Андрис Амбайнис

Андрис Амбайнис
Туган телдә исем лат. Andris Ambainis
Туган 18 гыйнвар 1975(1975-01-18) (50 яшь)
Даугавпилс, Латвия Совет Социалистик Республикасы, ССРБ
Ватандашлыгы  Латвия
Әлма-матер Берклидәге Калифорния университеты[d] һәм Латвия университеты[d]
Һөнәре информатика өлкәсендә белгеч, математик, университет профессоры
Эш бирүче Латвия университеты[d] һәм Ватерлоо университеты[d]
Ата-ана
Гыйльми дәрәҗә: фәлсәфә докторы[d] (2001) һәм Doctor of Computer Science[d] (1997)
Гыйльми исем: профессор[d]

 Андрис Амбайнис Викиҗыентыкта

Андрис Амбайнис (лат. Andris Ambainis; 1975 елның 18 гыйнвары, Даугавпилс) — Латвия информатикы, компьютер фәннәре өлкәсендә галим, квант мәгълүматы һәм квант исәпләүләре өлкәсендә специальләшә[1]. Профессор, Латвия Фәннәр академиясе әгъзасы[2], Латвия Фәннәр академиясенең Зур медале лауреаты (2013).

Белем һәм карьера

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1975 елның 18 гыйнварында Даугавпилста туа. Әтисе Янис Амбайнис — Даугавпилсның «Химволокно» заводының күпьеллык җитәкчесе. Балачактан Андрис математика белән мавыга һәм математик олимпиадаларда катнаша, профессор Агнис Амджанста укый[3]. 1991 елда ССРБ җыелма командасы составында Халыкара математика олимпиадасында(рус.)татар. абсолют җиңүче була һәм алтын медаль ала[4]. 12 нче Даугавпилс мәктәбен тәмамлый[3]. 1992 елда Латвия университетының физика һәм математика факультетына укырга керә, бакалавр (1996), магистр (1997) һәм компьютер фәннәре докторы (1997) дәрәҗәләрен ала. 1997 елда Беркли Калифорния университетында(рус.)татар. докторантурага укырга керә, анда квант исәпләүләр белән таныша[3]. 2001 елда Берклида фәлсәфә докторы дәрәҗәсен ала[5].

22 яшендә Амбайнис АКШка китә[3]. Принстонда Перспективалы тикшеренүләр институтында (2003 елга кадәр)[6] һәм Уотерлу университеты(рус.)татар. каршындагы Квант исәпләүләре институтында (доцент 2004—2007 елларда)[3] эшли. 2007 елдан Латвия университетының информатика кафедрасы укытучысы[5].

2007 елда Латвия Фәннәр академиясенең иң яшь әгъзасы була[3].

Фәнгә керткән өлеш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәгълүматны квант белән эшкәртү һәм квант механикасы нигезләре кебек өлкәләрне үстерүгә зур өлеш кертә, квант адашулары һәм квант кыенлыгы теориясе буенча эшләр бастыра. 2012 елда Вячеслав Кащеев, Александр Белов һәм Яна Тимошенко (Латвия университеты галимнәре) белән төркемдә Амбайнис квант алгоритмнарының яңа методын ача һәм наноэлектроникада квант интерференциясенең яңа кушымтасын эшли. 2017 елда физика һәм химияне модельләштерү өчен квант компьютерын ясау буенча эш алып баруын раслый[3]. 2018 елда Халыкара математиклар конгрессында(рус.)татар. чакырылган спикер була[7].

Бүләкләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  • Халыкара математика олимпиадасында абсолют җиңүче һәм алтын медаль иясе (1991)
  • Слоун Стипендиаты (2008)[8]
  • Компьютер фәннәре өлкәсендә Эйжен Ариньш исемендәге бүләк лауреаты (2012)[3]
  • Латвия Фәннәр академиясенең(рус.)татар. Зур медале лауреаты (2013)[3]
  • Латвиядә 2016 елгы Европа кешесе[9]
  • III дәрәҗә Абруйлык Хачы (2017)[3]

Фәнни карьерадан тыш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Спорт юнәлеше һәм фәнни фантастика белән кызыксына[3].

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ Профиль. Академия наук Латвии. әлеге чыганактан 2004-01-07 архивланды. 2021-05-19 тикшерелгән.
  2. ↑ Лекции профессора Андриса Амбайниса в КФУ, archived from the original on 2021-04-16, retrieved 2021-05-19 
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Квантовая физика – реальность, в которой используются фантастические термины — ученый. lsm.lv (2019-01-29). 2021-04-07 тикшерелгән.
  4. ↑ Профиль на сайте ММО(ингл.)
  5. ↑ 5,0 5,1 Профиль. Академия наук Латвии. әлеге чыганактан 2004-01-07 архивланды. 2021-05-19 тикшерелгән.
  6. ↑ Institute for Advanced Study: A Community of Scholars
  7. ↑ Invited Section Lectures - List of Speakers. ICM 2018. әлеге чыганактан 2018-12-08 архивланды. 2021-05-19 тикшерелгән.
  8. ↑ Fellowship Awarded to IQC Professor Andris Ambainis
  9. ↑ В Латвии выбрали "Человека Европы-2016". Sputnik Латвия (2016-12-30). 2021-04-07 тикшерелгән.

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]