Kenardere, Çıldır

Kenardere
Köy
Harita
Ardahan'ın konumu
Ardahan'ın konumu
Ardahan üzerinde Kenardere
Kenardere
Kenardere
Kenardere'nin Ardahan'daki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArdahan
İlçeÇıldır
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1620 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam85
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0478
İl plaka kodu75
Posta kodu75110

Kenardere, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kenarbel köyünü eski adı Ampuri'dir. Gürcüce kaynaklarda Ampuri (ამფური) olarak geçen bu yer adı, Türkçeye Ampur biçiminde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Ampur (امپور) olarak kaydedilmiştir.[4][5] Köyün adı Türkçe kaynaklarda sonradan "Anpur" biçiminde yazılmıştır.[6]

Ampuri köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti'de yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürüclerden ele geçirmiştir. Köyün kilisesi olan Ampuri Kilisesi de bu dönemden kalmıştır.[7]

Ampuri köyü, 1595 tarihli tahrir defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Ahalkalak livasının Niyaliskur nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 5 Hristiyan haneden oluşuyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[4][8]

Ampuri köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Ampur (ампуръ) olarak kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağıın Çıldır kazasına bağlı Tzakrostavi nahiyesinin 13 köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde Ampuri'de, 62'si erkek ve 60'ı kadın olmak üzere, 11 hanede 122 kişi yaşıyordu. Bir hane hariç köyün nüfusu Türk olarak kaydedilmiştir. Bir hanede ise 5 Karapapak yaşıyordu.[9] Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 158, 1906'da 193 kişiye ulaşmıştır.[10]

Ampuri köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Ampuri köyünü de kapsayan Ardahan bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[11][12]

Ampuri köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Çıldır kazasının Kurt Kala nahiyesine bağlıydı.[5] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 206 kişiden oluşuyordu.[13] Ampuri veya Ampur Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kenardere olarak değiştirilmiştir.[14] Kayabeyi köyünün nüfusu 1965 yılında 616 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 155 kişi okuma yazma biliyordu.[15]

Ampur köyünde Osmanlı dönemi öncesine tarihlenen Ampuri Kilisesi ile bir kulenin kalıntıları bulunmaktadır.[16]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Ardahan il merkezine 86 km, Çıldır ilçe merkezine 44 km uzaklıktadır.[17]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 85[2]
2021 87[2]
2020 93[2]
2019 92[2]
2018 99[2]
2017 99[2]
2016 99[2]
2015 102[2]
2014 112[2]
2013 118[2]
2012 111[2]
2011 114[2]
2010 114[2]
2009 117[2]
2008 108[2]
2007 95[2]
2000 175[17]
1990 297[18]
1985 463[19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Kenardere, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Kenardere Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 372". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  5. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 764.
  6. ^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 291.
  7. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 56. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  8. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 251". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  9. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 430". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  10. ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 115, ISBN 9786052100271.
  11. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  12. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  13. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 351.
  14. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 603". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. 
  15. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
  16. ^ Tao-Klarceti – Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 220, 400.
  17. ^ a b "Kenardere Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  18. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  19. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]