Saymalı, Çıldır

Saymalı
Köy
Harita
Köyden bir görünüm
Köyden bir görünüm
Ardahan'ın konumu
Ardahan'ın konumu
Ardahan üzerinde Saymalı
Saymalı
Saymalı
Saymalı'nın Ardahan'daki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArdahan
İlçeÇıldır
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1891 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam170
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0478
İl plaka kodu75
Posta kodu75110

Saymalı, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Saymalı köyünün eski adı Kvakatsni'dir.[4] Gürcüce bir yer adı olan Kvakatsni (ქვაკაცნი), taş anlamındaki "kva" (ქვა) ve insan anlamına gelen "katsi" (კაცი) kelimesinin çoğul biçiminden oluşur. Bu yer adı Türkçeye "Kvakas" şekinde girmiş, geç dönemde "Köyhas"a dönüşmüştür. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Kvakas (كواكس) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Köyhas (كوی خاص) olarak geçer.[5][6]

Kvakatsni köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Palakatsio'da yer alır. 1561-1587 arasındaki olayları konu alan Meshuri Davitnis Kronika (მესხური დავითნის ქრონიკა) adlı Gürcüce eserde köyün adı Kvakatsni (ქვაკაცნი) veya aynı anlama gelen Kvakatsta (ქვაკაცთა) şeklinde yazılmıştır.[4] Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde tespit edilmiş olan Arageni (არაგენი), Mozereti (მოზერეთი) gibi Gürcüce yer adları bu dönemden kalmış olmalıdır.[7]

Kvakatsni veya Kvakatsta köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının Canbaz nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyde 21 Hristiyan hane yaşıyor ve bu nüfus Gürcüler ve Ermenilerden oluşuyordu. Kvakatsni'de buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.[8][9][10] Kvakatsni köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde, 1730/1731 (Hicri 1143) yılında aynı idari konum sahipti.[11]

Kvakatsni köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitin "Kevhas" (Кевхасъ) biçiminde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Suhara nahiyesinin sekiz köyünden biriydi. Köydeki 18 hanede, 74'ü erkek ve 67'si kadın olmak üzere 141 kişi yaşıyor ve bu nüfusun tamamı Karapapaklardan oluşuyordu.[12]

Kvakatsni veya Kevhas köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Kvakatsni Türkiye'ye bırakıldı.[13]

Kvakatsni veya Kvakatsta köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Köyhas (كوی خاص) olarak da okunacak biçimde yazılmıştır. Bu tarihte köy, Kars vilayetinin Çıldır kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında köy, "Köyhas" adıyla aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 300 kişiden oluşuyordu.[14] Köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Saymalı olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımında Sarmalı köyünün nüfusu 421 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 76 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Ardahan il merkezine 47 km, Çıldır ilçe merkezine ise 5 km uzaklıktadır.[17]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2022 170[2]
2021 187[2]
2020 184[2]
2019 198[2]
2018 205[2]
2017 190[2]
2016 193[2]
2015 202[2]
2014 211[2]
2013 214[2]
2012 227[2]
2011 235[2]
2010 241[2]
2009 254[2]
2008 253[2]
2007 254[2]
2000 330[17]
1990 359[18]
1985 496[19]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Saymali, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Saymalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ a b "Ekvtime Takaişvili (Yayımlayan), 15-16. Yüzyıl Güney Gürcistan Üzerine Kaynaklar (სამხრეთ საქართველოს ისტორიის მასალები XV-XVI სს.), Tiflis, 1961, s. 40". 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  5. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 393". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  6. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
  7. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 183, 187. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  8. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 393". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  9. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 267". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  10. ^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  11. ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 249". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  12. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 427". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  14. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
  15. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 709". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  16. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357.
  17. ^ a b "Saymalı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  18. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  19. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]