Proedros
Proedros (Yunanca: πρόεδρος, "başkan"), 10.yüzyıldan 12.yüzyıl ortalarına kadar kullanılan kıdemli Bizans saray ve kilise unvanı. Proedrissa (προέδρισσα) ünvanın dişi formudur.
Saray unvanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ünvan 960larda II. Nikiforos tarafından yaratılmıştır ve ilk defa hadım parakoimōmenos Basileios Lekapenos'a verilmiştir. Saray hiyerarşisinde yeri çok yüksektir, zostē patrikia makamının hemen altında ve magistros makamının önündedir, imparator ailesinden olmayan erkeklere verilen en kıdemli ünvandır. Ünvan görünüşe bakılırsa 11. yüzyıl ortalarına kadar yalnızca hadımlara veriliyordu, sonra yaygın şekilde onursal olmak üzere aristokrasiye geniş şekilde açıldı.[2] Bu ünvanı tutan aynı zamanda Senatonun (Grekçe: ὁ πρόεδρος τῆς συγκλήτου) başkanıydı ve proedros terimi, sıklıkla diğer makamlarda önceliği belirtmek için kullanılırdı, örneğin prōtonotarios için notarioi'nun proedros'u. 11. yüzyılda hadım olmayanlara yaygın şekilde onursal olarak verilmeye başlanınca, ünvanı elinde tatanlara arasında en kıdemliyi ayır etmek için prōtoproedros (πρωτοπρόεδρος, "birinciproedros") ünvanı yaratıldı. Ünvan, orta Bizans saray adlarının çoğuyla birlikte, Komninos Hanedanı döneminde kademeli olarak kullanılmamaya başlandı ve 12. yüzyılda sonlarında ortadan kayboldu.[2] İmparator VII. Konstantinos'un (h. 913-959) De Ceremoniis (I.97) kitabına göre, 960larda ünvanın elbise ve işareti "gül renginde ve altın işlemeli bir tunik, mücevher kaplı bir kemer altın bantlarla ve iki altın tablia [kare yama] ile süslenmiş beyaz bir chlamys [pelerin] ile sarmaşık yaprakları süslemesi."
Kilise makamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Proedros terimi sıklıkla yerel ruhban sınıfının doğal olarak başkanı olan piskopos ve bazı seyrek durumlarda metropolit için kullanılırdı. Ancak 13. yüzyılda daha özel bir anlam kazandı; aynı zamanda boş piskoposluk makamının yetki alanını da elinde tutan piskoposlara verildi. Boş piskoposluk makamının proedros'u olarak, o piskopos yönetimsel işleri bakar ancak o piskoposluk makamına hiçbir zaman resmen oturmadığı için normal piskopostan ayrılır. Sarayda olduğu gibi proedros terimi de bir grup yetkili arasındaki önceliği belirtmek için kullanılırdı.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- Genel
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.}
- Spatharakis, Ioannis (1976). The Portrait in Byzantine Illuminated Manuscripts. Leiden: E. J. Brill. ISBN 978-90-04-04783-9. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2019.