Zevce satışı

Bir market sahnesinin renkli betimlemesi. Bir kadın oradaki bir erkeğe bağlı. Orada tahta çitin iki yanında da duran erkekler kadına çeşitli ifadelerle bakıyorlar. Bir davulcu çocuk, askerî kıyafetiyle, büyük bir davul çalıyor. İki tane köpek yerde duruyor. Bir tane adam elinde bir kupada bira(muhtemelen) tutuyor. Kadın gururla dikilmiş, bir eli beline dayalı ve yüzünde yılışık bir gülümseme var. En sağda arkalarda, etrafındaki olaydan dolayı üzgün bir kadın duruyor.
Selling a Wife (Bir Zevce Satarken) (1812–1814), Thomas Rowlandson imzalı. Resim ifade ediyor ki, kadın da bu satım işinden gayet memnun. Etraftaki gülümsemelerden de bunun "neşeli bir iş" olduğu betimlenmiş.[1]

İngiliz bir âdet olan zevce satışı, 17. yüzyılın sonlarında, boşanmak ancak zengin insanlar için uygulanılabilir olduğu zamanlarda karşılıklı bir anlaşmayla tatminkâr olmayan evlilikleri bitirme yöntemiydi. Kişi, karısının boynuna, koluna ya da beline yular taktıktan sonra halka açık bir yerde en yüksek fiyatı verene satardı. Bu adet Thomas Hardy'nin "The Mayor of Casterbridge" adlı romanının altyapısını oluşturur. Hikâyenin başında ana karakter karısını satar, sonra yaptığı bu iş sonucu hayatı boyunca vicdan azabı çeker ve bu azap onu mahveder.

Refer to caption
Bir Fransız betimlemesi, resimde bir İngiliz asili Smithfield Marketine karısını satmaya gidiyor

Gerçi bu âdetin kanunda bir yeri yoktu ve genelde dava ile sonuçlanırdı, özellikle 1850'lerden sonraki dönemlerde. Görevlilerin davranışları kaçamaklıydı. 1800'lerin başında bir sulh hakimi, zevce satışlarına kanûnen engel olmaya hakkı olmadığına inanıyordu. Yerel polis memurları arasında insanları zevcelerini satması için zorlayanlar bile vardı.

Zevce satışı çeşitli şekillerde 20. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Hukukçu ve Tarihçi James Bryce'ın 1901'de yazdığına göre, onun zamanında da hala zevce satışları bazen görülüyordu. 1913'te bir kadın Leeds polis mahkemesine kendisinin kocası tarafından bir iş arkadaşına 1£'ya satıldığını gösteren bir delil teslim etmiştir ki bu da İngiltere'de rapor edilmiş en son zevce satışıdır.

Kanunî arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Zevce satışının 17. yüzyılın sonlarına doğru sonradan çıkarılmış bir âdet olduğu sanılmaktadır.[2] Gerçi 1302'de birinin karısını başka bir adama senetle devrettiği hakkında bir söylenti vardır.[3] 1750'lerin sonralarında, gazetelerin popüler olmasıyla, zevce satışı haberleri daha da artmıştır.[4] 20. yüzyıl yazarı Courtney Kenny âdeti şöyle açıklar: "yakın zamanda çıkmış bir şey olmadığını gösterecek kadar kökleşmiş bir gelenek".[5] Fakat 1901'de James Bryce zevce satış hakkında "İngiliz kanunlarımızda böyle bir hak kesinlikle yoktur" der.[3] Ayrıca o şunu da gözlemlemiştir: "herkes garip bir alışkanlık olan zevce satışını duymuştur, hatta âdet şu zamanda İngiltere'de fakir kesimlerde ara sıra görülmektedir".[3]

Evlilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

1753 Evlilik Harekâtı'na kadar, İngiltere'de papaz huzurunda evlilik kanunen mecburî değildi, evlilikler gayri resmîydi. Gereken şeyler sadece iki tarafın uygun yaşa ulaşınca(ki bu yaş kızlar için 12 erkekler için 14 idi[6]) birbirleriyle evlenmeye râzı olmasıydı.[3] Evlilikten sonra zevceler kocalarına tamamıyla bağlıydı. Karı-koca yasal bir bütünlük olurdu, zevcelerin yasal statüsü kocasına bağlı olma idi. Seçkin bir hakim olan Sir William Blackstone'nun 1753'te yazdığına göre: "kadının yasal varlığı evlilik sürecinde askıya alınmış olur, ya da en azından kocasına takviye olunur. Kocasının himayesi ve koruması altında her görevi yapar". Evlenmiş kadınlar mülk sahibi olamazdı ki onlar zaten kocalarının mülküydü.[7] Hakim Blackstone ayrıca şunu da gözlemlemiştir ki: "kanunen zevcelerin kısıtlamaları olsa bile, bu kanunlar onların korunması ve onların lehine koyulmuştur. Ki bu da İngiltere Kanunlarının kadına verdiği bir ayrılacaktır".[3]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Vaessen, Rachel Anne (2006) (pdf), Humour, Halters and Humiliation: Wife Sale as Theatre and Self-divorce (tez), ir.lib.sfu.ca, http://ir.lib.sfu.ca/dspace/retrieve/4174/etd2589.pdf 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 18 Aralık 2009 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ Griffiths, John (1995), "Book Review: E. P. Thompson: Customs in Common", "Book Review: E. P. Thompson: Customs in Common" 24 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Legal Pluralism 35, 15 Aralık 2009 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ a b c d e Bryce, James (1901), Studies in History and Jurisprudence, Volume II, New York: Oxford University Press, American Branch, ISBN 978-0-559-45406-6
  4. ^ Mansell, Wade; Meteyard, Belinda (2004), A critical introduction to law 21 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Third ed.), Routledge Cavendish, ISBN 1-85941-892-9
  5. ^ Kenny, Courtney (1929) (Tescillenmedi), Wife-Selling in England 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., heinonline.org, pp. 494–497
  6. ^ Leneman, Leah (1999), "The Scottish Case That Led to Hardwicke's Marriage Act" 25 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Law and History Review (University of Illinois Press) 17 (1): 161, doi:10.2307/744190 25 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, 16 Aralık 2009 tarihinde erişilmiştir
  7. ^ Caine, Barbara; Slug, Glenda (2002), Gendering European History: 1780–1920, Continuum, ISBN 978-0-8264-6775-1