Авторлуг ыры, 1). Бард ыры – Россияның, ылаңгыя совет үеде хоорай культуразының жанры. Ылгавыр демдээ – ырның сөзүн болгаш аялгазын чогааткан автор боду күүседикчи болгаш үдекчи-аккомпаниатор болур. Сөзүглел гитара үделгезинге дыңналыр ужурлуг. А.ы. укталган дөзү – 1950 чылдарда тывылган хоорайның орус романс жанры.
Эң-не баштайгы тургузукчулары: М. Л. Анчаров, Б. Ш. Окуджава, А. А. Галич, Ю. И. Визбор, В. С. Высоцкий, Ю. Ч. Ким, Е. И. Клячкин, А. М. Городницкий, Н. Н. Матвеева. 1960–1980 чч. А. ы. ниитилелдиң янзы-бүрү адырларынга калбаа-биле нептерээн. Чер бүрү Б-ТЫК деп адаар («бот-тывынгыр ырлар клуву») тарап эгелээн.
1960 чч. 2–ги чартыындан бээр Б-ТЫК үргүлчү муң-муң көрүкчүлерни мөөңнеп чыыптар фестивальдар эрттирип, оларның иштинде эң-не сураглыы «Грушинский» (Самара обл., 1968 ч.) апарган. Авторлар брлгаш күүседикчилерден – А. Н. Башлачёв, А. Б. Градский, Т. Х. и С. Я. Никитины, А. А. Дольский, В. А. Долина, О. Г. Митяев, А. Я. Розенбаум ылгалып көстүп келгеннер.
Авторлуг ыры бот-тывынгыр хөгжүмү баштайгы үезинде дыка бөдүүн турган. Чоорту бодунуң тускайлаң шырайын тып алган. Совет үениң сөөлгү шынары сиңген ырылар: Окуджаваның «Дүнеки троллейбус», «Арбат дугайында ыржыгаш», «Эжим-өөрүм эвилели» (Б-ТЫК ыдыктыг ыры апарган); Галичтиң «Кажан эглип кээримге»; Визборнуң «Мээң эргимим», «Домбай вальс»; Городницкийниң «Атлантылар»; Высоцкийниң «Эжим дугайында ыры», «Бөрүлерни аглаары», «Багай төнчүге ынак эвес мен». 1970 чч. хөй-ле профессионалдыг композиторлар Авторлуг ыры аянынга бижип эгелээннер, ылаңгыя кинофильм ырлары, чижээ М. Л. Таривердиев (ф. «Ирония судьбы», 1975), А. П. Петров (ф. «Жестокий романс», 1984). 1990–2000 чч. Авторлуг ыры сайзыралы болгаш чаартылгазының салдары-биле (бит-бөлүктер, синтезатора ачызында хөгжүм-үелгелиг) хөй ырлар ам-даа ажыктыг шынарын чидирбээннер.
2) «Авторлуг ыры» чамдыкта орус улустуң лириктиг ырлары деп база адап турар. 18–20 вв. төнчүзүнден бээр ырлар сөстери номдан алган – «авторлуг» – деп аттыг тывылган (ындыг ырлар: «Среди долины ровныя» А. Ф. Мерзляковтуу; «Не слышно шуму городского», «Вот мчится тройка удалая» Ф. Н. Глинканыы; «Степь да степь кругом», «Тонкая рябина» И. З. Суриковтуу; «Чёрная шаль», «Узник» А. С. Пушкиннии; «Выхожу один я на дорогу» М. Ю. Лермонтовтуу).