Sulakçayır | |
---|---|
Ardahan'ın konumu | |
Sulakçayır'ın Ardahan'daki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Ardahan |
İlçe | Hanak |
Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
Rakım | 2096 m |
Nüfus (2022) | |
• Toplam | 117 |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
İl alan kodu | 0478 |
İl plaka kodu | 75 |
Posta kodu | 75900 |
Sulakçayır, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Sulakçayır köyünün en eski adı Cvarishevi’dir. Gürcüce bir yer adı olan Cvarishevi (ჯვარისხევი), haç anlamındaki "cvari" (ჯვარი) ile dere anlamındaki "hevi" (ხევი) kelimelerinden oluşur ve “haç dere” anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye benzer biçimde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Cvarisğev (جوارسغو) şeklinde geçer.[5] Bu yer adı, Çıldır Eyaleti’nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde ise, Cvarishev (جوارسخو) biçiminde yazılmıştır.[6] Ancak bu isim zaman içinde değişime uğramış ve Carishev (جاریسخو) dönüşmüştür.[7]
Cvarishevi köyünün yer aldığı Eruşeti bölgesi, tarihsel Gürcistan’ı oluşturan yerlerden biriydi ve Gürcü Hristiyanlığının başta gelen merkezleri arasında yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Megalit bir yapı olan Cvarishevi Kalesi ile yıkılmış olan Cvarishevi Kilisesi bu dönemden kalmıştır.[8][9]
Cvarishevi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Cvarisğev-i Süfla adıyla kaydedilmiş olan köyde 10 Hristiyan hane bulunuyordu ve nüfusu Gürcülerden oluşuyordu. Köyün mezrası da Cvarisğev-i Ulya adıyla yazılmıştı. Köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[5][10][11]
Cvarishevi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya’ya bırakıldı. Rus idaresi köyün adını değiştirmiş ve 1886 nüfus sayımında, Türkçenin etlisiyle Carishevi (Джарисхеви) şeklinde yazılmış olan köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı Maçueti nahiyesinin beş köyünden biriydi. Nüfusu, 130’u erkek ve 136’sı kadın olmak üzere, 36 hanede yaşayan 266 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus içinde, 19 hanede yaşayan 205 kişi Türk, 9 hanede yaşayan 61 kişi Kürt olarak kaydedilmiştir.[12]
Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli 1917 yılında köyün adını Cvarishevi (ჯვარისხევი) şeklinde yazmıştır. Martvileli, köyün haçı andıran bir vadide bulunduğunu ve muhtemelen bundan dolayı Cvarishevi olarak adlandırıldığını belirtmiştir. Bu sırada köyde yarı yıkık halde bir kilise bulunuyordu.[13]
Cvarishevi köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru Rus ordusunun çekilmesinin ardından, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921’de İmzalanan Moskova Antlaşması’yla Ardahan sancağı ve Cvarishevi köyü Türkiye’ye bırakıldı.[14][15]
Cvarishevi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Kars vilayetinin Ardahan kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[7] 1940 genel nüfus köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 391 kişiden oluşuyordu.[16] Cvarishevi veya Carishev Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Sulakçayır olarak değiştirilmiştir.[17] Sulakçayır köyünün nüfusu 1965 yılında 602 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 166 kişi okuma yazma biliyordu.[18]
Eskiden köydeki Hristiyan nüfusun ibadet yeri olan Gürcülerden kalma Cvarishevi Kilisesi, 1917 yılında yarı yıkık halde bulunuyordu. Daha sonraki bir tarihte bu kilisenin tamamen yıkıldığı ve yerinde köyün camisinin inşa edildiği anlaşılmaktadır.[9][13] Köyün merkezindeki bir evde tespit edilen süslemeli taşın bu kiliseden kaldığı tahmin edilmektedir. Taştaki üç adet kemerli oyuk içinde kabartma haçların olduğu, bir adet silik biçimde kalmış olan figürden anlaşılmaktadır.[8] Cvarishevi Kalesi, köyün merkezinin 1,2 kilometre kuzeybatısında, Kasreti Deresi’nin sağ tarafında bir sırtta, köylülerin “Koçoba” (კოჭობა) olarak adlandırığı yerde bulunmaktadır. Kuru duvar tekniğiyle kabaca yontulmuş kesme taşlarla inşa edilmiş olan yapı (14 x 10 m) bugüne ulaşan duvarlarının yüksekliği 1-2 metre arasında değişmektedir. Ancak duvarlarının büyük kısmı bugün taş yığını halindedir.[8]
Köy, Ardahan il merkezine 40 km, Hanak ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[19]
Yıllara göre köy nüfus verileri | |
---|---|
2022 | 117[2] |
2021 | 123[2] |
2020 | 124[2] |
2019 | 125[2] |
2018 | 131[2] |
2017 | 137[2] |
2016 | 137[2] |
2015 | 133[2] |
2014 | 138[2] |
2013 | 147[2] |
2012 | 147[2] |
2011 | 144[2] |
2010 | 157[2] |
2009 | 162[2] |
2008 | 168[2] |
2007 | 169[2] |
2000 | 156[20] |
1990 | 341[21] |
1985 | 441[22] |
1960 | 586[23] |
1935 | 303[24] |