Kürkçü Hanı

Kürkçü Hanı

Kürkçü Hanı (2014)
Genel bilgiler
Durum	Aktif
Tür	Han
Mimari tarz	Osmanlı mimarisi
Konum	Eminönü, Fatih
Adres	Mahmut Paşa Yokuşu
Şehir	İstanbul
Ülke	Türkiye
Koordinatlar	41°00′47″K 28°58′12″D / 41.01306°K 28.97000°D / 41.01306; 28.97000
Mevcut kullanan	Mağazalar
Yükseklik	12 m
Teknik ayrıntılar
Yapı sistemi	Taş, tuğla
Kat sayısı	2
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Atik Sinan

Kürkçü Hanı, İstanbul'un Mahmutpaşa semtinde yer alan han. Fatih bölgesinin Eminönü semtinde bulunan 15. Yüzyıl han yapılarından bir tanesidir. Dayahatun Mahallesi’ndeki Mahmut Paşa Yokuşu’nda bulunan Çakmakçılar ve Çarkçılar sokaklarının arasındaki bölgede 129 numarada yer almaktadır. İki adet girişi bulunur. Çarkçılar sokağı tarafındaki lokasyonu dolayısıyla Büyük Yeni Han ile komşudur. Ticaret hanıdır. Vezir Mahmut Paşa tarafından mimar Atik Sinan'a yaptırılmıştır

Kurşunlu Han ve Mahmut Paşa Han gibi isimlere de sahip olan Kürkçü Han, Mahmut Paşa’nın külliyesinin bir parçasıdır. Çünkü bu han Mahmut Paşa Camii’ni, Mahmut Paşa türbesini, yıkılmış olan medresesini ve hamamını çevresinde barındırır.^[1] Bugün bir kısmı Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı iken bir kısmı ise özel mülkiyettir.

Mimari özellikleri

128 m. boyunda, 68 m. genişliğinde olan han iki avludan oluşur. Büyük avlu 41,15 × 45,5 metrelik kare bir plana sahiptir. Şehrin topografyası ve hanın oturduğu yerdeki sokak dokusu bakımından kuzeyde bulunan diğer avlunun düzensiz bir planı vardır. Revak örtüsü kubbe, odaların örtüsü ise beşik tonozdur. 1900 yılında kuzey avludaki kubbenin çökmesi, avluda bulunan yapılara zarar vermiştir.^[2]

Eyvan şeklinde olan giriş, beşik tonozlu bir geçitle düzgün kare plana sahip olan büyük avluya bağlanır. Küçük avluya geçiş ise zemin kattan sağlanmaktadır. Büyük avluda ayrıca merdivenlerle inilen bir bodrum kat bulunmaktadır ve burası beşik tonozla örtülüdür. Hanın içindeki büyük avlunun ortasında ise ayrıca Hacı Küçük Ahmed Ağa tarafından yaptırılan bir mescid bulunmaktadır.

Kürkçü Han’ın temel yapı malzemeleri taş ve tuğladır. Sivri kemerli olan eyvanda ve diğer cephelerde yapı malzemesi olarak taş ve tuğla hatıllar kullanılmıştır. Büyük ve küçük avlunun iç kısımlarında ve dış cephelerde bulunan revakların kemerleri tuğladandır. Odaların kapıları taş kemerlidir.

Zamanla hanın yapısında bazı farklılıklar görülmeye başlamıştır. Bu farklılıkların nedeninin İstanbul’da yaşanmış olan yangın ve deprem gibi doğal afetler olduğu söylenebilir. İstanbul’da 16- 19. Yy arasında pek çok yangın gerçekleşmiş olmasına rağmen, özellikle Kürkçü Han’ın bulunduğu bölgeyi etkileyen önemli yangınlar bulunmaktadır. 1675, 1723 ve 1864 yılındaki Mahmutpaşa yangınları bunlara örnek olarak gösterilebilir.^[2] Bunun yanı sıra ikinci avluya, hanın ilk yapıldığı dönemlerde bulunmayan ve dolayısıyla yeni inşa edilmiş olduğu yapıların bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu farklılıklara ve hasarlara örnek olarak dışarıya bakan pencerelerin zamanla değişime uğraması gösterilebilir.^[3]

İşlevi

1977 yılında hanın büyük avlusunda toplamda 97 adet oda olduğu bilinmektedir. Toplamda ise 127 oda bulunmaktadır. İki avlulu hanın büyük avlusunda bulunan merdivenlerle bodruma inilmekte, burası ahır görevi görmektedir.

İlk yapıldığı yıllarda hanın avluların zemin katı depolara, üst katları ise ikamete ayrılmıştı. Zamanla her iki katta da çeşitli iş kollarının atölyeleri, depoları ve dükkanları bulunmaya başlamış, dolayısıyla han sadece bir ticaret alanına dönüşmüştür. Bu alanlara örnek olarak, hanın erken dönemlerinden başlayıp yaklaşık 1945 tarihine kadar olan dönemde kürkçüler, hırdavatçılar, tuhafiyeciler, kitapçılar, mobilyacılar, dökümhaneler, marangoz atölyeleri, terziler, komisyoncular, manifaturacılar örnek olarak gösterilebilir.^[4] Şimdilerde ise handa çoğunlukla yün satıcıları ve tuhafiye dükkanları bulunuyor.

Kaynakça

1. Kürkçü Han. İslam Ansiklopedisi resmi web sitesi [1] 30 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim Tarihi: 25 Ocak 2022)
2. ^ Müller-Wiener, Wolfgang (2002). İstanbul'un Tarihsel Topografyası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
3. Güran, Ceyhan (1976). “Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanları Mimarisi”. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü
4. [i] Fidan, Mehmet Sadettin (2009). “Geçmişten Günümüze İstanbul Hanları”. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.