Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları

Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları, Federal Almanya ile Hollanda ve Danimarka'nın taraf oldukları ve Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) 20 Şubat 1969 tarihinde karara bağladığı kıta sahanlığı sınırlandırma ihtilafları.[1]

İhtilaf

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey Denizi'nde deniz yetki alanları

Hollanda ve Danimarka 1958 tarihli Kıta Sahanlığı Sözleşmesi uyarınca eşit uzaklık hattı (equidistance line) hesaplanarak Kuzey Denizi'deki kıta sahanlığının sınırlandırılmasını savunurken, Federal Almanya ise sözkonusu denize bakan kıyılarının uzun olmasına rağmen kıyı şeridinin içbükey olması nedeniyle özel koşullara rağmen eşit uzaklık hattı yönteminin uygulanması halinde dezavantajlı duruma düşeceğini iddiayla, adil (just) ve hakkaniyete dayalı (equitable) bir çözüme ihtiyaç duyulduğunu öne sürdü.

Bu çerçevede Federal Almanya'nın bu iki ülkeyle 2 Şubat 1967 tarihinde (o dönemdeki Batı Alman başkenti) Bonn'da imzaladığı iki ayrı tahkimnameyle taraflar ihtilafı Uluslararası Adalet Divanı'na götürmeye karar verdiler.

Değerlendirme ve karar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarafların iddiaları/pozisyonları

Uluslararası Adalet Divanı yaptığı değerlendirme sonucu 11'e 6 oyla aşağıdaki sonuçlara vardı:

  • Eşit uzaklık hattı yönteminin kullanımı ihtilafa taraf ülkeler açısından zorunlu değildir.
  • Kıta sahanlığının sınırlandırılmasında tek yöntem "eşit uzaklık hattı" değildir.
  • Sınırlandırma ilgili tüm koşullar değerlendirilerek hakkaniyet ilkesi çerçevesinde yapılır. Tarafların karasal topraklarının doğal uzantılarında örtüşme mevcutsa, ikili bir anlaşmayla yapılır ya da anlaşmaya ulaşılamazsa ortak yönetim ya da istifade kararı alınabilir.
  • Müzakerelerde şu etkenler göz önüne alınır: (1) tarafların kıyılarının konfigürasyonu ve özel ya da olağandışı özellikle sahip olup olmadığı, (2) ilgili kıta sahanlığının fiziksel ve jeolojik yapısı ile doğal kaynakları, (3) Hakkaniyet ilkesi çerçevesinde makul oranda orantısallık (proportionality).[2]

Bu çerçevede, Divan'ın belirlediği haritayla Federal Almanya'nın kıta sahanlığı kuzeybatı yönünde ince bir koridorla (haritada E-F doğrultusunda) Hollanda ve Danimarka'nın arasına girdi ve hakkaniyet ilkesinin uygulanması çerçevesinde kıyılara sıkışmaktan kurtuldu.

Karar; 1958 yılında imzalanıp 1964 yılında yürürlüğe giren Kıta Sahanlığı Sözleşmesi'nde sınırlandırma için mutabık kalınan eşit uzaklık hattı yönteminin ilk kez ötesine geçerek, hakkaniyet ilkesi uyarınca bir düzenlemeyi kabul etti. Bu çerçevede "mevuzat/yasa ötesinde hakkaniyet" (equity praeter legem) ilkesinin kullanımı açısından uluslararası deniz hukukunda önemli bir dönüm noktası oldu.[3]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Uluslararası Adalet Divanı resmî sitesi, Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları kararı-20 Şubat 1969" (PDF). 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  2. ^ "Uluslararası Adalet Divanı resmî sitesi, Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davaları kararı-20 Şubat 1969 s.54-55" (PDF). 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  3. ^ "An Introduction to International Law, 4th ed.", Mark W. Janis, Aspen, New York (2003), s.73