İsveç'te azınlık dilleri
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
İsveç'te en önemli 5 azınlık dili vardır. Bunlar Fince, Meänkieli, Laponca, Romanca ve Yidiş dilidir. İsveççe işaret dilinin yahudi versiyonu da bir azınlık dili sayılır. Ancak buna karşın İsveç'te halkın çoğu resmi dil olan İsveççeyi bilir.[1]
Birçok Avrupa ülkesinde (Polonya, İspanya, Britanya... gibi ülkelerin) hangi azınlık dillerinin resmiyet kazanacağı konusunda kriterleri vardır.[2] İsveç'te de azınlık dilleri dili ülkedeki tarihi oluşuna ve yerliler tarafından konuşulması koşullarına göre belirlenir.[3]
Azınlık dillerinin dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
2000 yılının Nisan ayında İsveç'te bazı bölgelerde azınlık dillerinin kullanımı resmîleşti ve böylece bazı belediye etkinlikleri laponca, fince ve meänkieli olarak sergilenmeye başlandı.
Riksdag, 1999 yılında Avrupa Birliği'nin azınlık dilleri konveksiyonunu onayladı. Bu konveksiyon halk arasında azınlık dillerine bağlılık ile sonuçlandı. Azınlık dilleri arasında Fince, meänkieli ve laponca, diğer resmi azınlık dilleri olan Çingenece ve Yidiş diline göre daha fazla resmi hakka sahiptir. Böylece halk bazı belediyelerde resmi kurumlarda kendi dillerini kullanabiliyorlar.[4]
Avrupa Konseyi'nin Azınlık Dilleri Sözleşmesine göre, İsveç'te resmi olarak tanınmak üzere Fince, Meänkieli, Laponca, Romanca ve Yidiş dili azınlık dilleri olarak seçildi, çünkü bu diller ülkede geleneksel olarak konuşuluyor. Ancak 20. yüzyılda ülkeye sonradan gelen Arapça ve Türkçe gibi diller bu sebepten resmi azınlık dili olarak kabul edilmez. İsveç işaret dili de tartışmalı olarak bir azınlık dilidir.[5]
Laponca - Sami dili
[değiştir | kaynağı değiştir]Sami dilleri birden fazla lisandan oluşur ancak hepsi laponca olarak kabul edilir. Kolahalvön'deki laponca ve Norrland'daki Laponca'nın arasında neredeyse Almanca ve İsveççe kadar fark vardır. İsveç'te Kuzey Sami dili, Lule Sami dili, Pite Sami dili, Ume Sami dili ve Günet Sami dili konuşulur.[6]
Fince
[değiştir | kaynağı değiştir]Finlandiya tarihsel olarak İsveç Krallığı'nın bir parçasıydı. Bu sebepten bazı aileler başkent bölgesine yakın olan bugünkü İsveç topraklarına göç ettiler. Bu kişilerin soyundan gelenlere "Sverigefinnar" (İsveç Finleri) denir.[7]
Meänkieliler
[değiştir | kaynağı değiştir]Gällivare, Haparanda, Kalix, Kiruna, Pajala, Stokholm ve Övertorneå belediyelerinde resmi azınlık dilidir.[8]
Romanca ve Yidiş dili
[değiştir | kaynağı değiştir]Çingenece ve Yidiş dilinin resmi kullanım bölgeleri yoktur çünkü Yahudilerin ve Çingenelerin genel olarak sayısı fazla yaşadığı bölge yoktur. Ancak bu azınlığa mensup kişiler için anadil eğitim hakkı gibi diğer dil mensuplarının sahip olduğu haklar verilir. Ancak diğer azınlık dili sayılmayan dillere karşın Romanca ve Yidiş dilinde yüksek okul ve üniversite eğitimi de alınabilir.[9]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynak
[değiştir | kaynağı değiştir]- https://web.archive.org/web/20140206102022/http://www.sprakradet.se/servlet/GetDoc?meta_id=2119
- https://www.coe.int/en/web/european-charter-regional-or-minority-languages/text-of-the-charter 9 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://www.isof.se/sprak/minoritetssprak/fragor-och-svar-om-minoritetssprak.html 28 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://arkiv.minoritet.se/romadelegationen/www.romadelegationen.se/extra/pod/index8f5a.html 23 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://www.isof.se/sprak/minoritetssprak/svenskt-teckensprak/vanliga-fragor-om-teckensprak/vanliga-fragor-om-teckensprak/2014-02-17-ar-svenskt-teckensprak-ett-minoritetssprak.html 11 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://samer.se/samiska 15 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://sv.wikipedia.org/wiki/Sverigefinnar 9 Kasım 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://web.archive.org/web/20141230223940/http://www.lansstyrelsen.se/stockholm/Sv/manniska-och-samhalle/nationella-minoriteter/Pages/forvaltningsomraden.aspx
- https://www.skolverket.se/skolutveckling/inspiration-och-stod-i-arbetet/stod-i-arbetet/undervisa-i-nationella-minoritetssprak 21 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "språkvård, språkrådet - Institutet för språk och folkminnen". web.archive.org. 6 Şubat 2014. 1 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Text of the European Charter for Regional or Minority Languages". European Charter for Regional or Minority Languages (İngilizce). 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Frågor och svar om minoritetsspråk - Institutet för språk och folkminnen". www.isof.se (İsveççe). 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ AB, SYSteam Halmstad. "Europeiska stadgan om landsdels- eller minoritetsspråk". arkiv.minoritet.se (İsveççe). 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Är svenskt teckenspråk ett minoritetsspråk? - Institutet för språk och folkminnen". www.isof.se (İsveççe). 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Samiska - Samer.se". samer.se. 15 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "İsveç Finleri". 9 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Förvaltningsområden - Länsstyrelsen i Stockholm". web.archive.org. 30 Aralık 2014. 30 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.
- ^ "Undervisa i nationella minoritetsspråk". www.skolverket.se (İsveççe). 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021.