Nasone

Annia Faustina 38, Roma'da 1930'lardan kalma bir Nasone

Nasone (çoğul nasoni), fontanella (çoğul fontanelle, motamot çevirisi "küçük çeşmeler") olarak da adlandırılan ve Roma, İtalya'da bulunan bir çeşme türüdür. Kelimenin tam anlamıyla "büyük burun" anlamına gelen bu çeşmeler, adlarını ilk kez piyasaya çıktığı 1870'lerde karakteristik tasarımlarından almıştır. Roma'da vatandaşlara ve turistlere ücretsiz içme suyu sağlayan yaklaşık 2.500-2.800 nasoni vardır.

Tipik bir nasonenin şemaları.

Çoğu nasoni, bir sütun şeklindeki ortak bir tasarıma sahiptir. Su musluğu farklı şekillerde olabilir fakat çoğu nasonide, burun gibi görünen ve çeşmelerin "büyük burunlar" olarak anılmasını sağlayan, orta yükseklikte bir çıkıntı şeklindeki metal çıkış ağzı mevcuttur.[1][2] Kurt kafaları, ejderhalar ve aslanlar gibi farklı şekillerde çıkış ağızları da bulunmaktadır.[3] Çoğu nasoni basit taştan yapılmıştır, ancak bugün ekseriyeti parklarda ve Foro Italico bölgesinde bulunan 1920'lerde ve 1930'larda yapılan modeller traverten mermerden yapılmıştır.[3]

Nasoni'den gelen su, şehirdeki evlere verilen su ile aynıdır ve bu sebeple içmek için güvenlidir. Su musluğun altındaki bir delikten devamlı akar ve kullanılmadığı takdirde geri dönüşütürülür.[4] İlaveten, çoğu nasoni üst kısmında alt deliği tıkanmasıyla suyun yukarı çıkmasına ve insanların daha kolay su içmesine olanak tanıyan bir delik bulundurmaktadır.[3]

Tarihçesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Léon Bonnat, Çeşmeden İçen Roman Kızı (1875)

1870'lerde Roma şehri, vatandaşlara su sağlamak amacıyla nasoni kurmaya başladı. Kesin yıl bilinmemekle beraber, kaynaklarda ilk nasonenin kurulum tarihi olarak hem 1872[5] hem de 1874[6] tarihleri belirtilmiştir. Çeşmelerin tasarımı onlarca yıldır değişmeden kaldı. En revaçta oldukları zamanda Roma'da yaklaşık 5.000 nasoni vardı.[5] Şebeke su bağlantıları yaygınlaştıkça nasone sayıları azalırken, bugün hala Roma ilinde onda biri şehrin tarihi merkezinde olan 2.500 ila 2.800 arasında nasoni vardır.[7]

Şehrin su temininden sorumlu Acea firması, 2015 yılında on adet casa dell'acqua ("suyun evi") kioskunu kurdu. "Yüksek teknoloji ürünü nasoni" olarak tanımlanan bu tesisler, ücretsiz musluk ve maden suyunun yanında, turistlere bilgi alabilecekleri ve mobil cihazlarını şarj edebilecekleri bir yer sağlıyor.[8]

Faydaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde yaşayanlara (özellikle erişimi olmayanlara) içilebilir su sağlamanın sosyal yardım boyutunun yanı sıra nasoni, Roma su tedarik sisteminde gerekli olan zaruri havalandırma valfleri olarak hizmet eder.[6] İlaveten, sürekli akan su, borulardaki suyun durgunlaşmasını önler ve böylece bakterilerin çoğalmasını engeller. Bu durum, bazıları tarafından içme suyu israfı olarak eleştirilse de, eski ve sızdıran borular nedeniyle kaybedilen suyun yaklaşık %50'sine kıyasla, nasoninin sürekli çalışması nedeniyle suyun sadece %1'i zayi edilmektedir.[6] Tahminlere göre, bir nasone, su akışının gücüne bağlı olarak Roma şehrine günde yaklaşık 3-5 Euro'ya mal oluyor.[7]

Kapatmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2017'de, kuraklık şehrin ana su rezervi olan Bracciano Gölü'nü azalttığı için Acea bazı nasonileri kapatmaya başladı.[9][10] Karar, şehrin nasoniden gelen tatlı suya muhtaç olan evsiz nüfusunu ve sokak hayvanlarını zora sokacağı endişesiyle birçok kişi tarafından eleştirildi.[7]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Roma'daki çeşmelerin listesi

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "As Drought Parches Italy, Rome Turns Off Historic Drinking Fountains". KALW (İngilizce). 10 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  2. ^ Di Somma. "Scenari neogeografici per i 'nasoni' della periferia romana" (PDF). Asita 2014 (İtalyanca). 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  3. ^ a b c Rome the Second Time: 15 Itineraries That Don't Go to the Coliseum (İngilizce). Curious Traveler Press. 2009. ss. 116-117. ISBN 9780615279985. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  4. ^ "The Nasoni: Rome's Ubiquitous Public Fountains". Life In Italy (İngilizce). 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  5. ^ a b Evolution of Water Supply Through the Millennia (İngilizce). IWA Publishing. 2012. s. 460. ISBN 9781843395409. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b c I nasoni di Roma: e le altre fontanelle (İtalyanca). Editrice Innocenti. 2009. s. 9. ISBN 9788889818657. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ a b c "News Analysis: Rome faces criticism as trying to save water by closing "big nose" fountains". Xinhua. 14 Temmuz 2017. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Rome installs hi-tech free water dispensers". Wanted in Rome (İngilizce). 11 Eylül 2015. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  9. ^ "Drought threatens Rome's eternal drinking fountains". Daily Sabah. 7 Temmuz 2017. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  10. ^ "Rom geht das Wasser aus – wegen undichter Leitungen". Süddeutsche Zeitung (Almanca). 3 Ağustos 2017. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)