Kızılcabölük, Tavas

Kızılcabölük
Mahalle
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Koordinatlar: 37°36′47″N 29°00′54″E / 37.613°K 29.015°D / 37.613; 29.015
Ülke Türkiye
İlDenizli
İlçeTavas
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım950 m
Nüfus
5.800
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu(+90) 258
İl plaka kodu20
Posta kodu20500

Kızılcabölük, Denizli'nin Tavas ilçesine bağlı bir mahalledir. Aydın - Karacasu - Muğla yol güzergahında bulunmaktadır. 1912 yılında kasaba olmuştur. 2023 yılının ADNKS verilerine göre nüfusu 3353 kişidir.[2]

Kızılcabölük, Orta Asya'dan göç edip gelen Avşarların kurduğu bir yerleşim yeridir. Rivayete göre beyin üç oğlundan biri Serinhisar yönüne giderek bu bölgeye yerleşmiştir. İkinci oğlu Kızılca'da kalmış, Bey ve üçüncü oğlu da Kızılcabölük'ün yerleşimlerinin temellerini atmıştır.

Kızılcabölük önceleri dağınık bir yerleşim düzeni ile kurulmuştur. Çobanlıkla geçinen halk, oba denilen 7-8 bölükte yaşamıştır. Zamanla buralara hırsızların dadanması sonucu halkın dirlik ve düzenliği bozulmuş, can ve mal güvenliği kalmamıştır.
Bu durumdan rahatsız olan halk, zamanın Muğla valisi Cevher Paşa'ya durumu şikayet etmiş, Cevher Paşa gelerek Kızılcabölük'te incelemelerde bulunmuş ve halkın şikayetlerinin giderilmesi için bir yerde toplanılmasını istemiştir. Bu amaçla günümüzde de kullanılan Kavak Camii'ni yaptırtmıştır. Dağınık olan halk zamanla bu caminin etrafında toplanmaya başlamış ve bugünkü Kızılcabölük yerleşiminin temelleri atmıştır.

Yaşlılardan ve yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere göre yerleşimin adı hakkında çeşitli bilgiler ve söylentiler vardır. Bu bilgiler ve söylentiler değerlendirildiğinde hepsinin aynı noktada birleştiği fark edilmiştir.

  1. Yerleşim kurulurken dağınık olarak kurulmuş. Bunlara “Bölük” denilmiş. Bu bölükler kırmızı (kızıl) topraklı yerlerde yerleşmişlerdir. O nedenle kızıl topraklıların yerleştiği yer anlamına gelen “Kızılcabölük” adı verilmiştir.
  2. Kadınlar, başlarını kırmızı bir örtü ile örter, yaşlılar ve diğer erkekler de başlarına kırmızı fes giyerlermiş. Kırmızı börgülülerin, başlıklıların yaşadığı yer anlamına gelen “Kızılbörgü”, ”Kızılbörklü” adları ile anılmış. Bu adlar zamanla “Kızılcabölük” şeklini almıştır.
  3. Mahallede idari yönden 1883 yılına kadar Muğla Menteşeoğulları beyliğinde kalmış ve 1883 yılında yapılan bir yönetim değişikliği nedeniyle Tavas ilçesiyle birlikte Denizli iline bağlanmıştır.

Kızılcabölük, Denizli iline yaklaşık 50 km mesafededir. Ege Bölgesinin güney doğusunda Denizli'nin güneyinde yer alır. Kasabanın kuzeyi dağlık olup güneyi düz ovalıktır. En yüksek yeri Çakıroluk Tepesidir.

Halkın geçim kaynağını tekstil, tarım, hayvancılık ve küçük el sanatları oluşturmaktadır. 500 civarında tam otomatik, 1500 civarında yarı otomatik ve 250 civarında el dokuma tezgâhı ile Kızılcabölük bir sanayi yerleşimi durumundadır.

Mahallede 2 İlköğretim okulu, 1 anaokulu, 1 lise ve 1 adet Endüstri Meslek Lisesi bulunmaktadır. Faal vaziyetteki sağlık ocağı, postanesi, Tarım Kredi Kooperatifi, Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ve belediyesi ile yerleşim ve çevre köy halkına hizmet vermektedir.

Kasabanın devlet karayolu (Aphrodisias - Karacasu) güzergahında olması nedeniyle yine bu güzergahtan Muğla ve Pamukkale' ye geçen turistlerin de uğrak yerlerindendir.

Kasabanın kuzey kısmında mevcut ve hâlen kazı işlemleri tamamlanamamış (Heraklia - Salbacea Hieronu) ve Ören tepesi her yıl yüzlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Herakliea Salbacea; (Babadağ) sıradağının güney eteklerinde kurulmuştur.

Şehrin deprem ve doğal afetlerle yıkılmasından sonra harabelerin pek çoğu yer altında kalmıştır.

Antik Coğrafya'ya bakıldığında Karya ile Frigya bölgelerini birbirinden ayıran (Salbacea) Babadağ Sıradağlarının eteğinde Tabea (Tavas) Ovasına hakim sırtlarda kurulmuştur. Antik kent Caria kenti olarak bilinir. Heracleia antik kenti ile Geyre - Karacasu'daki Aphrodisias kentini Tmelos çayı birbirinden ayırır. Her iki şehrin nehir tanrısı Tmelos'tur.

Herakleia batısında Aphrodisias, güneyinde Apollonia Salbacea ve Tabea, güneydoğusunda Sebastapolis ve Kidrama şehirleri vardır.

Eski çağlardan kalma bu şehrin kuruluş zamanını tespit etmek için henüz hiçbir delil olmamasına rağmen MÖ 1. yüzyılda kurulmuş olduğu tahmin edilmektedir. Herakleia Salbacea antik kentinin kalıntıları birbiriyle bağlantılı bloklar mevcut olup, bu blokların en büyükleri sekonder olarak duvar biçimini aldığı, birbiriyle dik açıdan kesişen yapıları meydana getirdiği bu duvarlarında caddenin korunması için yapılan bir hisara ait olduğu tahmin edilmektedir. Canlı insan figürleri arasında anne, baba ve çocukların bulunduğu dini töreni andıran bir topluluk, bir klinenin başında birçok kadın, oturan ve ayakta duran figürler, bir adamı taşlık bir bölgede bulunan kişilerle gösteren bir rölyef, ayakta duran Tanrıça Hera ve yenilmiş bir adamın yanında yay ile uğraşan bir diğer adam rölyefi, ayakta duran bir adam ile bir ağacın önündeki 4 sığır rölyefidir. Canlı figürler arasında tanrılarda bulunmaktadır. Afrodit, kucağı ve bacakları örtülü, üst bedeni açıkta olarak, Eros baş aşağı duran delfin tarafından eşlik edilmektedir.

Herakles, çenesinin altında düğümlenmiş bir aslan postu ve sol elinde Hesperides Ağacından aldığı elmalarla görülmektedir. Artemis dişi geyik üzerinde gösterilmiştir. Birçok görüntü efsanevi veya tarihi savaşları temsil etmektedir.

Ağız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kızılcabölük halkının kullandığı konuşma ağzı'nın en belirgin özelliği keskin seslerin yumuşatılmış olmasıdır, örneğin K sesi yerine genellikle G sesi kullanılır; ("-lar" eki "-la" olarak kısaltılır.)

Türkçe Kızılcabölük ağzı
Kara kara kartallar karlı tarlalar ararlar. Gara gara gartalla garlı darlala arepbala.

Bir başka ayırt edici özellik ise şimdiki zaman eki olan "-yor" ekinin yerine "-ba" ekinin P sesi ile fiile bağlanarak kullanılmasıdır;

Türkçe Kızılcabölük ağzı
okuyorum - gidiyorum okupbam - gidipbam
okuyorsun - soruyorsun okupbasın - sorupbasın
okuyor - seviyor okupba - sevipba
okuyoruz - taşıyoruz okupbaz - daşıpbaz
okuyorsunuz - kaçıyorsunuz okupbasınız - gaçıpbasınız
okuyorlar - söylüyorlar okupbala - sölepbala

İlginç değişimlerden birisi de yapılan eyleme göre fiile yardımcı bir fiil eklenmesidir, örneğin "oturmak" fiili "gelmek" fiiline, "yürümek" fiili "gitmek" fiiline eklenebilir, tersi bir ekleme doğru bir kullanım olmaz, ancak bu tip kullanım yöre gençlerinin ağzında çok yaygın değildir; (yüksek sesle konuşmak veya bağırmak yerine "yaşanmak" fiili sıkça kullanılır.)

Türkçe Kızılcabölük ağzı
Ben geliyorken sen gidiyordun. Ben gelip oturuken sen gidip yörüdün.
Ne güzel dinliyorsunuz, bağırmayın! Ne güzel dinlep oturusunuz / dinlepbasınız, yaşanmen bakem!

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ "Kızılcabölük nüfus". 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]