Suriye Arnavutları

Suriye Arnavutları
Shqiptarët në Siri
Toplam nüfus
5000 - 10.000
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Şam, Hama, Halep, Lazkiye
Diller
Arnavutça, Levanten Arapça
Din
Sünni İslam, Bektaşîlik
İlgili etnik gruplar
Arnavutlar

Suriye Arnavutları (Arnavutça: Shqiptarët në Siri), başta Şam, Hama, Halep ve Lazkiye şehirleri olmak üzere yaklaşık 5000 ila 10.000 kişilik bir topluluk oluşturmaktadır.[1][2][3] Suriye'deki Arnavutlar الأرناؤوط (Arnā'ūṭ) olarak bilinmektedir.[4]

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şam'da tarihi 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan belirli Arnavut mahalleleri bulunmaktadır. En bilinenleri arasında, İşkodra kökenli bir Arnavut olan Vehbi Sulejman Gavoçi tarafından inşa edilen Mescid Arnaut'un (Arnavut Camii) bulunduğu, halk arasında Arnaut Mahala (Arnavut Mahallesi) olarak bilinen ed-Divaniye mahallesi yer almaktadır.[5][6] Şam'da çok sayıda Arnavut ailenin yaşadığı bir diğer mahalle de el-Kadam mahallesidir.[1][6]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Balkanlardan Arnavut göçü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Halep'teki Adliye Camii 16. yüzyılda Dukakinoğlu Ahmed Paşa'nın oğlu Dukakinzade Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır. Dukakinzâdeler, Osmanlı döneminde Halep'in önde gelen ailelerinden biri haline gelecektir

Suriye'nin Osmanlı İmparatorluğu'na katılması, Şam gibi Suriye'nin şehir merkezlerine yeniçeri askerlerini getirmiştir. 17. yüzyılda Balkanlar'dan toplanan Arnavutlar, farklı etnik kökenlerden gelen diğer Osmanlı birliklerinin yanında dikkat çekici bir varlık göstermişlerdir.[7] Bu dönemde Arnavutlar, bir süre bölgede valilik yapan Koca Sinan Paşa gibi başka görevlerde de bulunmuşlardır.[4]

Suriye'de yerleşik bir Arnavut topluluğunun başlangıcı 19. yüzyılın başlarına dayanır.[6] O dönemde Mısır lideri Osmanlı Arnavutu Mehmed Ali Paşa'nın ordusundaki bazı Arnavutlar, orduyla birlikte Mısır'a geri dönmeyi reddetti.[6] Yaklaşık 100-200 aile Mısır'ı terk ederek Suriye'ye yerleşti ve daha sonra bir kısmı kökenlerine dair anılarını koruyarak asimile oldular.[6]

Arnavutlar 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında daha büyük sayılarda Suriye'ye göç etmişlerdir.[1][6] Suriye'deki en büyük göç dalgası, Arnavutların Balkan Savaşları'ndan kaçtığı 1912-1913 yılları arasında yaşanmıştır.[8] Arnavutluk'un İşkodra şehrinden Arnavutlar 1924'te gelerek Şam'a yerleşmiş, diğer Arnavutlar ise 1931'de Sırpların zulmünden kaçarak Yugoslavya'dan gelmişlerdir.[6]

Osmanlı döneminden günümüze kadar, Arnavut Müslüman âlimlerin ve öğrencilerin Şam'a göç ettiği ve bazılarının Arapçalarını mükemmelleştirdiği bir göç geleneği devam etmiştir.[4] Bu kişilerden bazıları Şam'da kalıp Suk Saruja ve Suk el-Muhacirin gibi mahallelere yerleşmiştir.[4] Arnavut toplumu içindeki bazı bireyler sufiydi ve sufiliğin anavatanda yayılması için bir köprübaşı görevi de gördüler.[4] Yine de genel olarak Şam'daki Arnavut Müslüman din adamları Sünni İslam'ın hakimiyeti nedeniyle muhafazakardır ve bu durum Arapça dini eserlerinin çoğuna yansımıştır.[4] Arnavut Müslüman âlimler İslami ilimlere damgalarını vurmuşlardır ve Suriye'nin önde gelen Arnavut Müslüman din adamları arasında Muhammed Nâsırüddin el-Elbânî ve Abdülkadir el-Arnavut sayılabilir. Çağdaş zamanlarda Suriye'deki diğer Arnavutlar sanatçı, romancı, şair, kısa öykü yazarı, edebiyat eleştirmeni ve tiyatrocu olarak çabaları ve eserleriyle Suriye toplumuna katkıda bulunmuşlardır.[4] Arnavutlar ayrıca Suriye'nin ekonomik, siyasi ve askeri sektörlerine de katkıda bulunmuşlardır.[6]

2020'lerin başı itibarıyla, Arnavutça bilgisi yaşlılar arasında devam etmektedir.[6] Ailelerde dili yeni nesillere aktarma çabaları başarılı olmadı ve gençler birkaç kelime dışında Arnavutça konuşmuyor.[6] Suriyeliler ile evlilikler gerçekleşmiş ve toplum arasında kabul görmüştür.[6]

Albanofon Balkan Mısırlıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Suriye'de kendilerini Arnavut olarak tanımlayan ve demircilik, metal işleri ve demir işçiliği gibi mesleklerde çalışan Arnavutça konuşan küçük bir Balkan Mısırlıları topluluğu bulunmaktadır.[9][10][11] Balkan Savaşları nedeniyle Güney Avrupa'daki Osmanlı egemenliğinin çökmesi, atalarının göç etmesine ve Suriye'ye yerleşmesine neden olmuştur.[11]

Önemli kişiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih ve siyaset

[değiştir | kaynağı değiştir]

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c "Shqiptarja.com - Shqiptarët në Siri: Asad po na vret, na shkatërroi shtëpitë". web.archive.org. 9 Ocak 2017. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Shqiptarja.com - Bega: Dhjetë mijë arnautë që ruajnë gjakun shqiptar". web.archive.org. 9 Ocak 2017. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. 
  3. ^ A ka shtet amë për “arnautët” e Sirisë? 2 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – koha.net
  4. ^ a b c d e f g Norris, Harry Thirlwall (1993). Islam in the Balkans: religion and society between Europe and the Arab world. Columbia: University of South Carolina Press. ss. 244-245 [1]. ISBN 9780872499775. 
  5. ^ "Shqiptarët e Sirisë". web.archive.org. 25 Haziran 2021. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. 
  6. ^ a b c d e f g h i j k Masri, Zeinab (1 October 2020). "Syria's Arnaut... Integration into Syrian society and preservation of Albanian identity". Enab Baladi. 15 June 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 March 2021. 
  7. ^ Masters, Bruce (2013). The Arabs of the Ottoman Empire, 1516–1918: A social and cultural history. Cambridge: Cambridge University Press. s. 68. ISBN 9781107033634. 
  8. ^ "Dr.Ramiz Zekaj: Arnautët e Sirisë, një Shqipëri e vogël larg atdheut të tyre". 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. 
  9. ^ Berland, Joseph C.; Rao, Aparna (2004). Customary Strangers: New Perspectives on Peripatetic Peoples in the Middle East, Africa, and Asia. Greenwood Publishing Group. ss. 74-75. ISBN 978-0-89789-771-6. 
  10. ^ Herin, Bruno (2012). "The Domari Language of Aleppo (Syria)". Linguistic Discovery. 10 (2): 2. doi:10.1349/PS1.1537-0852.A.412. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2023. 
  11. ^ a b Tarlan, Kemal Vural, (Ed.) (2017), The Dom, The "Other" Asylum Seekers From Syria: Discrimination, Isolation and Social Exclusion: Syrian Dom Asylum Seekers in the Crossfire (PDF), Kırkayak Kültür Sanat ve Doğa Derneği, s. 21, 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 8 Mayıs 2023