Ukrayna'da Uluslararası Ceza Mahkemesi soruşturması

Ukrayna-Rusya Federasyonu davası (2022) ile karıştırılmamalıdır.
Ukrayna'daki Durum
The seal of the International Criminal Court
Uluslararası Ceza Mahkemesinin mührü
Dosya no.01/22
BaşvuranArnavutluk, Avustralya, Avusturya ve diğer 36 UCM üyesi ülke
Başvuru tarihi25 Şubat 2022
Açılış tarihi3 Mart 2022 (2022-03-03)
Olay(lar)Onur Devrimi ve Rusya-Ukrayna Savaşı
SuçlarSavaş suçları:
İnsanlığa karşı suçlar:
Şüphelinin/şüphelilerin durumu
Vladimir PutinKaçak
Maria Lvova-BelovaKaçak

Ukrayna'da Uluslararası Ceza Mahkemesi soruşturması veya Ukrayna'daki Durum, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından 21 Kasım 2013'ten bu yana,[1] Onur Devrimi, Rusya-Ukrayna Savaşı, 2014'te Kırım'ın Rusya Federasyonu tarafından ilhakı, Donbas'taki savaş ve 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında "açık bir şekilde" işlenmiş olabilecek savaş suçları ve insanlığa karşı suçlara ilişkin devam eden bir soruşturmadır.[2] Tam soruşturma 2 Mart 2022'de yargı yetkisini aldı.[3][4]

Ön hazırlık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 2022 itibarıyla, Ukrayna, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) Roma Statüsü'ne taraf değildir. 2014 ve 2015 yıllarında, Ukrayna hükûmeti UCM'den 2014 Yevromaydan protestoları ve halk ayaklanmalarında, 2014'te Kırım'ın Rusya Federasyonu tarafından ilhak edilmesinde ve Donbass Savaşı'nda Ukrayna'da meydana gelmiş olabilecek savaş suçlarını ve insanlığa karşı suçları soruşturması için iki resmi talepte bulundu. İlk deklarasyon, 21 Kasım 2013 ile 22 Şubat 2014 tarihleri arasında, tüm Ukrayna bölgesini kapsamaktaydı. İkinci deklarasyon, 20 Şubat'tan itibaren, yine Ukrayna topraklarının tamamı için açık bir bitiş tarihi ile uzatılmış bir soruşturma talep etti.[2]

25 Nisan 2014'te UCM, savaş suçu iddialarına ilişkin delillerin ön incelemesine başladı. 11 Aralık 2020'de UCM Savcısı, "savaş suçlarının ve insanlığa karşı suçların işlendiğine inanmak için makul bir temel bulunduğuna", "belirtilen suçların [Aralık 2020 itibarıyla] kabul edilebilir olduğuna" ve "yargı yetkisine tabi, soruşturma için makul bir temel bulunduğuna" karar verdi.[5][6]

Yönlendirmeler, yargı yetkisi ve yetkilendirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

25 Şubat 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın başlamasından bir gün sonra, UCM Savcısı Karim Ahmad Khan, UCM'nin "yargı yetkisini kullanabileceğini ve Ukrayna'da işlenen herhangi bir soykırım, insanlığa karşı suç veya savaş suçunu soruşturabileceğini" belirtti.[7] Khan 28 Şubat'ta tam bir UCM soruşturması başlatmayı planladığını ve ekibinden "tüm kanıt koruma fırsatlarını araştırmasını" istediğini belirtti. Roma Statüsü'nün 13(a) Maddesi uyarınca, bir UCM üye devleti davayı soruşturmaya sevk ederse, soruşturmayı resmi olarak açmanın daha hızlı olacağını belirtti. Yargı yetkisini tesis edecek 13(c) Maddesinin proprio motu daha yavaş olurdu.[8]

Litvanya Başbakanı Ingrida Simonyte 28 Şubat'ta Litvanya'nın UCM soruşturmasının açılmasını talep ettiğini söyledi.[8] 2 Mart 2022'de Khan, 39 devletten (Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan ve diğer 34 devlet) başvurular aldığını ve bu sayede kendisinin Roma Statüsü'nün 14. Maddesi uyarınca soruşturma açabileceğini belirtti. Khan, savcılığın zaten "kabul edilebilir olabilecek potansiyel davaları belirlediğini" belirtti.[3][4] 11 Mart'ta Japonya ve Kuzey Makedonya sevk edilen devletlere katılarak toplam sevk eden ülke sayısını 41'e çıkardı.[9] 1 veya 2 Mart 2022'de Ukrayna'daki Durum, UCM'nin önyargıılama Dairesi II'ye atandı ve Savcı Khan'dan yetki talebi alarak yargıçlar Antoine Kesia-Mbe Mindua, Tomoko Akane ve Rosario Salvatore Aitala ile birlikte soruşturmaya izin verilip verilmeyeceğine karar vermeleri gerekiyor.[10]

Ukrayna'daki durumu UCM'ye havale eden ülkeler listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna'daki savaş suçları davasını UCM'ye havale eden ülkeler arasında şunlar yer alıyor:[11][12]

  1. Arnavutluk
  2. Avustralya
  3. Avusturya
  4. Belçika
  5. Bulgaristan
  6. Kanada
  7. Kolombiya
  8. Kosta Rika
  9. Hırvatistan
  10. Kıbrıs
  11. Çek Cumhuriyeti
  12. Danimarka
  13. Estonya
  14. Finlandiya
  15. Fransa
  16. Gürcistan
  17. Almanya
  18. Yunanistan
  19. Macaristan
  20. İzlanda
  21. İrlanda
  22. İtalya
  23. Japonya
  24. Letonya
  25. Lihtenştayn
  26. Litvanya
  27. Lüksemburg
  28. Malta
  29. Kuzey Makedonya
  30. Norveç
  31. Hollanda
  32. Yeni Zelanda
  33. Polonya
  34. Portekiz
  35. Romanya
  36. Slovakya
  37. Slovenya
  38. İspanya
  39. İsveç
  40. İsviçre
  41. Birleşik Krallık

Soruşturma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Savcı Khan 3 Mart 2022'de "müfettişler, avukatlar ve operasyonel planlama konusunda özel deneyime sahip kişilerden" oluşan bir ilk ekibin kanıt toplamaya başlamak için "Ukrayna bölgesine" gönderildiğini belirtti.[13] 11 Mart'ta Khan, makamının Ukrayna durumuyla ilgili bilgileri olan herhangi bir kişinin UCM müfettişleriyle iletişime geçebileceği özel bir portal oluşturduğunu duyurdu.[14]

16 Mart 2022'de UCM Savcısı, Ukrayna'daki durumu yerinde değerlendirmek için Batı Ukrayna ve Polonya'yı ziyaret etti.[15] Bu ziyaret sırasında UCM Savcısı, Dışişleri Bakanı ve Ukrayna Başsavcısı ile görüştü ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile sanal olarak görüştü.[15] UCM Savcısı, Zelenski'nin düşmanlıkların yürütülmesinin uluslararası insancıl hukukun ihlallerine yol açmamasını sağlamak için mümkün olan her türlü çabanın gösterilmesi gerektiği görüşüne katıldı ve ofisinin sivil nüfusa veya sivil nesnelere yönelik kasıtlı saldırıları soruşturabileceğini ve kovuşturabileceğini ilan etti.[15]

Tutuklama emirleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında çocuk kaçırma olayları

22 Şubat 2023 tarihinde Karim Ahmad Khan, önyargıılama Dairesi II'den Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya Çocuk Hakları Başkanlık Komiseri Maria Lvova-Belova hakkında tutuklama emri çıkarmasını talep etti. Khan, "makul gerekçelere" dayanarak, "Roma Statüsü'nün 8(2)(a)(vii) ve 8(2)(b)(viii) maddelerine aykırı olarak Ukraynalı çocukların Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerinden Rusya Federasyonu'na yasadışı sınır dışı edilmesi ve nakledilmesinden cezai sorumluluk taşıdıklarını" iddia etti. Khan, "en az yüzlerce çocuğun" Rusya'ya sınır dışı edildiğini ve Putin'in çocuklara Rus vatandaşlığı verilmesini kolaylaştıran başkanlık kararnameleri yayınladığını belirtti. Khan'ın ofisi olayları "[çocukları] kendi ülkelerinden kalıcı olarak uzaklaştırma niyeti" olarak yorumladı.[16]

17 Mart 2023 tarihinde önyargıılama Dairesi Putin ve Lvova-Belova hakkında tutuklama emri çıkardı.[17][18][19][20]

Kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

4 Mart 2022'de Avrupa Birliği (AB) adalet bakanları Eurojust'tan ulusal mahkemeler ve UCM tarafından yürütülen savaş suçları ve insanlığa karşı suç soruşturmalarına destek vermesini talep etti. 23 Mart 2022'de Fransa Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı, UCM'ye 500 milyon € ekstra fon sağlayacağını ve "gerekirse" desteği artıracağını açıkladı.[21]

Yürütmeyle ilgili sorunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu savaş suçlusu olarak nitelendirildi.[22]

UCM, soruşturma ve yaptırıma yardımcı olmak için üye ülkelere güvenir. Ancak Hindistan, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere birçok ülke UCM üyesi değildir.[23] Rusya, UCM'nin Rusya'nın Kırım'ı işgalinin "devam eden bir işgal" anlamına geldiğine karar vermesinin ardından 2016 yılında UCM'den çekildi.[24] Bu nedenle Rusya'nın UCM ile işbirliği yapma konusunda yasal bir yükümlülüğü yoktur ve başta Başkan Vladimir Putin olmak üzere şüphelileri yargılama veya kovuşturma için teslim etmesi pek olası değildir.[25][26]

Rusya, UCM üyesi olmadığı için Rusya topraklarında bulunan şüpheliler hakkında tutuklama emri çıkarmanın zor olması bekleniyor.[25][26]

Amerika Birleşik Devletleri, Uluslararası Ceza Mahkemesine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve diğerlerini Ukrayna'nın istilası sırasında işlenen savaş suçları nedeniyle yargılanması için yardım sözü verdi.[27][28]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Ukraine". International Criminal Court (İngilizce). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  2. ^ a b "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: "I have decided to proceed with opening an investigation."". www.icc-cpi.int (İngilizce). 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  3. ^ a b "ICC investigates alleged Russian war crimes in Ukraine". South China Morning Post (İngilizce). 3 Mart 2022. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  4. ^ a b "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: Receipt of Referrals from 39 States Parties and the Opening of an Investigation". www.icc-cpi.int (İngilizce). 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  5. ^ "Ukraine". www.icc-cpi.int. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  6. ^ "Russia, Ukraine & International Law: On Occupation, Armed Conflict and Human Rights". Human Rights Watch (İngilizce). 23 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  7. ^ Reuters (27 Şubat 2022). "World Court: Ukraine has filed suit against Russia, citing false genocide claims". Reuters (İngilizce). 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  8. ^ a b "ICC prosecutor to investigate possible war crimes in Ukraine". the Guardian (İngilizce). 28 Şubat 2022. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  9. ^ "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: Additional Referrals from Japan and North Macedonia; Contact portal launched for provision of information". icc-cpi.int. International Criminal Court. 11 Mart 2022. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022. 
  10. ^ "ICC Presidency assigns the Situation in Ukraine to Pre-Trial Chamber II". www.icc-cpi.int (İngilizce). 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  11. ^ "Russia referred to International Criminal Court for alleged war crimes in Ukraine". inews.co.uk (İngilizce). The i. 2 Mart 2022. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  12. ^ "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: Additional Referrals from Japan and North Macedonia; Contact portal launched for provision of information". icc-cpi.int. International Criminal Court. 11 Mart 2022. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022. 
  13. ^ Reuters (4 Mart 2022). "ICC prosecutor: Team leaves to investigate war crimes in Ukraine". Reuters (İngilizce). 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022. 
  14. ^ "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on the Situation in Ukraine: Additional Referrals from Japan and North Macedonia; Contact portal launched for provision of information". International Criminal Court (İngilizce). 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  15. ^ a b c "Statement of ICC Prosecutor, Karim A.A. Khan QC, on his visits to Ukraine and Poland: "Engagement with all actors critical for effective, independent investigations."". International Criminal Court (İngilizce). 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  16. ^ Karim Ahmad Khan (17 Mart 2023), Statement by Prosecutor Karim A. A. Khan KC on the issuance of arrest warrants against President Vladimir Putin and Ms Maria Lvova-Belova , Wikidata Q117194521
  17. ^ Hofmański, Piotr (17 Mart 2023). "ICC arrest warrants in the situation of Ukraine: Statement by President Piotr Hofmański" (video). youtube.com (İngilizce). International Criminal Court. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023. 
  18. ^ "ICC issues arrest warrant for Putin on war crime allegations". Al Jazeera. 17 Mart 2023. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023. 
  19. ^ Corder, Mike; Casert, Raf (17 Mart 2023). "ICC issues arrest warrant for Putin over Ukraine war crimes". Associated Press. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023. 
  20. ^ Michaels, Daniel (17 Mart 2023). "U.N. Court Issues Arrest Warrant for Russia's Putin And Another Kremlin Official". The Wall Street Journal. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023. 
  21. ^ étrangères, Ministère de l'Europe et des Affaires. "International Criminal Court investigation into crimes committed in Ukraine (23 Mar. 2022)". France Diplomacy - Ministry for Europe and Foreign Affairs (İngilizce). 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  22. ^ Mercer, David (3 Mart 2022). "Ukraine invasion: Could Putin stand trial for war crimes and what punishment could he face?". Sky News. 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ Felter, Claire (23 Şubat 2021). "The Role of the International Criminal Court". Council on Foreign Relations. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  24. ^ "Russia withdraws from International Criminal Court treaty". BBC. 16 Kasım 2016. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  25. ^ a b Shelton, Tracey (10 Mart 2022). "What constitues a war crime and who could try Russia for alleged crimes committed during its invasion of Ukraine?". 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  26. ^ a b Brissenden, Michael (4 Mart 2022). "Putin has been accused of committing war crimes. But could the International Criminal Court bring him to justice?". ABC News. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  27. ^ "U.S. looks to assist war crimes prosecutions targeting Russian leaders". The Washington Post. 25 Nisan 2022. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2022. 
  28. ^ Orentlicher, Diane (10 Mayıs 2022). "The case for a Putin war crimes trial". NBC News. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]