Bogʻiston

Bogʻiston
Qishloq
41°41′28″N 70°05′14″E / 41.69111°N 70.08722°E / 41.69111; 70.08722
Mamlakat	Oʻzbekiston
viloyat	Toshkent viloyati
tuman	Boʻstonliq tumani
Markazi balandligi	960 m m
Aholisi	3 000 kishi
Vaqt mintaqasi	UTC+5
Telefon kodi	+998
Bogʻiston Bogʻiston

Bogʻiston – Toshkent viloyati Boʻstonliq tumanidagi qishloq, tumanning sharqiy qismida, Piskom togʻ tizmasining shimoliy etagida, Chorboq suv ombori sohilida, dengiz sathidan 960 metr balandlikda joylashgan^[1]. Aholisi qariyb 3000 kishi, bogʻdorchilik, sabzavotchilik va chorvachilik bilan shugʻullanadi. Buloqlardan suv ichadi. Qishloq nomi 10-asrda „Hudud ul-Olam“ asarida „Sadbagʻvo“ shaklida qayd etilgan^[2]. Bogʻistonda Toshkentda yashagan Shayx Xovandi Tohurning otasi boʻlmish Umar Bogʻistoniyning qabri bor. Qabr atrofida bogʻ barpo qilingan. Bogʻistonda Xoja Ahror tugʻilgan.

Aholisi

Bogʻiston aholisi atrofdagi togʻlarda dehqonchilik, chorvachilik va meva yigʻish bilan kun kechiradi. Qishloq aholisi 3000 kishi, asosan tojiklar^{[manba kerak]}. Bogʻiston qishlogʻidan uncha uzoq boʻlmagan joyda 4100 kishi istiqomat qiluvchi Burchmulla qishlogʻi, Yangiqoʻrgʻon (700 kishi), Yusufxona (500), Yubileyniy (1200), Boladala (1800) hamda Nanay (3800) qishloqlari bor.

Tarixi

Qishloq VI asrda paydo boʻlgan. Bu Turk xoqonligining gullagan davri (552—745), Chirchiq daryosi va uning asosiy irmoqlarining togʻ etaklari va adirlik hududlarida aholi toʻplana boshlagan. Oʻrta asrlarda bu yerlar orqali Yettisuv va Fargʻonadan Chochga (Toshkent) savdo yoʻllari oʻtgan^[3].

Bogʻiston hayoti shu qishloq bilan bogʻliq boʻlgan ikki buyuk shaxs tufayli tanilgan. Eng mashhuri bu yerda XIII asrda tugʻilgan Shayx Xovandi Tohurdir (Shayxontohur). U Sayyid boʻlgan, yaʼni Muhammad paygʻambarning Quraysh qabilasidan boʻlgan. Uning otasi Shayx Umar ikkinchi taqvodor xalifa Umar ibn al-Xatobning bevosita oʻn yettinchi avlodi boʻlgan, shuning uchun bu oiladagi erkaklar Xoʻja degan sharafli unvonga ega boʻlishgan. Shayx Umar fidoyi soʻfiy, darvish Hasan Bulgʻoriyning izdoshi boʻlgan. U Toshkentga Islom dinini yoyish maqsadida kelgan. Koʻp oʻtmay Shayx Umar Bogʻistonga koʻchib oʻtadi va umrining qolgan qismini shu yerda oʻtkazib, Piskom daryosi boʻyida dafn etiladi. Yosh Shayxontohur oʻsha davrda soʻfiy shayxi va tariqati orasida mashhur boʻlgan Yassi shahri darvishlari orasida faoliyatini boshlangan. Movarounnahr boʻylab uzoq sayohat qilgan Shayxontohur Toshkentga yetib keldi va u yerda xalq xotirasida „donolar donosi“ sifatida saqlanib qoldi. Shayx 1355—1360-yillarda vafot etgan^[4].

Oʻzbekiston tarixida muhim iz qoldirgan, shuningdek, Bogʻiston qishlogʻida tugʻilgan yana bir buyuk shaxs Shayx Ubaydulloh Ahrordir. Shayx Xovandi Tohur uning ona tomonidan ajdodi hisoblanadi. Ubaydulloh Ahror soʻfiylikning buyuk ustozi, musulmon ruhoniylarining yetakchisi boʻlgan. Bahouddin Naqshband tarafdorlari asos solgan soʻfiylik tariqatiga bosh boʻlganida u juda yosh edi. U tartib taʼlimotini sezilarli darajada takomillashtirdi va 15-asrning oʻrtalarida Amir Temurdan meros boʻlib qolgan butun davlatning musulmon ruhoniylarining rahbari boʻldi. Oʻsha davrda Samarqand ruhoniylarning markazi boʻlgani uchun Ubaydulloh Xoʻja Ahror Toshkentni tark etishga majbur boʻldi. Koʻchishga tayyorgarlik koʻrish chogʻida u toshkentliklarga sovgʻa sifatida masjid va madrasa qurishga qaror qildi.

Diqqatga sazovor joylari

Shayx Xoʻja Umar qabri Toshkent viloyatidagi eng ardoqli muqaddas qadamjolar roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan^[5]. Bu joyning koʻp asrlik tabiati soʻnggi yillarda vayron qilingan yoki beparvolik bilan restavratsiya qilingan.

Bogʻiston qishlogʻida togʻli tojiklarning anʼana va udumlari saqlanib qolgan. „Hashkak“, yongʻoqli asal va „Urosh“, ziravorlar qoʻshilgan qatiq kabi taomlar mahalliy aholining oʻziga xos taomlari hisoblanadi^[3].

Iqlimi

Hudud iqlimi juda qulay. Yozda havoni namlovchi va sovutadigan (+30 °C) atrofdagi togʻ etaklari va Chorvoq suv ombori iqlimga bevosita taʼsir qiladi. Biroq, qishda bu yer juda sovuq (-20 ° C gacha). Yogʻingarchilik (yomgʻir) asosan bahor va kuzda tushadi. Sohilda dam olish uchun eng qulay mavsum iyundan avgustgacha, otda sayr qilish va piyoda sayr qilish uchun esa aprel oyining oxiri va oktyabr oyining boshi hisoblanadi^[3].

Joylashuvi

Toshkent viloyati sxematik xaritasida Bogʻiston qishlogʻining joylashuvi

Bogʻiston qishlogʻi Toshkentdan 85 km (avtomobil yoʻl boʻyicha uzunligi −125 km) uzoqlikda joylashgan. Toshkentdan keladigan Xoʻjakent temir yoʻlidagi eng yaqin temir yoʻl bekati Chorvoq shaharchasi yaqinida joylashgan.

Taniqli kishilari

Yoʻldosh Nuzumov (1895 – ?) – Sotsialistik Mehnat Qahramoni.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Manbalar

1. „Ўзбекистон Республикаси Маъмурий-ҳудудий тузилмаларни (объектларни) белгилаш тизими идоравий статистик таснифлагичи“ (uz, ru). Davlat Statistika qo'mitasi (2020-yil iyul).
2. Omonullo Boʻriyev (tarjimon). H̜udud ul-olam: movarounnah̜r tavsifi. Toshkent: Oʻzbekiston nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2008 — 32-bet. ISBN 9789943011076. Qaraldi: 20-noyabr 2023-yil. 
3. „Богустан“ (ru). sijjak.com. Qaraldi: 20-noyabr 2023-yil.
4. Faxruddin Ali Safiy. Shayx Umar Bogʻistoniy//Rashahotu aynil-hayot. – T.: „Abu Ali ibn Sino“, 2004. – B.270-272.
5. „Moddiy madaniy merosning ko'chmas mulk obyektlari milliy ro'yxatini tasdiqlash to'g'risidagi Vazirlar Mahkamasi qarori“. lex.uz. Qaraldi: 20-noyabr 2023-yil.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.