Seymur Baycan | |
---|---|
Doğum | 22 Nisan 1976 Füzuli, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
Takma ad | Seymur Baycan |
Meslek | Yazar, köşe yazarı |
İkamet | Bakü |
Vatandaşlık | Azerbaycan |
Dönem | 2000-günümüz |
Seymur Baycan (d. 1976, Bakü, Azerbaycan), Azeri romancı ve köşe yazarı. Bakü Kafkas Üniversitesi'nden mezun olan Baycan, Reytinq, Milli Yol, Gündəlik Azərbaycan gibi gazetelerde yazarlık yapmıştır. Sərçələr, Ət və Ət Məhsulları, Körpüsalanlar, Quqark ve 18,6 cm isimli romanlar yazmıştır. Yazdığı hikâyeler Rusça, Gürcüce, Ermenice, Ukraynaca ve Kazakça dillerinde yayımlanmıştır.
Son yıllarda Türk medyası, Türk edebiyatı ve Türkçe karşıtı yazıları ile dikkat çeken ve Türkçeyi Azerbaycan dili için tehlike olarak gören Baycan,[1][2] Türkçenin Azerbaycan dilini hızla tükettiğini, Azerbaycan dilinin giderek yok olacağını ve önlem olarak Azerbaycan okullarında önde gelen yabancı dillerle derslerin işlenmesi gerekliliğini dile getirmektedir.[3] Rus edebiyatının Türk dilinde okunmasını "kanalizasyon suyu içme"ye,[4][5] tercümelerde Türk dilinden kelimeler kullanılmasını "lezzetli yemekten çıkan kemik parçaları"na benzetmektedir.[6] Sonradan "kanalizasyon" benzetmesi için özür dilemiştir.[7] Azerbaycan'da Türkçe kitapların çok okunmasını Azerbaycan dilindeki kitapların pahalı ve düşük çeviri kalitesinde olmasına değil, Azerbaycanlıların "küçük kardeş" hastalığına yakalanmasına bağlamaktadır.[8] Modern Türkçenin "uydurma", "yapay" ve "sahte" bir dil olduğunu[9] ve bu dile ait kelimelerin Agop Dilaçar tarafından türetildiğini iddia etmektedir.[10][11][12] Türk dilinden ödünç kelime ve ifadeler kullanan Azerbaycanlı yazarları "görmemiş", "düşük", "küçük kardeş hastalıklı" ve "Türkiye'ye yaltaklanan" kişiler olarak tanımlamakta[13][14][15] ve Türkçe kaynaklara başvuran Azerbaycanlı yazarların ortalama bir kalitede bile eser çıkaramayacağını dile getirmektedir.[16] Azerbaycanlı eski futbolcu Tarlan Ahmedov ve İctimai TV genel müdürü Balakişi Kasımov'a açık mektup yazarak Türkçe kelime ve ifadelerden uzak durmalarını istemiş;[17][18] Türk kanalına Türkçe röportaj veren futbolcu Kara Karayev'i, Türkçe kelimelerden istifade eden şarkıcı Murad Arif'i ve Azerbaycanlı siyasetçileri ağır ifadelerle eleştirmiştir.[19][20][21] Türkçe şarkı söyleyen Azerbaycanlı şarkıcılardan nefret ettiğini ve bu durumun Azerbaycan müziğine ihanet olduğunu dile getirmiştir.[22] Sait Faik Abasıyanık, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Yusuf Atılkan gibi Türk yazarlarını, eserleri zayıf "sahte yazarlar" olarak tanımlamış ve bu kişilerin ancak derin bir edebiyat anlayışına sahip olmayan kişilerce sevilebileceğini söylemiştir.[23] Türk toplumunun kitap okuma bakımından Afrika ülkeleri ile aynı sırada olduğunu[24] ve sosyal, siyasal ve kültürel alanda başarı elde edemeyen Türklerin Azerbaycanlılara sadece "beğenme butonu" olarak baktıklarını dile getirmiştir.[25] Sanat, yazı, sinema ve edebiyat konusunda Türklerden uzak durduğunu ve entelektüel gibi davranan içi boş artistler olarak gördüğü Türk köşe yazarlarının yazdıklarına inanmadığını söylemiştir.[26] Bu görüşlerinden dolayı kendisine yöneltilen Rus dili fanatiği ve Türk karşıtı eleştirilerini ise kabul etmemektedir.[27]
Yazar Ali Rzazade, "Müasir Türk dilinin yaratıcısı Agop Martayan'dır" iddiasının Ermenilerce dolaşıma sokulan uydurma bir bilgi olduğunu ve Dilaçar'ın Eski Türkçe ve Eski Uygur Türkçesi dersleri veren bir dil uzmanı olmasının o dilin yaratıcısı olduğu anlamına gelmeyeceğini; Dilbilimci Semra Hasanzade, Agop Dilaçar'ın türettiği iddia edilen anmaq, anılmaq, yetinmək, evren, ərgən, aşırı gibi kelimelerin Eski Türkçe ve Orta Türkçe dönemlerine ait olduğunu ve -sal ekinin kumsal gibi eski metinlerde rastlandığını söyleyerek Baycan'ın iddialarına karşı çıkmıştır.[28][29] Semra Hasanzade aynı zamanda Türkiye Türkçesine ait kelimelerin sadece Azerbaycanlı gençlerin dilinde değil, üst düzey Azerbaycanlı edebiyatçıların eserlerinde de geçtiğini, bu kelimelerin zamanla Azerbaycan sözlüklerine dahil edileceğini ve buna karşı durmanın abes bir eylem olacağını dile getirmiştir. Yazar Mirmehdi Ağaoğlu, Seymur Baycan'ı Sovyet dil düşüncesinde kalmış, halktan kopuk ve Azerbaycan'da yaşanan dil değişiminden bihaber biri olarak tanımlayıp eleştirmiştir. Sovyet döneminde dile Rusça kelimeler nasıl dahil olduysa Türk medya içeriklerinin çok izlenmesi, Türkçe kitapların çok okunması ve Türkiye çevrimiçi alışveriş sitelerinin çok kullanılmasına bağlı olarak Türkçe kelimelerin de Azerbaycan diline dahil olacağını; bu tesirin kaçınılmaz ve buna sitem etmenin yersiz olduğunu söylemiştir. Toplum, önəm, çağdaş, bilim, bilgisayar gibi Türkçe kelimelerin dilde problem yaratmayacağını, Türkiye'deki dil devrimini sadece Agop Dilaçar ile ilişkilendirmenin adaletsiz bir yaklaşım olduğunu dile getirerek Seymur Baycan'ın iddialarına karşı çıkmıştır.[30] Yazar Raksana Süleyman, Seymur Baycan'ın söylemlerini saçma karşılaştırmalara dayanan kışkırtıcı ve önyargılı çıkışlar olarak değerlendirmiştir.[31] Gazeteci Zamin Hacı, Seymur Baycan'ın eleştirdiği Türkçe kelimelerin köklerini dahi bilmediğini söylemiştir.[32] Araştırmacı Dilgam Ahmet, Seymur Baycan'ın "Mustafa Kemal'e Atatürk adını veren Agop Martayan'dır" söyleminin uydurma olduğunu dile getirmiş ve Atatürk soyadının Saffet Arıkan tarafından bulunduğunu dönemin kaynaklarıyla göstererek Baycan'ın iddialarına karşı çıkmıştır.[33]
Bu gün özünü şitliyə, təlxəkliyə qoymuş adamların böyük əksəriyyəti müxtəlif formalarda Türkiyədən qidalanırlar. Yəni, özünü şit aparan, təlxəklik, bambılılıq edən adamların böyük hissəsi türk kanallarına, türk filmlərinə, türk seriallarına baxan, qərəz Turkiyədən qidalanan adamlardır.
Türk dili Azərbaycan dilinə yaxın dil olduğu üçün türk dilində oxuyan, türk dilində filmlərə baxan adamların dili özlərinin də xəbərləri olmadan, özləri də hiss etmədən tədricən pozulur... Azərbaycan dilini kifayət qədər yaxşı bilən, şəxsən tanıdığım neçə-neçə adamın dilini türk dili pozdu... Türk mediası, türk ədəbiyyatı ilə bu və ya digər formada daima təmasda, əlaqədə olan adamların səviyyəsi aşağı düşür... Ona görə də bacardıqca türk mediasından uzaqda dayanmaq lazımdır.
Mən ümumiyyətlə məktəblərdə dərslərin Azərbaycan dilində keçirilməsinin əleyhinəyəm. Məktəblərdə dərslər alman, fransız, ispan, ingilis, italyan, yapon, çin dillərində keçirilməlidir. Azərbaycan dili ən uzağı bazar, hamam, çayxana, şadlıq evi, yas mağarı kimi yerlərdə istifadə olunmalıdır. Məktəblərdə dərslərin Azərbaycan dilində keçirilməsi uşaqları bədbəxt etmək deməkdir. Kimə lazımdı Azərbaycan dili? Arxasında güclü iqtisadiyyat, güclü mədəniyyət, ciddi oxucu kütləsi dayanmayan dil məhvə məhkumdu. Onsuz da, türk dili azərbaycan dilin sürətlə yeyir. Əgər bir dil məhv olursa, məhv olan dilin yerini daha ciddi bir xalqın dili tutmalıdır.
Türk dilində oxumaq, gənclərdə tənbəllik, arxayınlıq yaradır... Sırf mövzumuza gəldikdə isə, gənc adam Tolstoyu rusca oxumalıdır... Bir türk tərcüməçisi hansısa bir rus romanını azərbaycanlı tərcüməçidən yaxşı tərcümə edə bilməz... Kim hansısa bir rus romanını türkcə oxuyubsa, belə hesab etsin ki, əsəri oxumayıb... Rus ədəbiyyatını türkcə oxumaq, təxminən ona bənzəyir ki, bulaq suyunu kənara qoyub, gedib kanalizasiya suyu içirsən... Xüsusən yaradıcılıqla, yazı-pozu işləriylə məşğul olan gənclər türkcə oxumağı, türk kanallarına baxmağı özlərinə sərt şəkildə qadağan etməlidirlər... Ümumiyyətlə, hansı mətndə türk sözünə rast gəlirəmsə, özümdən asılı deyil, mətn gözümdən tamam düşür, mətnə qətiyyən ciddi münasibət göstərə bilmirəm... Sevda Sultanova kimi təcrübəli qələm adamları əttökən türk sözlərindən yazılarda istifadə edəndə, onları başa düşmək heç cür mümkün olmur. Hər şeyi öz adı ilə çağırsaq, bunun adı banal yüngüllükdür...
Türkcəyə tərcümə olunmuş rus ədəbiyyatı çox bərbad gündədir... Türkcə danışan düşük, özünə bir qram hörmət etməyən azərbaycanlılar da var.
Amma tərcümədə türk sözlərinə rast gələndə qanım qaralırdı. Elə bil iştahla yediyim ləzzətli yeməyin, məsələn, yarpaq dolmasının, kələm dolmasının, badımcan dolmasının, yayma xəngəlin, küftənin içindən sümük qırıntısı çıxırdı... Elə qəşəng, ürəyə yağ kimi yayılan tərcümədə türk sözlərindən istifadə etmək günahdı, cinayətdi.
...rus ədəbiyyatını türkcə oxumaq, təxminən bulaq suyunu kənara qoyub gedib kanalizasiya suyu içməyə bənzəyir. Ola bilsin, fikrimi bir az kobud, sərt şəkildə ifadə etmişəm. Əgər bu kobud bənzətmə ilə kimlərinsə xətrinə dəymişəmsə, həmin adamlardan dönə-dönə üzr istəyirəm.
Söhbət Azərbaycanda kitabların baha olmasından, Azərbaycan dilinə tərcümələrin keyfiyyətinin aşağı olmasından getmir. Bütün bunlar aşağı-yuxarı ucuz bəhanələrdir. Söhbət ondan gedir ki, azərbaycanlılar kiçik qardaş xəstəliyindən əziyyət çəkirlər. Azərbaycanlılar böyük qardaşsız yaşaya bilmirlər.
Bu gün Türkiyədə istifadə olunan dil uydurma, süni, saxta bir dildir.
Akop Martayanın uydurduğu saxta, sintetik, süni sözlərdən istifadə etməkdənsə, ərəb-fars sözlərindən istifadə etmək daha yaxşıdır... Akop Martayan türkləri dəhşətli bir bataqlığa soxub... Deyirəm, ay bəy, ay yoldaş, ay vətəndaş, sənin hekayədə ərəb-fars sözlərinin əvəzinə istifadə etdiyin sözlər türk sözləri deyil, Akop Martayanın uydurduğu süni, saxta, sintetik sözlərdir.
Akop Martayanın bayrağı AZTV-nin qülləsində dalğalanmaqdadır.
Türkiyədə türkcə danışanda özlərini xoşbəxt hiss edirlər. Gəlin ədalətli olaq. İndi bunun adı xalis görməmişlik deyilsə, bəs nədir?... Düşüklük. Burda hər hansı şərhə qətiyyən ehtiyac yoxdur... Azərbaycanlılar kiçik qardaş xəstəliyindən əziyyət çəkirlər... Yazıda, danışıqda türk sözləri işlətməklə azərbaycanlılar türklərə yarınırlar... Sabah CHP hakimiyyətə gəlsə, indi mövqeləri xeyli zəifləmiş “bəyaz türklər” yavaş-yavaş üzə çıxacaqlar. “Ay balam, gül balam/ qazlarım, ay qazlarım, ağıldan dayazlarım…” kimi sözlər deyib azərbaycanlılarla incə tərzdə məzələnəcəklər. Heç kimə sirr deyil ki, Türkiyənin ictimai-siyasi-mədəni elitası azərbaycanlılara ikinci sort insan kimi baxır. Əlbəttə, hətta məzə, gülüş obyektinə çevrildikləri halda belə azərbaycanlılar özlərin xoşbəxt hiss edəcəklər.
Türkiyənin ictimai-siyasi-mədəni həyatında özünə yer tapa bilməyən, artıq-urtuq, qalıq-quluq türklər azərbaycanlılara sadəcə “bəyənmə düyməsi” kimi baxırlar. Kiçik qardaş xəstəliyinin altında şiddətlə əzilən azərbaycanlılar onlara “bəyənmə düyməsi” kimi baxan, Türkiyənin ictimai-siyasi-mədəni həyatında özünə yer tapa bilməyən, artıq-urtuq, qalıq-quluq türklərə böyük şövqlə, geniş məhəbbətlə qucaq açırlar.
Azərbaycanlıların türk sözlərindən istifadə etməyinin əsasən üç əsas səbəbi var: 1. Yüngüllük, 2. Görməmişlik, 3. Kiçik qardaş xəstəliyi.
Türk mənbələrindən bu və ya digər formada istifadə edən adamların ciddi düşüncə yiyəsi olacaqlarına, ortabab bir məhsul yaradacaqlarına qətiyyən inanmıram
Qara Qarayev "türkcə" danışmaqla türklərə yaltaqlanır.
Heç bir ehtiyac olmadığı halda “türk” sözlərindən bol-bol istifadə edərkən ucuz yüngüllük etməklə bərabər, həm də türklərə, hazırkı “böyük qardaşa” yaltaqlanırlar... Müxalifət liderlərinin, müxalifətin üzdə olan simalarının heç bir ehtiyac olmadığı halda çıxışlarında “türk” sözlərindən bol-bol istifadə etmələri, onların informasiyaları qeyri-ciddi mənbələrdən aldıqlarının, qeyri-ciddi mənbələrdən qidalandıqlarının açıq-aşkar əlamətidir.
Açıq deyirəm, mən türk mahnıları oxuyan azərbaycanlı müğənnilərə nifrət edirəm. ...türk mahnılarını oxumağı həyat tərzinə çevirmək yüngüllük, düşüklük, hətta deyərdim ki, Azərbaycan musiqisinə qarşı xəyanətdir.
Əhməd Həmdi Tanpınarın, Oğuz Atayın, Yusif Atılqanın, Sadiq Hidayətin ədəbiyyata dəxli yoxdu... Əhməd Həmdi Tanpınar, Oğuz Atay, Yusif Atılqan, Sadiq Hidayət kimi saxta, surroqat yazıçılar ədəbiyyat haqqında dərin anlayışı, ədəbiyyat haqqında özünün şəxsi fikirləri olmayan, sağ əllə sol qulağı qaşımağı həyat tərzinə çevirən, ciddi, həqiqi ədəbiyyatı sağ əllə sol qulağı qaşımaq kimi başa düşən adamların sevimli yazıçısı ola bilər.
Türkiyə əhalisi kitab oxuma baxımından Afrika ölkələri ilə bir sıradadı. Türkiyədə altı adama ildə bir kitab düşür.
Türkiyənin ictimai-siyasi-mədəni həyatında uğur qazanmaqda çətinlik, əziyyət çəkən adamlar azərbaycanlılara sadəcə “bəyənmə düyməsi” kimi baxırlar. Natamamlıq kompleksinin altında şiddətlə əzilən azərbaycanlılar onlara “bəyənmə düyməsi” kimi baxan, Türkiyənin ictimai-siyasi-mədəni həyatında uğur qazanmaqda əziyyət çəkən adamlara şövqlə, məhəbbətlə qucaq açırlar.
...mən də türk filmlərinə baxmıram. Çünki mən də türklərə inanmıram. Söhbət sənətdən, yazıdan, kinodan, ədəbiyyatdan gedir... Bu yazıda isə türk mətbuatı, türk köşə yazarları haqda danışacayıq... İçiboş bir adam özünü intellektual adam kimi tanıtdıra bilər. Türk köşə yazarları artistliyi gözəl bacarırlar. Bu artistliyə aldanan xeyli insan var. Mən artistlərin yazısını oxumuram.
Mənə deyirlər ki, sən rus dilinin təəssübünü çəkirsən, türk düşmənçiliyi edirsən. Rus dilinin təəssübünü çəkmirəm. Rus dilinin təəssübünü niyə çəkməliyəm? Türk düşmənçiliyi də etmirəm.
Seymur Baycan deyir ki, müasir türk dilinin yaradıcısı erməni Aqop Martayandır. Ermənilər tərəfindən uydurulmuş və tirajlanmış bu məlumat hamımıza çoxdan məlum idi.
Bir Azeri'nin biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |