vücutlarının alt kısmını kapan (organları yiyerek) Kappa’nın da kasha’dan etkilenerek ortaya çıktığına dair bir teori vardır.^[19] Yine Çin’de cesetlerin karaciğerini yediğine inanılan “Moryo” 魍魎 adlı bir yōkai'ın da Japonya'da insanların bedenini çalan kasha ile karıştırıldığı düşünülüyor.^[1] Yukarıda bahsi geçen “Bōsō Manroku”’da “魍魎” olarak yazılan kanjiler “Kuhashiya” olarak okunmuş, Yasumori Negishi'nin yazdığı “Moryobukuro” adlı eserin dördüncü cildi "Kiboku no Koto" (鬼僕の事)’da “Moryo denebilecek biri idi” şeklinde bir ifade geçmektedir.^[20]

Terimin Başka Kullanımları

Japoncada 火車 karakterlerinin başka bir okunuşu olan "hi no kuruma" (Ateş Arabası), “ekonomik açıdan zor durumda olmak” veya “soyulup soğana çevrilmek” anlamlarına gelen bir deyimdir. Bu deyim, ölülerin cehenneme yolculuğu sırasında kasha'dan gördükleri eziyete atıf olarak kullanılmaktadır.^[21]

Harima vilayetinin bazı bölgelerinde kötü kişilikli yaşlı kadınlara “kasha-baba” denir (kasha-nene"), bu sözle yaşlı kadınların Bakeneko’ya  benzedikleri ima edilir.^[2]

Genelevlerde kadınları idare eden kadına da “Yarite” veya “Kasha” diye hitap edilir ancak farklı kanji kullanılırdı. (花車, “Çiçek Arabası”) Bu isim de yukarıda bahsedilen kasha'dan gelir.^[3]

Kaynakça

1. ^ 村上健司編著 (2000). 妖怪事典. 毎日新聞社. ss. 103-104頁. ISBN 978-4-620-31428-0. 
2. ^ 播磨学研究所編 (2005). 播磨の民俗探訪. 神戸新聞総合出版センター. ss. 157-158頁. ISBN 978-4-3430-0341-6. 
3. ^ 京極夏彦・多田克己編著 (2000). 妖怪図巻. 国書刊行会. ss. 151頁. ISBN 978-4-336-04187-6. 
4. "甲斐路 通巻24号 精進の民話". 怪異・妖怪伝承データベース. 国際日本文化研究センター. 27 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2008. 
5. "愛媛県史 民俗下巻 第八章 第三節：三 死と衣服". 怪異・妖怪伝承データベース. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2008. 
6. "民俗採訪 通巻昭和38年度号 宮崎県東臼杵郡西郷村". 怪異・妖怪伝承データベース. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2008. 
7. "中国民俗研究 1巻3号 阿哲郡熊谷村の伝説". 怪異・妖怪伝承データベース. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2008. 
8. 高田衛編・校中 (1989). "奇異雑談集". 江戸怪談集. 岩波文庫. 上. 岩波書店. ss. 230-232頁. ISBN 978-4-00-302571-0. 
9. 神谷養勇軒 (1974). "新著聞集". 日本随筆大成編輯部編 (Ed.). 日本随筆大成. 〈第2期〉5. 吉川弘文館. ss. 289頁. ISBN 978-4-642-08550-2. KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan (link)
10. 京極夏彦・多田克己編著 (2000). 妖怪図巻. 国書刊行会. ss. 150-151頁. ISBN 978-4-336-04187-6. 
11. "新著聞集". 日本随筆大成. 〈第2期〉5. ss. 355-357頁. 
12. "新著聞集". 日本随筆大成. 〈第2期〉5. ss. 399頁. 
13. 茅原虚斎 (1994). "茅窓漫録". 日本随筆大成. 〈第1期〉22. 吉川弘文館. ss. 352-353頁. ISBN 978-4-642-09022-3. 
14. 鈴木牧之 (1997). "北高和尚". 北越雪譜. 地球人ライブラリー. 小学館. ss. 201-202頁. ISBN 978-4-09-251035-7. 
15. 柳田國男監修 民俗学研究所編 (1955). 綜合日本民俗語彙. 第1巻. 平凡社. ss. 468頁. 
16. 山口敏太郎 (2003). とうほく妖怪図鑑. んだんだブックス. 無明舎. ss. 40-41頁. ISBN 978-4-89544-344-9. 
17. 妖怪事典. ss. 236頁. 
18. 妖怪事典. ss. 312頁. 
19. 妖怪図巻. ss. 147頁. 
20. 根岸鎮衛 (1991). 長谷川強校注 (Ed.). 耳嚢. 岩波文庫. 中. 岩波書店. ss. 125頁. ISBN 978-4-00-302612-0. KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan (link)
21. 多田克己 (2006). 百鬼解読. 講談社文庫. 講談社. ss. 52頁. ISBN 978-4-06-275484-2.