Grace Alekhine

 

Grace Alekhine
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavallud sanasi 26-oktyabr 1876-yil
Beverly, New Jersey, United States
Vafot sanasi 21-fevral 1956-yil(1956-02-21)
(79 yoshda)
Sport
Qaysi sport shaxmat

Grace Norton Eisler Peeke Freeman Alekhine[1] (1876-yil 26-oktyabr — 1956-yil 21-fevral) — amerikalik shaxmatchi — fransuz rassomi, shaxmat ustasi va shaxmat boʻyicha jahon chempioni Aleksandr Alekhinening toʻrtinchi va oxirgi xotini.

Yoshligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Grace Norton Wishaar 1876-yilda New-Jersey shtatining Beverly shahrida tugʻilgan. Uning ota-onasi Émil Bernard Wishaar (1842-yilda Parijda tugʻilgan[2] 1918-yil 8-sentyabrda Richmond, Vashingtonda vafot etgan[3][4]) va Mari Ida Smit edi[5]. Uning oilasi Kaliforniyaning San-Jose shahriga, keyin esa Vashingtonning Seattlega koʻchib oʻtdi. U New-York sanʼat maktabida William Chase qoʻl ostida taʼlim oldi va oʻsha yerda rassomchilik faoliyatini boshladi[6].

U 1897-yil 13-sentyabrda Vashingtonning Seattle shahrida Uitni Irving Eyslerga turmushga chiqdi[7]. Keyingi yili u yerda oʻgʻli tugʻildi. U butun umri davomida Kerroll Erl Beauchamp Pike (1898-1991)[8] nomi bilan tanilgan. U 1902-yil 5-martda Vashingtonning Seattle shahrida Oskar Grem Pikka turmushga chiqdi[9].

Rassom sifatida faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U 1903-yilda Californianing Oakland shahriga koʻchib oʻtdi va yana Grace Wishaar sifatida vizual rassomchilik faoliyatini yaratdi[10]. Uning ishi ham katta, ham kichik miqyosda mashhur boʻldi: dastlab miniatyurachi, portretchi[11] keyin esa teatr dekoratsiyasi rassomi[12] kabi ishlar orqal surat chizgan. Uning ayrim ishlari haqida quydagicha fikrlar mavjud:

Janob Harry Bishope: Yorqin ayollardan biri Miss Grace Wishaar boʻlib, uning rasmini biz ushbu sahifada eʼlon qilamiz. Miss Wishaar koʻp jihatdan qiziq suratlar chizadi, lekin u yagona ayol sahna rassomi ekanligi bilan ajralib turadi. U New-Yorkdagi Herald Square teatrida ish boshladi. Yaʼni, unga hech qanday qarshilik koʻrsata olmaydigan, qatʼiyat koʻrsatganidan keyin, u yerda rasm chizshga ruxsat berildi. Koʻp oʻtmay, u birga ishlagan erkaklarning hurmatini qozondi, chunki u hech qachon oʻz burchini bajarish uchun ayollik makridan foydalanmagan. Darhaqiqat, bu erkaklar tez orada uy sahnalarini tayyorlashda uning nozik, ayollik tushunchasiga murojaat qilishni oʻrgandilar va uning episkopning turli spektakllari uchun sozlamalari, ayniqsa, bunday sahnalarni bezashda oʻzlarining ajoyib bezaklari bilan ajralib turadi[13].

1914-yil bahoriga kelib, u Parijdagi Bahor saloni des Beaux Artsda oʻzining portret asarini namoyish etdi[14][15]. Uning miniatyura ishlariga misollari (mos ravishda 1910—1914-yillarda namoyish etilgan): Giralamo Savonarola va grafinya Walewska bor.

Keyinchalik, u Tseylonda Archibald C. Frimanga turmushga chiqdi (u 1931-yil mart oyida Bandaravelada oʻz joniga qasd qildi)[16] va u umrining oxirigacha u orqali olingan Britaniya fuqaroligini saqlab qoldi. U, keyinchalik, Aleksandr Alekhinega ham turmushga chiqgan[17].

Alekhine bilan hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Grace Alekhine va uning turmush oʻrtogʻi Aleksandr Alekhinening qabri, Parijdagi Monparnas qabristonida, Fransiya.

Grace, Frimanning bevasi, Tokiodagi kichik shaxmat turnirida gʻolib chiqdi va 1933-yilda Tokioda bir vaqtning oʻzida koʻrgazmada, Aleksandr Alekhine bilan shaxmat oʻynadi. Mukofot Alekhinning kitoblaridan biri edi. U undan kitobga imzo chekishni soʻradi va ularning munosabatlari oʻsha paytdan boshlab rivojlandi[18]. Ular 1934-yil 26-martda Fransiyaning Nitssa yaqinidagi Vilfranche-sur-Mer shahrida turmush qurishdi[17]. U turmush oʻrtogʻidan 16 yosh katta va badavlat edi, u Normandiyadagi Dieppe shahridan bir necha mil janubi-gʻarbda La Chatellenie Saint-Aubin-le-Cauf deb nomlangan ajoyib chateau va Parijdagi sanʼat studiyasiga ega edi. 1935-yilda u Parijda boʻlib oʻtgan Fransiya chempionatida (Paulette Shvartsman gʻalaba qozongan) kuchli toʻrtlikdan tashqarida yakunlandi. 1936-yil aprel oyida u eri bilan Sofiyaga keldi[19]. Ikkalasi ham 1936—1937-yillarda Hastingsda musobaqada qatnashgan, u Premer sovrinini qoʻlga kiritgan. Ular ikkalasi ham 1938-yilda Plimutga Oltin yubiley kongressiga kelishgan va u yerda ular sharafiga oʻtkazilgan fuqarolik qabulida qatnashgan. Ikkinchi jahon urushi paytida natsistlar ularining qasrlarini egallab olishdi va uni talon-toroj qilishdi. U Parijga koʻchib oʻtdi. Grace bosqinchilarning rahm-shafqatiga koʻra oʻzining turli mulklarining farovonligini nazorat qilish uchun Fransiyada qolishni tanlagan paytda u Portugaliyaga samarali surgun qilindi. U hatto 1944-yilgi Parij chempionatida xonimlar chempionatiga qatnashishga vaqt topdi[20]. Ikkinchi Jahon urushidan keyin u Amerika elchixonasi himoyasi ostida oʻz binosini sotdi.

1956-yil 21-fevralda vafot etganidan soʻng, 1956-yilda Alekhinning qoʻlyozmasidagi yozuvlar uning 1941-yil mart oyida nashr etilgan „Pariser Zeitung“ gazetasining „Aryan va yahudiy shaxmati“ nomli olti qismli maqolasini yozganligini isbotlash uchun topishgan. Grace protestant oilasida oʻsgan va uning onasi Mari Wishaar New-Yorklik yepiskop boʻlgan boʻlsada, baʼzi yozuvchilar uning nasli yahudiy boʻlganligini taʼkidlashadi[21][22].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Other spellings: Wishar, Wishard, Wishart
  2. ↑ Familysearch
  3. ↑ „Department of Health, Death Index, 1907-1960; 1965-2014 - Emile B. - Wishaar - Adele Dartman“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  4. ↑ „Person Details for Emile B. Wishaar, "Washington Death Certificates, 1907-1960" — FamilySearch.org“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  5. ↑ „Person Details for Marie Ida Smith Wishaar in entry for Jennie Mcgraw Wishaar, "New York Births and Christenings, 1640-1962" — FamilySearch.org“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  6. ↑ „Grace Norton Eisler Wishaar - Artist, Fine Art Prices, Auction Records for Grace Norton Eisler Wishaar“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  7. ↑ „digitalarchives.wa.gov Marriage License“. 2013-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-may.
  8. ↑ „Person Details for Carroll E Peeke, "United States Social Security Death Index" — FamilySearch.org“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  9. ↑ „digitalarchives.wa.gov Marriage License“. 2013-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-may.
  10. ↑ Simpson, Lee M.. Selling the City: Gender, Class, and the California Growth Machine, 1880-1940. Stanford University Press, 2004. ISBN 978-0-8047-4875-9. 
  11. ↑ The Book of Jack London, Charmian London, Vol.
  12. ↑ „The Pittsburgh Press“ (1907-yil 28-aprel). Qaraldi: 2016-yil 17-aprel.
  13. ↑ „Full text of "Club life"“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  14. ↑ AMERICANS AT BIG SALON.; Unusually Large Number of Paintings by Them Accepted THE NEW YORK TIMES, March 29, 1914.
  15. ↑ „American Art News, Vol. 12, no. 29“. American Art News. 12-jild, № 29. 1914. 1–10-bet. ISSN 1944-0227.
  16. ↑ National Archives and Records Administration (NARA). Reports of Deaths of American Citizens Abroad, General Records of the Department of State, Record Group: RG59-Entry 205. Washington, DC: NARA — Box Number: 1442; Box Description: 1930–1939 Ceylon A - Z.; entry for: Archibald Christopher Freeman, Date of Birth: abt 1868, Date of Death: 2 March 1931, Place of Death: Ceylon-bet. 
  17. ↑ 17,0 17,1 „Chess Notes by Edward Winter“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  18. ↑ Bill Wall’s Chess Master Profiles — Alekhine (Sep 24, 2005)
  19. ↑ „Chess Archaeology“. 2010-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  20. ↑ „Chess Notes by Edward Winter“. Qaraldi: 2016-yil 4-dekabr.
  21. ↑ Kasparov, Garry (2003).
  22. ↑ FamilySearch.org. „Brazil, Rio de Janeiro, Immigration Cards, 1900-1965“. Qaraldi: 2014-yil 20-aprel.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]