Nesne yönelimli ontoloji

Metafizikte, nesne yönelimli ontoloji (İng. OOO - Object-oriented ontology), insan varlığının insan olmayan nesnelerin varlığı karşısındaki ayrıcalıklarını reddeden, Heidegger'den etkilenmiş bir 21. yüzyıl düşünce ekolü.[1] Nesne yönelimli ontolojinin iddiasına göre nesneler insan algısından bağımsız olarak vardırlar (Kant'ın noumenleri olarak) ve diğer nesnelerle ilişkileri yoluyla tüketilemezler.[1] Nesne yönelimli ontologlara göre, insan dışı nesneler arasındakiler de dahil olmak üzere tüm ilişkiler, insan bilincinin yaptığı gibi ilişkili nesneleri çarpıtır ve varlıkları birbirleriyle aynı zeminde yer alır.

Felsefi soruşturmanın, Kant sonrası bir yaklaşımla, düşünce ve varlık arasındaki korelasyona indirgeyerek bunun dışındaki her şeyi bilinemez kabul etmesini eleştiren çağdaş düşünce ekolü olan nesne yönelimli ontoloji de spekülatif gerçekçiliğin bir alt kümesi olarak görülür. Nesne yönelimli ontoloji, tarihsel olarak spekülatif gerçekçilikten önce gelmekle beraber, nesne ilişkilerinin doğası ve eşitliği hakkındaki iddiaları da tüm spekülatif realistlerin üzerinde anlaştığı konular değildir. Terim ilk olarak "nesne yönelimli felsefe" olarak 1999 yılında Graham Harman'ın doktora tezinde ortaya atılmıştır.[2] 2009 yılında Levi Bryant, Harman'ın ifadesini "nesne yönelimli ontoloji" olarak kullanarak bugünkü ismini vermiştir.[3]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Harman, Graham (2002). Tool-Being: Heidegger and the Metaphysics of Objects. Peru, IL: Open Court. ISBN 978-0-8126-9444-4.
  2. ^ Harman, Graham. "Brief SR/OOO Tutorial". Object-Oriented Philosophy. Retrieved 23 September 2011.
  3. ^ Harman, Graham (2020). Nesne Yönelimli Ontoloji: Her Şeyin Yeni Bir Teorisi. Tellekt. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.