Özbaşı, Posof
| Özbaşı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Özbaşı Özbaşı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 68 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Özbaşı, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Özbaşı köyünün eski adı Ğvinia'dır. Gürcüce bir yer adı olan Ğvinia (ღვინია), Gürcüce şarap anlamındaki "ğvino" (ღვინო) kelimesinden türemiştir ve şarap rengi anlama gelir.[4] 1595 tarihli Osmanlıca mufassal defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, "Ğina" (غینا) şeklinde yazılmıştır.[5][6]
Ğvinia köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan tarihsel Samtshe'de yer alıyodur. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde bir evin duvarında tespit edilen ve bir kiliseye ait Gürcüce yazılı taş da 15-16. yüzyıldan kalmıştır.[7]
Ğvinia köyü, Bu yerleşim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 16 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri Maharabel, Varsima, Giorgi, Nadira, Goça, Gogiça, Anania, Badura gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar ile yonca tarımı yapılıyor ve domuz besleniyordu.[8]
Ğvinia köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde Gvinia (Гвиниа) adıyla kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasının Digur nahiyesinin 21 köyünden biriydi. Nüfusu, 96'sı erkek ve 89'u kadın olmak üzere, 21 hanede yaşayan 185 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı Türk olarak yazılmıştır.[9]
Ğvinia köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sürerken Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Ğvinia Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Ğvinia, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında "Ginya" olarak yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 409 kişiden oluşuyordu.[11] Ğvinia veya Ginya Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Özbaşı olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Özbaşı köyünün nüfusu 447 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 184 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Özbaşı köyünde, köyün Hristiyan döneminden kalma bir kilise ile bir kalenin kalıntıları bulunmaktadır.[14]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Köy, Ardahan il merkezine 88 km, Posof ilçe merkezine 7 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 68[2] |
| 2021 | 65[2] |
| 2020 | 68[2] |
| 2019 | 71[2] |
| 2018 | 62[2] |
| 2017 | 60[2] |
| 2016 | 66[2] |
| 2015 | 68[2] |
| 2014 | 71[2] |
| 2013 | 70[2] |
| 2012 | 67[2] |
| 2011 | 71[2] |
| 2010 | 68[2] |
| 2009 | 73[2] |
| 2008 | 78[2] |
| 2007 | 78[2] |
| 2000 | 121[15] |
| 1990 | 212[16] |
| 1985 | 318[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ozbasi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Özbaşı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "ღვინია" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 9 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 444". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ "ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები" (2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2021, s. 101. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9746-3-2
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 303; III. cilt (1958) s. 444, 453". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 363". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2024.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Genel Nüfus Sayımı 1946isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 658". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 361.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 24-25 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b "Özbaşı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.