Yeni Türkiye Partisi (1961)
Yeni Türkiye Partisi | |
|---|---|
_logo.svg){kind=logo} | |
| Kısaltma | YTP |
| Kurucu | Ekrem Alican |
| Kuruluş tarihi | 13 Şubat 1961 |
| Kapanış tarihi | 19 Mart 1973 |
| Önceli | Demokrat Parti Hürriyet Partisi |
| Ardılı | Adalet Partisi |
| İdeoloji | Liberal muhafazakârlık |
| Siyasi pozisyon | Merkez sağ |
Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.
Kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra Demokrat Parti'nin kapatılmasıyla siyasi yaşamda doğan boşluğu doldurmak üzere 13 Şubat 1961'de kuruldu. Kurucuları ve yöneticileri arasında İrfan Aksu, Yusuf Azizoğlu, Raif Aybar gibi ilk dönem DP'lilerin de yer aldığı partinin siyasi kadrosu, geçmişte Celal Bayar-Adnan Menderes çizgisine karşı çıkan DP'nin merkez kanadını temsil ediyordu. Genel başkanlığına Millî Birlik Komitesi yönetiminde maliye bakanlığı yapmış olan Ekrem Alican getirildi. Aynı dönemde DP'nin mirasçısı olarak ortaya çıkan Adalet Partisi'ne (AP) karşı askeri yönetimden destek gören YTP'nin programı, gerek siyasi açıdan, gerekse iktisat politikası açısından liberal nitelikteydi. Temelde AP'ninkinden çok farklı olmayan programda, 27 Mayıs'ın DP'li seçmene karşı değil, DP yöneticilerine karşı yapıldığına dikkat çekiliyordu.
9 Temmuz 1961 tarihinde yapılan anayasa referandumunda 1961 Anayasası’nın kabulü yönünde propaganda sürdürdü.[1]
YTP, 15 Ekim 1961'deki milletvekili genel seçimlerinde oyların yüzde 13,7'sini elde ederek, toplam 65 milletvekilliği kazandı. Cumhuriyet Senatosu'nda ise 28 üyelik elde etti. 1961 Genel Seçimleri'nde, YTP’nin en yüksek oy oranına ulaştığı bölgeler, AP’nin en az oy aldığı bölgeler olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi (%38.12) ve Doğu Anadolu Bölgesi (%34.20) bölgeleri oldu.[1]
25 Haziran 1962'de kurulan İsmet İnönü başkanlığındaki ikinci koalisyon hükûmetine altı bakan verdi. Ekrem Alican da devlet bakanı ve başbakan yardımcısı olarak yeni hükûmette görev aldı.
Gerilemesi ve kapanması
[değiştir | kaynağı değiştir]17 Kasım 1963'teki yerel seçimlerde YTP'nin oy oranının yüzde 6,5'e inmesinin gerekçesini CHP ile koalisyon olarak gösteren Alican, koalisyon hükûmetinden çekildi.[2] Daha sonra 20 Şubat 1965'te Suat Hayri Ürgüplü başkanlığındaki koalisyon hükûmetine dört bakanla katılan YTP'nin 10 Ekim 1965'teki genel seçimlerde oy oranı daha da azalarak yüzde 3,72'ye kadar düştü ve yalnızca 19 milletvekilliği kazanabildi.
Seçim başarısızlıklarının parti yönetiminde yarattığı ağır bunalım nedeniyle 1966'da genel başkanlığa İrfan Aksu seçildi. İstifalar sonucu boşalan bu göreve 1968'de Yusuf Azizoğlu, 1970'te ise Tahsin Banguoğlu getirildi.
YTP 12 Ekim 1969'daki genel seçimlerde yüzde 2,18'lik oy oranıyla altı milletvekili çıkardı. Bazı milletvekillerinin AP'ye ve yeni kurulan Millî Nizam Partisi'ne (MNP) katılmasından sonra bir varlık gösteremedi. 19 Mart 1973'te kongre kararıyla feshedildi.[3]
Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Meclis | Sıra | Kurulan Hükûmetler | Haritalar | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± | # | ± | ||||||
| 1961 | .jpg) Ekrem Alican |
1.391.934 | %13,73 |
— | 65 / 450
|
— | Ana Muhalefet | 4. | 27. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) 29. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) |
|
| 1965 | 346.514 | %3,72 |
 10,01
|
19 / 450
|
46
|
Muhalefet | 4. | — | 
| |
| 1969 | Yusuf Azizoğlu | 197.912 | %2,18 |
1,54
|
6 / 450
|
13
|
Muhalefet | 8. | — | Hiçbir ilde 1. olamadı |
Yerel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Genel Başkan | İl Genel Meclisi | Belediye | Harita | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | ||||
| 1963 | |
621.600 | %6,51 |
- | 55 / 1.045
|
|
| 1968 | Yusuf Azizoğlu | 65.593 | %0,72 |
5.79
|
9 / 1.252
|
Hiçbir ilde 1. olamadı |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Hüseyin Çavuşoğlu, "Merkez Sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül Sonrası Partileşme 13 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 22, Aralık 2009, ss.165-178
- ^ Ahmad, Feroz; Turgay, Bedia (1976). Türkiye'de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945-1971. İstanbul: Bilgi Yayınevi. s. 267.
- ^ "Cumhuriyet Döneminde Kurulan ve Kapanan Siyasi Partiler 20 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", tesav.org.tr
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdullah Kutalmış Yalçın (2021). "Türk Siyasal Hayatında Yeni Türkiye Partisi (1961-1973)". Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20 (4), ss. 2013-2041 4 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
