Masat, Bayburt

Masat
Köy
Harita
Bayburt'un konumu
Bayburt'un konumu
Bayburt üzerinde Masat
Masat
Masat
Masat'ın Bayburt'taki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlBayburt
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1788 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam547
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0458
İl plaka kodu69
Posta kodu69002

Masat, Bayburt ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Dede Korkut Kümbeti ile ünlüdür.[4][5] Köyde Masat 18 Nolu Aile Sağlığı Merkezi,[6] Dede Korkut İlkokulu,[7] Dede Korkut İmam Hatip Ortaokulu[8] ve iki cami bulunmaktadır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

1530 yılı Osmanlı tahririnde, "Mastad" adıyla Bayburd kazasına bağlı bir köy olarak görülmektedir.[9] 1591 yılı tahririnde sadece erkek nüfus kaydedilmiş olup söz konusu kayıtta da "Masbad" adıyla yer alan yerleşimde tamamı Müslüman 16 nefer (erkek) yaşamaktadır.[10] 1642 yılı avarız defterinde "Masdad" adıyla yer alan köyde, 6 Müslüman ve 3 Hristiyan avarız hanesi ile 1 askeri görevli kaydedilmiştir.[11]

1592 tarihli tapu tahrir defterinde köy Masbad adıyla kaydedilmiş olup 16 Müslüman kaydedilmiştir.[12]

1835 yılında erkek nüfusun tespitinin yapıldığı nüfus yoklama defterinde Masad adıyla yer alan ve tamamı Müslümanlardan oluşan köyde, 20 hanede 65 erkek yaşamaktadır. Köyün bu tarihe ait mufassal defter verilerinin bir kısmına henüz ulaşılamamış olup bazı erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. Köydeki mescidin yetersiz olması nedeniyle1864 yılında camiye çevrilmiştir. Bu yüzyılda köyde bir medrese ile 1897 yılında inşa edilmiş bir de iptidai (ilkokul) mektebi bulunmaktadır. Yerleşim 1881 yılından 1898'e kadar kendi adıyla kurulan ve 10 köyün bağlı olduğu nahiyenin merkez köyü olmuştur.[13][14]

15 Ekim 1920'de (Hicrî 1 Safer 1339) Ermenilerin Bayburt'un 99 köyünde gerçekleştirdiği, 7412 hanenin harap olup 1387 Müslümanın öldürüldüğü Bayburt katliamında Masat köyünün 110 hanesi tahrip edilerek tamamen harap olmuştur.[15]

Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuyla da Masat[16] (مصاد) olarak görülen köyün adı 1959 yılında, "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" gerekçesiyle 7267 sayılı kanunla Yıldırım olarak değiştirilmiş ve 1960 yılı nüfus sayımından itibaren bu adıyla kayıtlarda yer almaya başlamıştır.[17] Köy, Yıldırım olan adının 1990'ların ortasında değiştirilmesinden sonra yeniden Masat adını almıştır.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Bayburt il merkezine 32 km uzaklıktadır.[18] Resmî statüsü ayrı olmamakla birlikte Aşağı Masat ve Yukarı Masat[19] olarak iki ayrı yerleşim hâlindedir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 547[2]
2021 550[2]
2020 584[2]
2019 586[2]
2018 600[2]
2017 577[2]
2016 612[2]
2015 647[2]
2014 696[2]
2013 766[2]
2012 817[2]
2011 881[2]
2010 921[2]
2009 947[2]
2008 950[2]
2007 856[2]
2000 1.877[18]

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dede Korkut Kümbeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Âli Kümbet (Ulu Kümbet) olarak da bilinir. 9. yüzyılda inşa edildiği düşünülen yapı 1994 yılında restore edilmiştir, fakat orijinal görünümünden oldukça uzaklaşmıştır.[20]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Masat, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Bayburt Merkez Masat Köy Nüfusu". Nufusune.com. 2 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ "Google Maps". Google Maps. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2021. 
  5. ^ "Bayburt Belediyesi Resmi Sitesi". bayburt.bel.tr. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2021. 
  6. ^ "Sağlık İletişim Rehberi". Netdata. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  7. ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI BAYBURT / MERKEZ / Dede Korkut İlkokulu". bayburtdedekorkutilkokulu.meb.k12.tr. 14 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  8. ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI BAYBURT / MERKEZ / Dede Korkut İmam Hatip Ortaokulu". dedekorkutiho.meb.k12.tr. 4 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  9. ^ "387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530) II" (PDF). Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Devlet arşivleri. 1997. s. 174. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2022. 
  10. ^ Ünsal, Alper (2020). "46 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Bayburt Ve Çevresinde Ekonomik Ve Sosyal Hayat". Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Yüksek Lisans Tezi. acikbilim.yok.gov.tr. ss. 25,30,352. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022. 
  11. ^ İnbaşı, Mehmet (2007). "Bayburt Sancağı (1642 Tarihli Avarız Defterine Göre)". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10 (2). DergiPark. s. 111. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  12. ^ Ünsal, Alper (Ağustos 2020). "46 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Bayburt ve Çevresinde Ekonomik ve Sosyal Hayat" (PDF). Yüksek Lisans Tezi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Nisan 2023. 
  13. ^ Özger, Yunus (2007). "XIX. Yüzyılda Bayburt (1830-1900)" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Doktora Tezi. atauni.edu.tr. ss. 140,183,300,302,307,398,399. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2022. 
  14. ^ Özger, Yunus (2015). Bayburt Nüfus Defteri 1835-1848. Ankara: Bayburt Üniversitesi BAKÜTAM. s. 246,247,365,368,588. ISBN 978-605-99450-3-5. 
  15. ^ "Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri II" (PDF). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. 2001. s. 72 [804]. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  16. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  17. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  18. ^ a b "Masat Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
  19. ^ "40°10'24.3"N 40°32'28.0"E · Yukarı Masat Köyü, 69000 Masat/Bayburt Merkez/Bayburt, Türkiye". 40°10'24.3"N 40°32'28.0"E · Yukarı Masat Köyü, 69000 Masat/Bayburt Merkez/Bayburt, Türkiye. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  20. ^ Dede Korkut Kümbeti - Bayburt 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kültür Portalı, Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2022

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]