| Neretva'93 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bosna Savaşı | |||||||
| |||||||
Neretva '93 Operasyonu, Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu'nun (ARBiH) Hırvat Savunma Konseyi'ne (HVO) karşı Eylül 1993'te Hırvat-Boşnak Savaşı sırasında yılın en büyük cephelerinden biri olan, Gornji Vakuf'tan Mostar'ın güneyine 200 km uzunluğundaki cephede gerçekleşti. ARBiH, kuzey Hersek bölgesinde ve Mostar çevresinde sınırlı kazanımlar elde etti, ancak HVO'nun kontrolü elinde tuttuğu güney Neretva'daki cepheyi yaramadı. Operasyon Ekim ayında durduruldu. Çalışma sırasında, Grabovica ve Uzdol'daki katliamlarda Hırvat siviller öldürüldü.
Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu Ağustos 1993'te Gornji Vakuf'un çoğunu ele geçirdikten sonra,Hırvat Savunma Konseyi (HVO) ve BHCO'nun önceki aylarda savaştığı Prozor'a ve çevresindeki köylere yöneldi. Her iki taraf da bölgeyi tam olarak kontrol edemedi, bu nedenle her iki taraf da Ağustos ve Eylül'ü Prozor yakınlarındaki tepeler ve sırtlar boyunca savaşarak geçirdi.
Eylül 1993'te Bosna Hükûmeti, HVO'ya karşı bugüne kadar ki en karmaşık çabalarından biri olan Neretva Operasyonunu başlattı. ARBiH'nin 1., 3., 4. ve 6. Kolordundan birlikler operasyon için Sefer Halilović'e bağlıydı. ARBiH birlikleri, Lašva Vadisi'nde ve Gornji Vakuf'un güneyinden Jablanica'ya, Mostar üzerinden ve daha güneyde Buna Nehri'ne kadar tüm çatışma hattında HVO'nun elindeki yerleşim bölgelerine koordineli saldırılar başlattı. Hepsi ARBiH 1. Kolordusuna bağlı 9. Tugay, 10. Tugay ve 2. Bağımsız Tabur'un birimleri Saraybosna'dan Jablanica sektörüne gönderildi. Vitez alanında, kuzey ve güneyden eşzamanlı saldırı sırasında, bir noktada BHCO HVO'nun hatlarını Vitez'de kırdı ama sonuçta geri kaldılar.
Prozor ve Jablanice arasında, ARBiH çatışma hattını hafifçe batıya itti ve birkaç gün süren çatışmadan sonra güneye Mostar'a doğru ilerledi. ARBiH saldırısının odak noktası, Neretva Nehri yakınlarındaki Mostar'ın kuzey ve batı yaklaşımlarını kontrol altına almak için HVO'nun sığınağı olan Vrdi'ydi. Eylül 1993'te, Vrdi'ye yapılan topçu bombardımanından sonra, ARBiH piyadeleri Vrdi'ye başarısız bir şekilde saldırdı ve HVO kuvvetleri saldırıyı püskürtmeyi başardı. Mostar'da, ARBiH ve HVO güçleri şehirde ve Bijelo Polje ve Raštani banliyölerinde çatışmalar yaşadı. ARBiH, şehirden dışarıya üç yönde saldırarak bazı sınırlı kazanımlar elde etti. HVO, 23 Eylül'de şehrin doğu kesiminde ARBiH tarafından kontrol edilen topçu bombardımanı ve 24 Eylül'de etkisiz bir karşı saldırı ile yanıt verdi. ARBiH ve HVO tarafından topçu kullanımı şehre daha fazla zarar verdi, ancak iki taraf da önemli kazanımlar elde etmedi. Birkaç gün süren müzakerelerin ardından 3 Ekim'de ateşkes kararlaştırıldı.
8/9 Eylül gecesi, Grabovica'daki katliam, Grabovica'daki en az 33 Hırvat köylünün 9. Tugay üyeleri ve kimliği belirsiz ARBiH üyeleri tarafından öldürülmesiyle gerçekleşti. Üç savaşçı, Nihad Vlahovljak, Haris Rajkić ve Sead Karagić cinayetlerde yer almaktan suçlu bulundu. Birkaç gün sonra 14 Eylül'de ARBiH, Prozor'un doğusunda bir saldırı düzenledi. Bu saldırı sırasında Uzdol köyünde Uzdol katliamı meydana geldi. 70 ila 100 arasında Bosnalı asker HVO savunma hatlarını geçerek köye ulaştı. HVO komuta karakolunu ele geçirdikten sonra, birlikler öldürme çılgınlığına girdi. [1] Prozor Bağımsız Taburu ve yerel polis güçleri tarafından 29 Hırvat sivilin ve bir savaş esirinin öldürüldüğü bildirildi. [1]
ARBiH komutanı Sefer Halilović, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından üstün cezai sorumluluk temelinde (Mahkeme Statüsü'nün 7(3). 3 – cinayet) savaş yasalarını ve yöntemlerini ihlalden suçsuz bulundu.[2]
HVO, Prozor çevresindeki alanın kontrolünü elinde tuttu ve güçlerini batı Mostar'da arkaya sabitledi. ARBiH, Jablanica ve Vrdi arasında zemini güvence altına almayı ve Grabovica'dan Potoci ve Vrapčići üzerinden kuzeydoğu Mostar'a giden yolun kontrolünü ele geçirmeyi başardı. [1] [3]